کودکان شاد و تندرست

«اكرموا اولادكم و احسنوا آدابهم» «كودكان خود را گرامی بدارید و با آداب و روش پسندیده با آنها معاشرت كنید» رسول الله(ص)
اهمیت كودك و نوجوان و نقشی كه آنها در اداره امور كشور خواهند داشت بر هیچ فردی پوشیده نیست. همه مسئولان و دست‌اندركاران سعی دارند كه نسل جدید به نحوی شایسته رشد یابد، آموزش ببیند و نهایتاً وظایف خطیر كشورداری را از پدران و مادران خود تحویل بگیرد این امر مستلزم مراقبت و تربیت دقیق این جگر گوشه‌ها از قبل از تولد تا خاتمه تحصیلات است.
سخنی با والدین و مربیان
یكی از اركان پیشرفت و توسعه اجتماعی و اقتصادی هر كشور، داشتن نیروی سالم و كارآمد است. آموزش و پرورش نیروهای انسانی و بویژه كودكان، نوجوانان و جوانان در هر كشور از اولویت و اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا كودكان مهمترین موضوع تفكر، تلاش و مفهوم واقعی امید به آینده به شمار می‌روند.
حفظ سلامت كودكان، نوجوانان و جوانان، حفظ سلامت كسانی است كه در مرحله رشد و تكامل قرار دارند و از آنجا كه معمولاً رشد بدنی یك كودك طبیعی با تكامل عقلانی و رفتاری او هماهنگی دارد، ضرورت پرداختن به مسائل جسمانی و دقت در حفظ سلامت آنان بیش از پیش نمایان می‌شود. بدیهی است عواملی مانند بیماری، سوء تغذیه و ناهنجاریهای ژنتیك، سلامت را به خطرمی اندازد.
در خانه، رشد و سلامت كودكان، به شرایط دوران كودكی و نفوذ تربیتی والدین بستگی دارد. پس از آن كه كودك به دبستان رفت، مربیان و مسئولان آموزشگاهها، مسئولیت حفظ تندرستی او را به عهده خواهند گرفت. اما این مهم، بدون همكاری والدین انجام‌پذیر نخواهد بود. والدین و مربیان باید با آشنائی كامل از مراحل رشد و تكامل كودكان و شناخت عوامل بیماریزا و تهدید كننده ی تندرستی، حالات طبیعی و غیرطبیعی را در كودكان و نوجوانان تمیز دهند و در حفظ و بهبود سلامت جسمی و روانی آنان كوشا باشند.
سخنی با دانش‌آموزان
ممكن است ارزش سلامت و تندرستی برای شما كه جوان و تندرست هستید و زندگی پرتحرك و بانشاط دارید، زیاد روشن و قابل درك نباشد اما اگر فرد سالمندی را ببینید كه پس از بالا رفتن از چند پله، به تنگی نفس دچار می‌شود یا جوانی را مشاهده كنید كه بر اثر دردهای شدید استخوانی قادر به حركت نیست و یا متوجه كودكی بشوید كه درد دندان، شیرینی شكلات را در دهان او تلخ می‌كند متوجه نعمتی به نام سلامت خواهید شد و كوشش خواهید كرد تا از علتی كه زندگی را بر شما تلخ خواهد نمود دوری كنید.
چشم، گوش، زبان، دندان و ... نعمتهائی هستند كه پروردگار، آنها را به رسم امانت در اختیار ما قرار داده است. تا ضمن بهره‌گیری كامل از آنها، در رضای او و خدمت به خلق بكوشیم. شرط امانت‌داری این است كه با رعایت نكات بهداشتی، از زندگی خود لذت ببریم تا هم شاداب و سرحال بمانیم و هم نعمتهای خداوند را پاس داریم.
سلامت مانند یك جام بلورین، بسیار شكننده است و حفظ آن به مراقبت و دقت بسیار نیاز دارد. به علاوه اگر برای حفظ آن كوشش كافی نكنیم مدت زیادی دوام نخواهد آورد.
كودك شاد و تندرست كدام است؟
والدینی كه از كودكان خود مراقبت می‌كنند:
كودكان شاد و سالم در منازل والدین شاد و سالم رشد می‌كنند، والدینی كه از كودكان خود مراقبت می‌كنند و آنان را دوست دارند، موجب حفظ تندرستی و شادی در آنان می‌شوند، اگر پدران و مادران، تنبل، كثیف، خشن و خودخواه باشند نمی‌توانند از فرزندان خود انتظار داشته باشند كه رفتارشان غیر از آنها باشد. كودكان در صورت مشاهده ی مهربانی، مسئولیت، ادب و رعایت آنها درمحیط خانه یاد می‌گیرند كه خود نیز دارای این صفات باشند.كودكان باید خوب تغذیه بشوند و در یك خانه ی تمیز زندگی كنند تا تندرست باشند. لذا اگر ما خوب بخوریم، خود و خانه ی خود را تمیز نگه داریم. می‌توانیم از وقوع بیشتر بیماریها پیشگیری كنیم .
اكثر بیماریها به سرعت درمان می‌شود. اگر همه كودكان علیه بیماریها مصونیت یابند سالمتر خواهند بود.
خواب در سلامت و بشاشیت كودكان نقش مهمی دارد. بچه‌های كوچك هنگامی كه خسته می‌شوند، گریه می‌كنند، كودكان بزرگتر كج خلق و لجوج می‌شوند. بسیاری از كودكان به علت كمبود خواب نمی‌توانند كارهای خود را در مدرسه به خوبی انجام دهند.
محبت، امنیت خاطر و سلامتی كامل تنها نباید در جسم ما باشد بلكه در روان ما نیز باید وجود داشته باشد. كودكان و نوجوانان دارای احساس هستند ما از نگاهها یا كردار آنان پی می‌بریم كه خوشحال یا ناراحت هستند كودكان بیشتر از نوجوانان یا بزرگسالان احساسات خود را نشان می‌دهند.
كودكان هنگام ناراحتی گریه می‌كنند ولی اگر كسی آنان را نوازش كند فوراً می‌خندند. نوجوانان نیز دارای احساساتی قوی هستند ولی ممكن است این احساسات را از دیگران پنهان كنند.
كودكان شاد و سالم نیاز به والدین ثروتمند ندارند. بعضی از شادترین و سالمترین كودكان در خانواده‌های تهیدست پرورش می‌یابند این خانواده‌ها به جای ثروت، مملو از عشق و محبت هستند كودكان به محبت و امنیت كافی نیازمندند، آنها نیاز دارند تا بدانند هر گونه مشكل یا ناراحتی كه داشته باشند پدر و مادرشان در كنارش هستند و آنها را دوست دارند و مراقبت خواهند كرد.
كودكان نیاز به محبت، غذای خوب، مسكن تمیز، امنیت، لباس گرم و خواب زیاد دارند تا در آینده به پدران و مادران خوبی تبدیل شوند.با كودكان بازی كنید
كودك به بازی احتیاج دارد. كودكی كه زیاد بازی می‌كند مطالب را سریعتر یاد خواهد گرفت. تغذیه و مراقبت بهداشتی صحیح باعث می‌شود كه كودكان رشد نمایند اما آنها به باز شدن افق فكری خود، به وسیله بازی كردن با اسباب بازی و كودكان دیگر نیز احتیاج دارند. كودكانی كه بازی نمی‌كنند در مدرسه مشكل‌تر از كودكانی كه همیشه مشغول بازی هستند و از اشخاص و اشیاء پیرامون خود لذت می‌برند مطالب را فرا می‌گیرند. كودكان نیاز دارند در جائی رشد كنند كه آنها را برای بیشتر فهمیدن تشویق كنند.
آنها به خانه‌ای نیاز دارند كه در آنجا بتوانند یادگیری واز تجربه‌ مهارتهای تازه لذت ببرند.كودكان در بازیهای خود از اسباب بازی و همسالان یاری می طلبند،آنان در بازی نیاز به همكاری دارند و نمی توانند برای همیشه تنها بازی كنند. بازی به كودك می‌آموزد كه چگونه بدن و مغز خود را به كار بیندازد.
رابطه خنده و شادابی
خنده نشانه شادابی و سرور كودك است و غرض از شادابی، ایجاد زمینه برای تعادل روانی و فراموشی غمها و رنجهاست. افرادی چون اسپنسر و هامیلتون، خوشی را نتیجه اعتدال و تناسب حالات و رفتار می‌دانند.
جلوه‌های شادابی در كودك
به هنگامی كه كودك خردسال شاداب باشد، جنب و جوش دارد، با فعالیت و حرارت كار می‌كند، حرف می‌زند و چندان از خود شادمانی نشان می‌دهد كه دیگران نیز شاد می‌شوند و همه ی توجهات متوجه شخص او می گردد.
این جلوه‌ها در كودكان متنوع است. گاهی جهانی است به صورت شادمانی در بدن ظاهر می گردد و زمانی روحی و روانی است كه به صورت سخن گفتن با شور و حرارت، احساس غرور و سرافرازی نمودن و ازخود جرأت و شهامت نشان دادن ظهور می نماید.
كودك خوشحال دارای چهره ی خندان و گلگون، نگاهی نافذ، حركاتی تند، اشتهای كافی، استقلال در رأی، مقاومت و جرأت است. خود سعی دارد محبت كند و از خود واكنش مثبت نشان دهد. كودكی می‌شود مطیع، سربه راه، اهل كار و تلاش، در طریق پذیرش امر و نهی.
آثار و فوائد شادابی
شادابی كودكان دارای آثار و فوائد بسیاری است. این آثار در جنبه‌های مختلف حیات كودك به چشم می‌خورد ما ذیلاً به مواردی از آن اشاره می‌كنیم.
۱- در جنبه بدن: كودكان شاداب و مسرور قد و قامتی افراشته دارند، نیرومندند، افرادی با انرژی هستند، چهره‌ ی آنان گشاده است. صورتشان از فرط شادی برق می‌زند حتی اگر زشت روی هم باشند باطراوتند. اشتهای این كودكان خوب است، غذا را بهتر هضم می‌كنند. ذخیره ی قوای‌شان خوب است. كار بدنی‌شان با سهولت صورت می‌گیرد. چشم و گوش و اعضایشان بهتر كار می‌كند، جنب و جوش بیشتری از خود نشان می‌دهند، بیشتر می‌جهند، بیشتر می‌دوند، بیشتر می‌خندند و حتی گویی غذه‌های درونی‌شان هم بهتر كار می‌كنند، كمتر بیمار می‌شوند و ...
۲- در جنبه روان:
شادابی و نشاط در روان كودكان هم مؤثر است. روحیه ی با نشاط، روان شاد و فرح‌آمیزی را در فرد به ارمغان می‌گذراند. استعداد این گونه كودكان بیشتر و بهتر شكوفا می‌شود. هوش‌شان بیشتر رشد می‌كند و گسترش می‌یابد. حافظه و تخیل و دقت و اراده‌شان قوی‌تر است. انگیزه‌های عالی در این گونه كودكان بیشتر و بهتر پدید می‌آید، خوب‌تر می‌توانند فكر كنند، عالی‌تر تصمیم بگیرند. از اختلالات روانی و عوارض و آفات آن دورند، كمتر دچار بیماری روانی می‌شوند و اختلال كمتری متوجه آنان است.
۳- در جنبه عاطفی:
این گونه كودكان سهل گیرند، دیرتر به خشم می‌آیند، زودتر می‌بخشند، اهل محبت و عاطفه‌اند، در طریق دوست داشتن دیگران هستند و می‌كوشند مسائل دیگران را زودتر و بهتر حل كنند. اهل جوشش با دیگرانند، می‌توانند دوست بدارند، گاهی كه خوشحالی و سرورشان به مرحله نشئه می‌رسد احساس آرامش روحی و جسمی بیشتری دارند در چنان صورت كینه و عقده ی خود را فرو می‌گذارند، غم و گریه را رها می‌كنند، عواملی چون ترس، اضطراب، پریشان حالی كمتر به سراغشان می‌آید و ...
