چهارشنبه, ۱۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 5 February, 2025
مجله ویستا
دیوان عرفی شیرازی
مرهون شرف کنم ثنا را
اینک به زبان رساندم از دل
تا داغ کنم دل شما را
... بر اصحاب دانش و ارباب بینش مخفی نماناد که قصاید و غزلیات مولانا عرفی یعنی عندلیب شیراز که کلامش در فصاحت و بلاغت تراوشی دارد و در فن سخنوری استاد زمان و ممتاز عصر خویش بوده و نامش در شاعری بلندآواز است چون تاکنون دیوان آن شاعر ماهر کاملا به زیور طبع درنیامده بود، لهذا از جهت تفریح و انبساط خاطر عاطر صاحبان جهان ذوق و کمال در این اوان بهجت فرجام از توفیقات حضرت باری در مطبع سپهر مطلع ناصری واقع [در] بندر بمبئی با کمال دقت و اهتمام سمت طبع و پرتو اتمام پذیرفت... به خط ممتاز و کاغذ اعلی و دقت و صحت در طبع و نشر ....
سه نسخه چاپ سنگی، از دیوان عرفی شیرازی علیه‌الرحمه در اختیار راقم این سطور است. در نهایت نفاست، به چاپ رسیده و بی‌عیب و آهو تاکنون محفوظ مانده است. در تذکره احوال مصنف (عرفی شیرازی) چنین آمده است که:
نامش سیدمحمد، الملقب به جمال الدین، مولدش شیراز جنت‌طراز و صیت شاعریش گوشزد اهالی ایران و آوازه سخنوریش مشهور بلاد هندوستان و ... الحق در میدان بلاغت و مراتب کمالات گوی سبقت از معاصرین ربوده است.
دیوان عرفی در ۳۲۴ صفحه (و هر سه نسخه) به قطع ۱۶*۲۴ سانتی‌متر به چاپ رسیده و از نظر صوری و کاربرد کاغذهای رنگی (فستقی و زرد و نارنجی ابری) در خور توجه‌اند.
سیاق چاپ سنگی این نسخه‌ها مربوط به روش چاپ سنگی در هندوستان، به ویژه آگره و بمبئی است.
صفحه استقبال هر سه نسخه گل آذین و نقوش مسلط، گل لوتوس و چلیپای داخل این گل است که در چهار قسمت جدول صفحه استقبال به چشم می‌خورد. نقش اصلی همانند ترنج و سر ترنج است و در سر ترنج بالایی: هوا.. تعالی شانه قید گشته و در داخل این ترنج چنین نوشته شده است:
<... هذا دیوان افصح المتکلمین و عمده المتاخرین مولانا العلوی سیدمحمد المتخلص به عرفی>.
در سرترنج پایین نیز تاریخ چاپ (سنه ۱۳۰۸) قید شده و کل صفحه با نگاره‌های زیبا و خط خوش در مد نظر قرار دارد. سرلوح و کتیبه کتاب هم، گل آذین است و اطراف بسمله هم آذین‌بندی گشته است:
جاوید همی بخشد و از مایه نکاهد
رشح قلمت ثروت اصناف امم را
کز کم شدگی در قلم وهم نمانده است
امکان رقم، صورت مفهوم هرم را
یک منعم و یک نعمت و بی‌منت یک شکر
صد شکر که تقدیر چنین راند قلم را
اصطلاحات و واژگان زیبایی از حیطه کتابت و کتاب‌آرایی در برگ برگ کتاب و در بسیاری از سطور اشعار به نظر می‌رسد. همچون: منشی تقدیر، منشور، کلک محفوظ، نقش و نگار، لوح سنگ، مصور و مصور، کلک دانشور، شیرازه، رقم و قلم و هنر و ...
المنه لله که نیازم به نسب نیست
اینک به شهادت طلبم لوح و قلم را
چون زلیخا که در تسلی عشق
طرح کاخ مصور اندازد
تا خامه خیال که نقاش معنوی است
مدح تو بر صحیفه هستی کشد رقم
من که از کلک نظام روزگار
نقش‌ها بر لوح امکان می‌زنم
در صفحه ۳۲۱، توضیحات مربوط به انجامه کتاب را چنین درمی‌یابیم:
< ... من افکار ابکار و طبع آبدار افصح المتکلمین المرحوم المبرور ... میراز سید محمد طاب ثراه و جعل جنه الماوا المتخلص به عرفی الشیرازی، به اهتمام جناب مستطاب سلاله السادات و الاشراف الموفق به توفیق الملک السرمه آقا میرزا ابراهیم صاحب - تاجر شیرازی ...>
مشخصات کاتب و محرر کتاب هم در همین انجامه، معلوم می‌گردد و از اینجا می‌شناسیم که به ید [اقل السادات]
غفران پناه میرزا ابوالفتاح نیریزی سمت تحریر یافت.
تاریخ فوت عرفی را به سال ۹۹۹ هجری قمری رقم زده‌اند که در شهر لاهور اتفاق افتاده است.
دیوان عرفی شیرازی از چند لحاظ در خور اعتناست:
نخست اینکه در تصحیح متن در آن زمان (سنه ۱۳۰۸ هجری قمری) دقت فراوان ملحوظ شده و نویسنده و مصحح ابیات همان خطاط زبردست با صرف وقت و با حوصله از عهده تحریر برآمده است.
دیگر اینکه کاغذ اعلا و رنگین برای هرنسخه‌ای (حداقل برای سه نسخه که در تصرف راقم این سطور- جابر عناصری) است، انتخاب گشته و جدول‌بندی مرتب و رکابه‌نویسی بقاعده و شرح و توضیح زندگی مصنف کتاب، به طریق روشن در این کتاب ذکر شده است. تمام مقطع اشعار به قید نام عرفی و مزین به گلهای زیباست.
تقسیم‌بندی اشعار نیز به شیوه الفبایی صورت گرفته است. با رویت چنین نسخی از متون سال‌ها و سال‌ها پیش دریغ و افسوس که در زمان حال چندان به ظرافت چاپ و لطافت کاغذ و ... چندان اعتنایی نیست و ...
کوته کنم عبارت و معنی کنم بلند
آن بلبلم که نغمه زن باغ حیدر است (عرفی)
نویسنده : دکتر جابر عناصری
منبع : مجله صنعت چاپ
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست