سایه برژینسکی بر کاخ سفید

زبیگنیو برژینسکی یکی از تاثیرگذارترین استراتژیستهای ایالات متحده آمریکا محسوب می شود.او در زمان ریاست جمهوری جیمی کارتر مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود.برژینسکی تحولات نظام بین الملل را از منظری رئالیستی مورد فحص و برسی قرار می دهد و همواره اتحاذ رویکرد ایده آلیستی در جهان سیاست را محکوم می کند.برژینسکی نسبت به روسیه و تحولات کاخ کرملین نگاهی کاملا خصمانه دارد.از این رو بیشتر نظریه پردازان روسی حاکمیت دوباره استراتژیهای برژینسکی بر کاخ سفید را خطرناک می دانند....
برژینسکی طی ماههای اخیر در کسوت مشاور ارشد باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی آمریکا وارد میدان سیاست شده است.برژینسکی ویژگیهایی دارد که به سادگی نمی توان آنها را نادیده انگاشت.وی طرفدار حفظ هژمونی ایالات متحده آمریکا در جهان است.بر این اساس برژینسکی اصلی ترین مانع واشنگتن در این مسیر را روسیه می داند.تحدید قدرت روسیه همواره از اصلی ترین اهداف این استراتژیست لهستانی الاصل محسوب گردیده است.برژینسکی در میدان استراتژی رقابت آشکاری را با هنری کیسینجر داشته است.لازم به ذکر است که نگاه کیسینجر نسبت به مسکو خصمانه نیست و حتی کسینجر مدافع اتکا بر وجود مشترک کاخ سفید و کاخ کرملین در جهت نزدیکی آن دو با یکدیگر است.در هر حال،هم اکنون با افزایش احتمال پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا،همه نگاهها به سمت مشاور امنیت ملی زمان کارتر معطوف شده است.پیروزی اوباما در مقابل مک کین مترادف با حضور دوباره برژینسکی به عنوان نظریه پرداز اصلی کاخ سفید خواهد بود.مسئله ای که هرگز برای جمهوریخواهان سنتی و افراطی مطلوب نخواهد بود.
زبیگنیو برژینسکی بارها سیاست‌های جرج بوش در خصوص ایران و عراق را مورد انتقاد قرارداده و این سیاست‌ها را محکوم به شکست دانسته است.برژینسکی پیروزی نظامی آمریکا در عراق را غیر محتمل دانسته و بر لزوم عقب‌نشینی سربازان آمریکایی از خاک عراق تاکید کرده است. برژینسکی ۸۰ ساله از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۰ مشاور جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا بود. در زمان حضور وی در کاخ سفید، آمریکا روابط خود با چین را بهبود بخشید و توانست با اتحاد جماهیر شوروی به توافقی درخصوص محدود ساختن تسلیحات هسته‌ای دست یابد. گفتنی است سیاستمداران دیگری چون هنری کیسینجر نیز با برژینسکی هم عقیده‌اند. کیسینجر از اعضا مذاکرات صلح پاریس در سال ۱۹۷۳ که منجر به عقب‌نشینی آمریکا از ویتنام شد اخیرا پیروزی نظامی آمریکا در عراق را غیر ممکن دانسته است.
اخیرا برژینسکی توصیه هایی به اوباما داشته است.برژینسکی معتقد است که ایالات متحده آمریکا باید روابط خود با ایران و جهان اسلام را بهبود بخشیده و تمام توان خود را بر روی جلوگیری از شد قدرتهای موازی با واشنگتن ،مخصوصا روسیه متمرکز نماید.به نظر می رسد، برژینسکی دستورالعملی ساده ای برای آمریکا تعیین کرده که در آن نقش اصلی را باراک اوباما ایفا می‌کند و وظیفه او بهبود روابط جهان اسلام با ایالات متحده است. هرچند این طرحها برای بهبودی روابط آمریکا با مسلمانان کفایت نمی کند.
در حالی که مردم آمریکا در حال بررسی تفاوتهای جزئی عقاید اجتماعی،اقتصادی نامزدهای پست ریاست جمهوری هستند، کشورهای دیگر در اندیشه آن هستند که به قدرت رسیدن هر یک از نامزدها چه تاثیری براوضاع جهان خواهد گذاشت.
در روسیه، کارشناسان در این زمینه معتقدند که هیچ‌یک از نامزدها دوست روسیه نخواهد بود. بر اساس تجزیه و تحلیل اظهارات نامزدهای پست ریاست جمهوری آمریکا و فهرست مشاوران آنها از هم اکنون سیاست آتی آنها نسبت به روسیه مشخص شده است.در این‌میان روسها معتقدند که حضور مک کین در کاخ سفید با بروز تنشهایی پایدار میان روسیه و آمریکا همراه خواهد بود؛مگر آنکه مک کین تحت تاثیر اندیشه های کیسینجر قرار گرفته و سیاست خود در قبال مسکو را تعدیل نماید.اما روسها نسبت به حضور اوباما در واشنگتن به هیچ عنوان خوشبین نیستند.آنها به خوبی میدانند که برژینسکی در پی گسترش نگاه تهدید محور واشنگتن نسبت به مسکو است.
البته در این میان هنوز تناقضاتی وجود دارد که برای روسها نیز غیر قابل هضم است.هرچند مواضع مک کین نسبت به روسیه کم وبیش مشخص است اما موضع اوباما به‌طور دقیق مشخص نیست، وی از اصلاحات سخن می گوید اما او را به عنوان «گورباچف آمریکایی» می شناسند.
مشاور سابق ریاست جمهوری آمریکا در مسائل امنیت ملی، مربی اصلی اوباما در سیاست خارجی می باشد. برژینسکی که یکی از طراحان جهانی سازی و نویسنده کتاب «صفحه شطرنج بزرگ» است،معتقد است که هدف آمریکا استحکام موضع ابر قدرتی خود در جهان است تا ازاین طریق نقش خود را به عنوان اولین وآخرین ابرقدرت جهان، قانونی جلوه دهد.در اینجا تنها این نکته باقی می ماند و آن اینکه پی ببریم اجرای طرح «قدرت آمریکا» و انرژی «بیداری سیاسی جهانی» برژینسکی قرار است بر ضد چه کسانی مورد اجرا گذاشته شود. پاسخ این سوال تاحدود زیادی مشخص است.احتمالا در صورت حضور مجدد برژینسکی در کاخ سفید،این توان آمریکا در راستای مقابله با قدرت مسکو به کار گرفته خواهد شد.
برژینسکی در کتاب جدید خود تحت عنوان «یک شانس دیگر» با رک‌گویی خاص خودش می نویسد:
«آمریکا در راه رسیدن به مقام ابرقدرتی جهانی در« بیداری سیاسی جهانی» گیر افتاده و تنها راه فرار از این قیام وسیع علیه آمریکا، سمت و جهت بخشیدن به این بیداری است.» برژینسکی در خصوص اوباما معتقد است که اوباما فرد مناسبی است تا اعتماد مردم کشورهای جهان سوم را جلب نماید.
اما برژینسکی نگاه کنونی اوباما نسبت به افغانستان وپاکستان را مورد انتقاد شدید قرار داده است.طبق نظر اوباما، در بالکان و خاورمیانه «عملا تروریستی وجود ندارد و همه آنها در افغانستان وپاکستان متمرکز شده اند.»
اخیرا مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا به نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری این کشور هشدار داده است که وی در معرض خطر تکرار شکست اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان قرار دارد.
اوباما خواستار استقرار ۱۰ هزار نیروی دیگر آمریکایی در افغانستان شده است. اتحاد جماهیر شوروی هم در آن زمان دهها هزار نیروی خود را تنها برای متحمل شدن یک شکست نظامی به آنجا فرستاد.همچنین اوباما در دور اول مبارزات انتخاباتی خود با هیلاری کلینتون از احتمال حمله ایالات متحده آمریکا به پاکستان خبر داده بود.این اظهار نظر اوباما با واکنش شدید پرویز مشرف و دیگر مقامات پاکستانی روبرو شد.
برژینسکی در خصوص رویکرد اوباما نسبت به افغانستان معتقد است:
“به طور کلی برای آمریکا و بویژه برای اوباما اهمیت دارد که بداند تنها اعزام نیروهای بیشتر به افغانستان راه حل کامل نیست. ما در معرض خطر تکرار همان اشتباهی قرار داریم که اتحاد جماهیر شوروی مرتکب شد. راهبرد ما عمیق تر و عمیق تر می شود.وقتی که شوروی به افغانستان حمله کرد؛ فکر می کرد که می تواند روی نخبگان کمونیست افغان تکیه کند. ما باید مراقب باشیم که به درخواست نخبگان دموکراتیک افغان بیش از حد تکیه نکنیم، زیرا با این کار خطر می کنیم . حضور نظامی ما به تدریج تمام جمعیت افغانستان را علیه ما قرار می دهد.”
برژینسکی جامعه افغانستان را به شدت محافظه کار و در برابر تغییر مقاوم می داند،اما به نظر می رسد سناتور ایالت ایلینویز چنین رویکردی ندارد.نگاه‌کلی اوباما نسبت به افغانستان و پاکستان به شدت تهدید محور است و همین مسئله می تواند به پاشنه آشیل سیاست خارجی وی در کاخ سفید تبدیل شود.از این رو برژینسکی به شدت در تلاش است رویکرد اوباما نسبت به افغانستان و پاکستان را تعدیل نموده ودر عوض وی را متوجه کاخ کرملین نماید.

سعید سبحانی

منبع : روزنامه رسالت