تقسیم بندی بنادر تجاری

جهت شناختن مشکلات و مسائل مربوط به امور حمل ونقل دریایی و چند گانه میبایست اول به نوع بنادری که درسطح دنیا مطرح میباشدرابشناسیم تا بدانیم که کشور ما درکدام نسل بنادر فعالیت مینماید.
● نسل بنادر
امروزه بنادر را به سه نسل تقسیم بندی میکنند این تقسیم بندی کوچکی و بزرگی و یا موقعیت جغرافیایی ، دولتی ویا خصوصی بودن ، قدیمی و یاجدید بودن بنادر نمی باشد . بنادر براساس سه معیار زیرتقسیم بندی می شود.
ـ طرز تلقی ،نگرش و خط مشی توسعه بندر
ـ حوزه و گسترش فعالیت بندرمخصوصا" درزمینه فناوری ارتباطات واطلاعات (ICT)
ـ جامع نگری دربرنامه های عملیاتی و سازمانی
▪ بنادر نسل اول
دراین بنادرسرمایه گذاری فکری،مالی و فعالیت بنادر منحصرا" درمحدوده بندر متمرکزمی شوند .این نسل ازبنادر ازنظرصنعت حمل ونقل ، تغییرات ، ابتکارات وخواسته ها ونیازهای مشتریان ونیازمندی های تجارت جهانی اطلاع وآگاهی کافی ندارد وباتوجه به شرایط غیررقابتی و انحصاری این نسل ازبنادر فعالیت های بازاریابی درآن صورت نمیگیرد .
دراین نسل ازبنادر" بندر "و"شهر" هرکدام خودرا مستقل وبی نیاز ازدیگری فرض میکنندوبرنامه توسعه شهر وبندربه صورت جداگانه انجام میشود شرکت ها وسازمانهای مختلف دریک بندر ونیز واحدهای مختلف بندر،به صورت مستقل ازیکدیگر فعالیت مینمایند .
▪ بنادرنسل دوم
دراین نسل دولت و شرکتهای خدمات بندری درک بازتری ازمفهوم بندردارند وبندربه عنوان یک مرکز صنعتی ، حمل ونقل و تجارت شناخته شده است و این بنادر اجازه دارند سرویس ها وخدمات تجاری به مشتریان خود ارائه دهند و دیگر فعالیت های مرتبط به حوزه تجاری ازقبیل بسته بندی کالا و سرویس های صنعتی ، تاسیسات صنعتی درمحوطه و مراکزنزدیک این بنادرساخته میشوند این بنادربه سمت حرفه ها وپیشه های خودباصنایعی نظیرآهن ، فولاد ، پالایشگاه ، صنایع شیمیایی ، آلومینیوم و غیره راتوسعه وگسترش می دهد. این مراکز علاوه بر کار حمل ونقل جزء مراکز صنعتی وتجاری نیز محسوب میگردد و این نسل ازبنادر را ”بنادرصنعتی"نیز میگویند.
▪ بنادرنسل سوم
این بنادرازدهه ۸۰ میلادی به دلیل گسترش جهانی درتجارت و حمل ونقل چندوجهی وهمچنین نیازهای روبه رشد تجارت پدیدآمده دراین بنادر ارائه تسهیلات وخدمات بندری به نقش فعال همکاری درپروسه تجارت جهانی تغییریافته است وبه سمت تقویت وتوسعه فعالیت های تجارت حمل ونقل انجامیده که درنهایت به فعالیت های بازاریابی و ارزش افزوده به کالا منتهی میگردد و ازاین رو به سکوی لجستکی برای تجارت بین المللی تبدیل شده است
عوامل زیادی در توسعه و یاعدم توسعه بنادر نقش دارند که درذیل به اختصارآمده است .
ـ ورودوخروج کالا ، قوانین و مقررات به شیوه ای باید طراحی گردد که باید هرچه زودتر کالا ازبنادر خارج گردد
ـ بدلیل نبودن حوضچه های خشک به منظور انجام تعمیرات کشتی ها برای بعضی از کشورها این امر باعث افزایش هزینه ها میگردد
ـ استفاده ازتجهیزات مدرن دربنادر کشور و فراساحلی که بتوان تردد ایمن را فراهم نمود باید بدانیم که این تجهیزات می بایست متناسب با استانداردهای بین المللی باشد.
ـ در توسعه بنادر می بایست مشکلات قانونی درجذب سرمایه گذاری خارجی رابرطرف نمود
ـ جهت جذب سرمایه گذاری خارجی باید اطلاع رسانی کامل ومناسب از قوانین ومقررات و نحوه ارائه خدمات را به کلیه کسانی که تمایل به این امردارند را ارایه داد
ـ صادرات مجدد کالا را بعنوان اصلی درتوسعه بنادر قراردهیم
ـ ساختار مناسب جهت توسعه درنظر بگیریم
ـ باید به رقابت بین المللی و منطقه ای توجه خاص نمود و ازنظر ارائه خدمات باید به سطح بین المللی نزدیک شد که بتوان از قیمت های مناسبی درجهت ارائه این خدمات برخوردارشد
ـ ایجاد جاده ساحلی ایجاد، تاسیسات بندری، امکانات شهری واداری، ایجادجاده های آسفالته ارتباطی بین بنادر و شهرهای داخلی و جزایر مجاور ، ایجاد خط آهن از شهرهای داخلی تا بنادر در سواحل یکی دیگر از راههای توسعه بنادر میباشد
مشکلات این صنعت در ایران به شرح زیر میباشد
۱) به علت پایین بودن هزینه های انبارداری در بنادر کشورازسایر بنادرمنطقه و همچنین امنیت بالای این انبارها صاحبان کالا تمایلی به سریع خارج نمودن کالای خود ندارند واین امرباعث شده که رسوب زیادی درانبارها داشته باشیم
۲) تضمین و بیمه یکی دیگرازمشکلات اساسی است که باتوجه به عدم تعریف جامعی ازاین مورد در کشوربسیاری از سرمایه گذاران ازبرگشت سرمایه خود درصورت ورشکستگی ندارند
۳) وجود بوروکراسی یکی ازموانع بسیار پیچیده درایران است
۴) فقدان برنامه ریزی مناسب و عدم استفاده بهینه ازتجهیزات و تاسیسات موجود دربنادر
۵) عدم استفاده ازنیروی کارماهر ، قابل اعتماد وباکارایی بالا
۶) نبود زیرساخت مناسب صنعتی واقتصادی در کشور
۷) موانع قانونی درجهت خصوصی سازی دراموربنادر
● پیشنهادات
۱) حضور پررنگ بخش خصوصی دربنادر
۲) تعیین سازمان بنادروکشتیرانی به عنوان تنها متولی امور بندری ومسئول کنترل و حفظ حاکمیت بر تاسیسات بندری
۳) تغییر سریع در قوانین گمرکی کشورکه باید متناسب با نیازهای بین المللی تنظیم گردد
۴) بنادر را به زیرساختهای لازم ،امکانات و تجهیزات مدرن جهت پهلو گیری ناوگان های بزرگ دریایی و کانتینری مجهز نماییم
۵) رقابتی نمودن تعرفه های بندری درخصوص ترخیص کالا
۶) جلب سرمایه گذاری خارجی و مشتری گرایی وبازاریابی
۷) تقویت ترانشیب و ترانزیت کالا دربنادر کشور
۸) ایجاد شبکه های پیشرفته و توسعه یافته اطلاعات وارتباطات
۹) اولویت قراردادن بنادری که کارترانزیت راانجام میدهندجهت استفاده بیشتر ازتجهیزات و تاسیسات بندری مناسب با سطح بین المللی

کاترین دادرس