۴- در جنبه اجتماعی:
این گونه كودكان حاضرند با دیگران بیشتر بجوشند، دوستان زیادی پیدا كنند، در مدرسه اهل بازی با گروه وسیعتری باشند. دیگران را به بازی و جنب و جوش دعوت كنند . اینان را در مدرسه و كلاس، در خانه و كوچه فعال می‌بینی، دائماً در كنار دیگران و در زندگی و جمع دوستان مسرور و راضی می باشند. در گوشه‌ای كز نمی‌كنند، از بچه‌های دیگر كه همبازی او هستند شكوه و ناله‌ای ندارند به حساب عقده‌های شخصی با دیگران درگیری پیدا نمی‌كنند، تنها لذت و آسایش خود را نمی‌طلبند،بلكه خواستار رشد و همكاری با جمع می باشند. آنان می دانند چگونه به دیگران محبت كنند و به آنها مهرورزی نمایند.
۵- در امر تحصیل و فراگیری:
این گونه كودكان در شرایطی هستند كه بهتر و سریعتر می آموزند. در مدرسه چنانند كه گویی آمادگی فراگیری بیشتری دارند. از آنجا كه اختلال در ذهن ندارند و مشغله‌ای و مشكلی ذهن‌شان را بخود مشغول نكرده است، راحت‌تر درس می‌فهمند. برنامه كار و درس‌شان منظم است، اضطراب ندارند، بی‌نظم نیستند، كارهایشان از روی نقشه و برنامه است و به همین دلیل تنبلی و عقب ماندگی در كارشان كمتر است. در كلاس درس نشاط دارند، آماده پاسخگوئی به سؤالات معلمند و پرسش معلم را برای خود بلا و آفتی نمی‌شمارند.
۶- در جنبه شخصیت:
شخصیت چنین كودكانی عادی و بهنجار است. در زندگی خود تضاد و تعارضی نمی‌بینند كه سر از پریشان حالی و افسانه بافی درآورند. عصبی نیستند تا به انگشت مكیدن و ناخن جویدن مشغول گردند. حالت غیرعادی ندارند تا رفتار عصبی داشته باشند اینان چون نشاط و شادمانی طبیعی‌شان تأمین شده است دچار بداخلاقی نیستند، لاف‌زنی و دروغگوئی ندارند، اهل تعصب و فریب نیستند، تظاهر و ریا ندارند، به نفاق و عیب‌جوئی مبتلا نیستند. كودكند ولی رفتار بزرگان را دارند. اعمال و رفتارشان معقول و اندیشیده و از روی حساب است، اگر در بین جمعی از دانش‌آموزان باشند توجه معلم را به سوی خود جلب كرده و باعث آن می‌شوند كه درباره‌شان به نیكی داوری شود. و ما همین وضع را درباره آنها در جمع مهمانان می‌بینیم.
در خاتمه خانواده مهمترین كانون رشد و اولین سطح تماس كودك با محیط و جامعه است. بنابراین خانواده نخستین كانون و مدرسه تعلیم و تربیت كودك به حساب می‌آید. و می‌توان گفت كه برای سازندگی نسلی كه می‌خواهد پا به عرصه حیات بگذارد باید ازدواجها، آگاهانه، مسئولانه و هدفمند باشد. هم سطح بودن زن و مرد در ازدواج از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تربیتی موجب ایجاد محیطی امن و پرتفاهم برای تربیت فرزندان می‌گردد.
فراهم نمودن امكانات رفاهی و مراقبت از سلامت و بهداشت جسمی و روانی كودك از وظایف مهم والدین است. پدران و مادران باید بدانند كه سلامت كودكانشان در گرو رعایت بهداشت فردی، روانی و اجتماعی می‌باشد و باید برای رشد عاطفی كودك محیطی با نشاط و سالم را فراهم آورند.