دایرهٔالمعارف انقلاب اسلامی ویژه نوجوانان و جوانان

مجموعه دایرهٔ‌المعارف انقلاب اسلامی، ویژه نوجوانان و جوانان از جمله آثار سودمند حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برای نسل جوان و جستجوگر كشور می‌باشد. این مجموعه كه جلد اول آن منتشر شده،‌ همانگونه كه از نامش پیداست اثری جامع در معرفی ابعاد مختلف انقلاب اسلامی است. در مقدمه نخستین جلد این مجموعه می‌خوانیم:
پدیده‌های اجتماعی،‌هر چند بزرگ، با گذر زمان و به ویژه با تغییر نسل‌ها، در خاطر جمعی یك جامعه پایدار نمی‌ماند. كم رنگ شدن یادها، ‌نامها و حوادثی كه در یك دوره بر سر زبانها بودند، امری غیر طبیعی نیست. اما می‌دانیم كه برخی از این پدیده‌ها به علت پی‌آمدهای فراگیر و تأثیرات فراوانش در سطح منطقه‌ای و جهانی، خود به خود به نقطه عطف تبدیل می‌شوند و در ضمیر تاریخ به جا می‌مانند. هر جامعه‌ای كم و بیش از این رویداد‌های تاریخی دارد.
سرزمین‌ كهنسال ایران كه در یكی از پر رفت‌ و آمد‌ترین چهارراه‌های كره خاكی واقع شده، تاریخی سراسر از حادثه‌های تلخ و شیرین دارد كه برخی از آنها به نقطه‌های عطف تبدیل شده‌اند. شكل‌گیری بزرگ‌ترین امپراتوری جهان در زمان هخامنشیان، تهاجم اسكندر مقدونی به ایران، رویكرد ایرانیان به آیین اسلام، تهاجم قوم مغول به این سرزمین، ظهور سلسله صفوی و رویارویی ایران با تمدن جدید غرب را می‌توان در شمار این نقاط عطف دانست. اما در تاریخ معاصر ایران حادثه‌ای به اهمیت وقوع انقلاب اسلامی وجود ندارد. پدیده انقلاب اسلامی را نمی‌‌توان فقط جا‌به‌جایی قدرت در میان حكمرانان دانست؛ حادثه‌ای كه فقط سلسله‌ای سقوط كند و جای خود را به قدرت دیگری بدهد. تأثیرات شگرفی كه این انقلاب بر مناسبات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم ایران گذاشت، چه بسا در تاریخ كشورمان بی‌نظیر بوده است. ورود مردم به صحنه سیاست و دخالت مستقیم آنان برای به زیر كشیدن نظام شاهنشاهی و برپا داشتن حكومتی تازه، برقراری نظام جمهوری و دیگر نهادهای حكومتی با رأی مردم، به دست آوردن استقلال سیاسی و نفی دخالت‌ قدرتهای بزرگ در امور كشور، رسیدن به آزادی‌های مدنی و پایداری و جان‌فشانی برای حفظ انقلاب، سابقه‌ای در دیگر دوره‌های تاریخی ایران ندارد.
درباره انقلاب اسلامی ایران چه در داخل كشور و چه در خارج از آن، نوشته‌های فراوانی منتشر شده و از دیدگاه‌های گوناگون ارزیابی شده است.دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزه هنری از سال ۱۳۷۲ ش. با هدف تدوین تاریخ انقلاب اسلامی در قالبهای گوناگون نگارشی پایه‌گذاری شد و در این رهگذر تاكنون نزدیك به یكصد جلد كتاب منتشر كرده‌ است.
انواع روش‌های گفتاری، شنیداری و تبلیغی برای انتقال مفاهیم به كار گرفته می‌شود. علیرغم همه انواع رسانه‌ها، هنوز كتاب در رتبه اول انتقال مفاهیم علمی به نسل آتی قرار دارد. چاپ و انتشار دایرهٔ‌المعارف انقلاب اسلامی برای نوجوانان و جوانان از این دست فعالیت‌هاست كه امید است مورد مداقه اهل فن قرار گیرد.
تدوین « دایرهٔ‌المعارف انقلاب اسلامی» در سال ۱۳۷۹ ش. با هدف آشنا كردن گروههای سنی نوجوان و جوان با مفاهیم انقلاب، گروه‌های مبارز، شخصیتها، رویدادها، مكانها و زمانهایی كه به نحوی با این پدیده مرتبط بودند، به تصویب رسید. پس از تشكیل شورای انتخاب مداخل و تشكیل ۵۵ نشست، حدود ۸۷۰ مدخل برای نگارش این دایرهٔ‌المعارف برگزیده شد. حوزه زمانی مدخلها از ابتدای دهه چهل شمسی یعنی آغازین سالهای شكل‌گیری انقلاب اسلامی تا ۱۳۵۷ ش. یعنی زمان پیروزی آن است. در این بین دفاع هشت ساله مردم ایران (۱۳۵۹ ـ ۱۳۶۷ش.)، برخی از مفاخر ادب، حوادث مهم تاریخی و موضوع‌هایی از جهان اسلام، به ویژه تاریخ تشیع در شمار مداخل دایرهٔ‌المعارف درآمدند تا مخاطبان، غیر از آشنایی با مختصات انقلاب، با برخی از حوادث تاریخی و شخصیتهای بزرگ نیز مأنوس شوند.
در این راه گروهی از برگه‌نویسان كارآشنا، به تهیه اطلاعات هر مدخل پرداختند و پس از جست و جو در اوراق صدها عنوان كتاب و نشریه داخلی و خارجی و بهره‌گیری از اینترنت، برای هر مدخل پرونده‌ای ساختند. دو بایگانی فرهنگ ناموران معاصر ایران و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی كه از مهم‌ترین ذخایر اطلاعاتی درباره شخصیتهای معاصر و حوادث مرتبط با انقلاب است، از منابع اصلی برگه‌نویسان این دایرهٔالمعارف بود. اطلاعات گردآمده در هر پرونده، پس از بازنگری و تأیید،‌به نویسندگان سپرده شد. مداخل نگاشته شده در شورای عای نگارش دایرهٔ‌المعارف انقلاب اسلامی طی ۵۰ جلسه بررسی و كارشناسی شد و معمولاً پس از اصلاحاتی، مسیر ویرایش و حروف‌چینی را گذراند. غیر از تلاش در درست‌‌نویسی، در نگارش مدخلها، حوصله مخاطبان این دایرهٔ‌المعارف نیز مورد توجه بوده است. سادگی در نگارش، یاد كرد جزئیات، دوری از جملات فرمایشی و رسمی (به طوری كه خواننده جوان را به یاد خستگی كتابهای درسی نیندازد) و مصور بودن،‌از تلاشهای صورت گرفته در این راه است.
این مجموعه در سه جلد تدارك دیده شده است.
جلد اول از حرف «الف» آغاز و به حرف «ج» ختم شده است. چاپ این مجموعه مدت كوتاهی پس از انتشار كمیاب شد و حوزه هنری در پی تجدید چاپ آن است.
جلد دوم حروف «ج» تا «ش» را در خود جای داده و امید می رود در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران به مشتاقان عرضه شود. جلد سوم نیز حرف «ص» تا پایان را در بر می‌گیرد.
خواننده پس از مطالعه مداخل كتاب علاوه بر این كه به حال و هوای دوران پیروزی انقلاب اسلامی آشنا می‌شود و یادآور خاطرات تلخ و شیرین آن دوره است، مختصری نیز با مفاهیم، رجال و ادبیات كهن و میانه ایران آشنا می‌شود.
در پایان شایان گفتن است كه این كتاب از سوی پژوهشكده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی به عنوان یكی از آثار برتر در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی انتخاب شده و در پی تقدیر از آن، جوایزی نیز به دست‌اندركاران مربوطه اهدا گردید.