فلسفه عزاداری اهل بیت (ع)

● پرسش: فلسفه مجالس عزاداری براهل بیت(ع) و آثار و فواید آن را بیان كنید؟
▪ پاسخ: مجالس عزاداری اهل بیت(ع) آثار و فواید بسیاری برای انسان و جوامع اسلامی دارد كه اهم آنها را در موارد زیر به طور خلاصه بیان می كنیم:
۱) انسان سازی
از آنجا كه در فرهنگ شیعی، عزاداری باید از سنخ معرفت و شناخت باشد، همدردی با آن بزرگواران، در واقع یادآوری فضایل، مناقب و آرمان های آنان بوده و بدین شكل، آدمی را به سمت الگوگیری و الگوپذیری از آنان سوق می دهد.
فردی كه با معرفت در مجالس عزاداری شركت می كند، شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم می آمیزد و در پرتو آن، انگیزه ای در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزاداری، مانند محبی می شود كه فعال و شتابان به دنبال پیاده كردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است. بنابراین اگر از این گونه مجالس درست بهره برداری شود بهترین محمل و مدرس برای آموزش و تربیت انسان متعالی در جامعه است.
۲) جامعه سازی
به طور طبیعی هنگامی كه مجلس عزاداری، موجب انسان سازی گشت، تغییر درونی انسان به عرصه جامعه نیز كشیده می شود و آدمی می كوشد تا آرمانهای اهل بیت(ع) را در جامعه حاكم كند.
به بیان دیگر، عزاداری بر اهل بیت(ع) در واقع با یك واسطه زمینه را برای حفظ آرمانهای آنان و پیاده كردن در جامعه فراهم می سازد. به همین دلیل می توان گفت یكی از حكمت های عزاداری، ساختن جامعه مطلوب بر اساس الگوی ارائه شده ازسوی اهل بیت(ع) است.
۳) انتقال فرهنگ اهل بیت(ع) به نسل های بعد
كسی نمی تواند منكر این حقیقت شود كه نسل جدید درسنین كودكی ، در مجالس عزاداری با فرهنگ اهل بیت(ع) آشنا می شوند. به راستی عزاداری و مجالس تعزیه، یكی از عناصر و عوامل برجسته ای است تا آموزه های نظری و عملی امامان راستین، به نسل های آینده منتقل شود. مراسم عزاداری به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه برای تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایی آنان با گفتار و كردار اهل بیت(ع) است.
۴) تقویت محبت و دوستی
قرآن و روایات دوستی خاندان رسول گرامی(ص) و اهل بیت(ع) را بر مسلمانان واجب كرده است. روشن است كه دوستی لوازمی دارد و محب صادق كسی است كه شرط دوستی را آنچنان كه باید و شاید به جا آورد. یكی از مهمترین لوازم دوستی، همدردی و همدلی با دوستان در مواقع سوگ یا شادی آنان است. از این رو در احادیث برپایی جشن و سرود در ایام شادی اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه درمواقع سوك آنان، تأكید فراوان شده است.
حضرت علی(ع) در روایتی می فرمایند: شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شریكند «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»(۱) همچنین امام صادق(ع) می فرمایند: «شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا سیؤوهم ما یسونا و یسرهم ما یسرنا»(۲) «شیعیان ما پاره ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده اند، آنچه كه ما را بدحال و یا خوشحال می سازد، آنان را بدحال و خوش حال می گرداند» بنابراین وظیفه عقلانی و شرعی ایجاب می كند كه درایام عزاداری اهل بیت(ع) حزن و اندوه خود را به «زبان حال» یعنی با اشك آه و ناله و زاری، از نظر خوراك، با كم خوردن و كم آشامیدن مانند افراد غم زده و از نظر پوشاك با پوشیدن لباسی كه از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حكایت گر اندوه و ناراحتی اش آشكار سازیم.

۱- بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۸۷
۲- امالی شیخ صدوق، ص۳۰۵

منبع : روزنامه کیهان