تجدید روابط سیاسی ایران و اسرائیل و آموزش ساواک

در سال ۱۳۲۸ش و در دوران نخست‎‏وزیری محمد ساعد مراغه‏ی دولت ایران کشور اسرائیل را به صورت دوفاکتو مورد شناسایی قرار داد و روابط غیررسمی با آن برقرار کرد. در سال ۱۳۳۰ش دولت مصدق این روابط را نادیده گرفت. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بار دیگر مقدمات تجدید روابط دو کشور فراهم شد و به ویژه از سال ۱۳۳۲ که با موافقت دو طرف برای صدور نفت ایران به اسرائیل همراه بود. دو کشور نخستین گامهای استوار را برای گسترش روابط برداشتند. با ملاقاتهای پنهانی برخی مقامات سیاسی ـ امنیتی و اقتصادی دو کشور در تهران و تل آویو نهایتاً در مرداد ماه ۱۳۳۹ دولت ایران با این دستاویز که دولت ایران در دوره نخست‏وزیری مصدق اقدامی رسمی و دیپلماتیک برای اعلام قطع روابط دو طرف انجام نداده است، اعلام کرد روابط طرفین را گسترش می‏دهد. با این احوال آگاهان به امور به درستی دریافته بودند که این ادعای دولت ایران، بر بنیانی سست استوار است. در هر حال با گسترش روابط سیاسی ایران و اسرائیل در سال ۱۳۳۹ شرایط لازم برای تعمیق ارتباط اطلاعاتی ـ امنیتی میان دو طرف فراهم شد. لازم به ذکر است که هم اسرائیل (به سبب انزوایی که در منطقه خاورمیانه گرفتارش بود) و هم آمریکا برای تحکیم روابط کشورهای اقماری منطقه از گسترش روابط ایران و اسرائیل سخت حمایت می‏کرد.
ماموران موساد حداقل پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به تدریج در ایران حضور و نفوذی روزافزون پیدا کرده بودند و وقتی روابط سیاسی غیررسمی میان ایران و اسرائیل (در مرداد ۱۳۳۹) برقرار شد مدتها از تماسها و ارتباطات مقامات ساواک و موساد با یکدیگر سپری می‏شد. در واقع به دنبال تأسیس ساواک از اواخر سال ۱۳۳۵ش که با کمک و هدایت مستقیم سیا صورت گرفت. آمریکاییان به تدریج کوشیدند روابط آن را با موساد گسترش دهند آنچه بود در واپسین سالهای دهه ۱۳۳۰ش و اوایل دهه ۱۳۴۰ش ساواک و موساد ارتباط بسیار نزدیک و دوستانه‏ای با یکدیگر برقرار کرده بودند و همکاری مشترک طرفین در امور امنیتی ـ اطلاعاتی و جاسوسی در ایران و سایر کشورهای خاورمیانه روندی شتابان و فراگیر یافته بود. در چنین شرایطی بود که سیا به تدریج بخش مهمی از حیطه وظایف و عملش در قبال ساواک را به موساد سپرد.
آموزش پرسنل ساواک از مهمترین مواردی بود که انجام سازمان یافته آن از سوی سیا برعهده موساد نهاده شد و ماموران موساد چنان که خواسته و موردنظر طرفین بود تا واپسین سالهای حکومت محمدرضاشاه پهلوی مرتبه نخست را در آموزش پرسنل ساواک به خود اختصاص دادند.
در آغاز آموزش موساد به ساواک، اداره کل آموزش در ساواک تشکیل شد. علاوه بر اینکه طی فواصل زمانی مشخص پرسنلی از ساواک جهت فراگیری دوره‏های آموزشی موردنیاز به اسرائیل اعزام می‏شدند تا در پایگاههای موساد در آن کشور دوره‏های موردنیاز را طی کنند، در رشته‏های مختلف آموزشی اساتید، کارشناسان و متخصصینی هم از سوی موساد به ایران اعزام می‏شدند تا در مراکز ساواک در ایران به نیروها و پرسنل ساواک آموزشهای لازم را ارائه بدهند. در همان حال کتب و خدمات آموزشی متعدد موساد در رشته‏های مختلف در اختیار ساواک قرار گرفت که تقریباً تمامی آن به زبان فارسی ترجمه شد تا طی دوره‏های آموزشی مربوطه در اختیار پرسنل تحت آموزشی قرار داده شود.
مهمترین آموزشهای متخصصان و کارشناسان موساد به پرسنل ساواک در موارد زیر بود : ۱- آموزش خط شناسی ۲- آموزش ضداطلاعات ۳- آموزش چگونگی استفاده از اسلحه و تجهیزات اطلاعاتی ـ جاسوسی الکترونیکی و غیره ۴- آموزش وسایل و لوازم عکاسی و فیلمبرداری ۵- آموزش تعقیب و مراقبت ۶- آموزشهای متعدد فنی ۷- آموزش شیمی ۸- آموزش بررسی و ارزیابی اطلاعات و اخبار ۹- آموزش انواع تجهیزات فرستنده و گیرنده و استراق سمع و نهایتاً : ۱۰- آموزش روشهای کارآمدتر شکنجه های جسمی و روحی.

مظفر شاهدی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران