آنتی بیوتیک ها

باكتریها موجودات میكروسكوپی و عامل بسیاری از بیماریها می‏باشند. باكتریها از لحاظ دیواره سلولی ، به گرم مثبت (g+) و گرم منفی (g -) و همینطور از لحاظ تنفس سلولی به هوازی و بی‏هوازی تقسیم می‏گردند.
در درمان بیماریهای باكتریایی عوامل متعددی نظیر نوع باكتری، سن بیمار، سابقه آلرژی، اختلالات كلیوی و كبدی، سایر داروهای مصرفی ( از نظر تداخلات دارویی) بارداری، شیردهی و ... در نظر گرفته می‏شود و نهایتاً با توجه به جمع‏بندی عوامل فوق توسط پزشك و انتخاب آنتی بیوتیك مناسب سیر درمان آغاز می‏گردد.
بیماران ‏باید آنتی بیوتیك‏های تجویزی را به طور كامل و در ساعات معین مصرف نمایند تا عوامل باكتریایی بطور كامل از بین بروند در غیر اینصورت به مرور زمان باكتریها از طریق تغییر در دیواره سلولی و تولید آنزیم‏های خاص به آنتی بیوتیك تجویز شده مقاوم می‏گردند و در طولانی مدت شخص بیمار مجبور به استفاده از آنتی‏بیوتیك‏هایی با قدرت اثر بالاتر و هزینه به مراتب بیشتر جهت درمان می‏گردد.
به عنوان مثال بسیاری از میكروبها امروزه از طریق تولید آنزیم بتالاكتاماز ( پنی سیلیناز) نسبت به پنی‏سیلین‏های تزریقی مقاوم گردیده‏اند كه یكی از مهمترین عوامل مقاومت‏های میكروبی، مصرف بی مورد آنتی بیوتیك‏ها بدون تجویز پزشك می‏باشد.
▪ با توجه به گستردگی مطالب در مورد آنتی بیوتیك‏ها جهت نمونه به چند مورد از ملاحظات مصرف آنتی‏بیوتیك‏ها اشاره می‏گردد:
۱) آمپول جنتامایسین :
این دارو بیشتر بر روی باكتریهای g – تأثیر می گذارد و نكته قابل توجه در مصرف آن ایجاد سمیت گوش و سمیت كلیوی در بیماران می باشد كه در صورت بروز عوارض فوق باید مصرف دارو قطع و با پزشك معالج مشاوره گردد.
۲) قرص سیپروفلوكساسین:
این دارو بر روی باكترهای g – هوازی و g+ هوازی موثر می‏باشد. در كودكان و در سنین رشد بدلیل عوارض جدی بر روی غضروفها و مفاصل تجویز نمی‏گردد. مصرف همزمان شربت آلومینیوم ام جی Al mg) ) باعث كاهش جذب سیپروفلوكساسین می‏گردد و باید حداقل ۲ ساعت بین مصرف آنها فاصله باشد. مصرف همزمان سیپروفلوكساسین و تئوفیلین ممكن است دفع تئوفیلین را كاهش و خطر مسمومیت با آن را افزایش دهد. قطع شیردهی در دوران مصرف دارو توصیه می گردد.
۳) كپسول داكسی سایكلین، تتراسایكلین :
این دارو بر ارگانیسم‏های g+ و g – موثر می باشد. این داروها باید ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت پس از غذا مصرف گردد تا میزان جذب آن به حداكثر برسد. مصرف این دارو همراه غذا، شیر، آهن، داروهای آنتی اسید جذب آن را مختل می‏كند.
مصرف این دارو در كودكان زیر ۸ سال ممكن است موجب تغییر رنگ دائمی دندانها و اثر مخرب بر مینای دندان گردد.
از مصرف این دارو در دوران شیردهی باید اجتناب شود.
۴-)قرص و شربت اریترومایسین:
این دارو بر روی ارگانیسم‏های g – بی‏تأثیر می‏باشد. برای جذب این دارو آن را با یك لیوان پرآب، یكساعت قبل و یا ۲ ساعت پس از غذا مصرف كنید. از مصرف دارو همراه آب میوه، خودداری كنید. اریترومایسین با مهار آنزیم‏های كبدی، باعث افزایش غلظت تئوفیلین، وارفارین ( افزایش اثر ضد انعقادی) كاربامازپین، سیكلوسپورین می‏گردد.
۵) قرص و شربت كوتریموكسازول
مصرف این دارو در بیماران سالخورده بدلیل كاهش عملكرد كلیه، خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد. مصرف همزمان این دارو با داروهای اسیدی كننده ادرار مانند ویتامین C ( اسیدآسكوربیك) حلالیت كوتریموكسازول را كاهش و موجب افزایش خطر كریستالوری می گردد.
مصرف همزمان این دارو باعث افزایش اثر داروهای كاهش دهنده قندخون می گردد.
مصرف این دارو در نارسایی شدید كلیوی و كبدی، اواخر حاملگی و دوران شیردهی باید با احتیاط باشد.
● داروهای ضدقارچ
۱) كلوتریمازول (موضعی، واژینال) :
مصرف این دارو در كودكان زیر ۳ سال توصیه نمی‏شود. مصرف آن در شیردهی باید با احتیاط همراه باشد. در ۳ ماه اول بارداری بدلیل احتمال عوارض جانبی برای جنین توصیه نمی‏گردد. از عوارض آن می‏توان به مقاربت دردناك، تكرر ادرار و سوزش مهبلی اشاره كرد.
۲) قرص كتوكونازول:
بی‏ضرری مصرف دارو در كودكان كوچكتر از ۲ سال ثابت نشده است. شیردهی در دوران مصرف این دارو توصیه نمی‏گردد.
از عوارض آن می توان به سردرد، سرگیجه، افزایش آنزیم های كبدی، مسمومیت كشنده كبدی، هپاتیت در كودكان و بزرگ شدن همراه با حساس شدن پستان به فشار یا لمس در مردان اشاره كرد.
مصرف همزمان ضداسیدها مانند شربت Al mg و رانی تیدین جذب كتوكونازول را كاهش می‏دهد.

تهیه و تنظیم : دكتر هومن چیت‏ساز

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پرستار و پرستاری