آیا زمان آن فرا نرسیده است؟

شعار امسال روز جهانی افراد دارای معلولیت که برابر است با سیزدهم آذرماه، از سوی سازمان ملل «کرامت و عدالت برای همه» برگزیده شده است.
سازمان ملل از ابتدا لزوم رعایت حقوق بشر برای تمامی افراد را خاطرنشان کرده است که شامل حقوق افراد دارای معلولیت نیز می‌شود. این الزام و تعهد به شکل‌گیری هنجارها و استانداردهای بین‌المللی، همچون کنوانسیون حقوق بشر و جریان‌های حقوقی بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی، منجر به تغییر زندگی مردم در تمامی دنیا شده است. به ‌نظر می‌رسد سال ۲۰۰۸ سال ویژه‌ای است تا با اقدامی صحیح به این تعهد صورت واقعی بخشیده شود چرا که در این سال شاهد اجرایی‌شدن کنوانسیون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت و پروتکل الحاقی آن هستیم.
ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر به این امر اشاره دارد که هر انسانی در مواقعی در شرایط انفصال از شغل، بیماری، معلولیت، متارکه و کهنسالی و یا در مواردی که ناخواسته از لحاظ معیشتی در مضیقه است حق دارد از تامین و آسایش لازم برخوردار شود.
در چند ماده از کنوانسیون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت نیز به تفصیل این حق شرح داده شده که از آن جمله می‌توان به مواد ۱۰ و ۱۴ اشاره کرد که به حق زندگی، آزادی و امنیت افراد می‌پردازند. همچنین ماده ۲۸ که دقیق‌تر به این مسئله پرداخته است از کشورهای عضو می‌خواهد که اقدامات لازم را جهت بهره‌مندی روزافزون افراد معلول از استانداردهای مناسب زندگی و حمایت‌های اجتماعی به عمل آورند. از جمله این استاندارد‌ها برخورداری افراد معلول و خانواده‌های ایشان از بیمه است که باید از محل بودجه دولت تامین شود. این امر تصریح می‌کند که افراد دارای معلولیت حق برخورداری برابر و کامل از حقوق انسانی و همین‌طور کرامت و عدالت اجتماعی را دارند.
در حال حاضر حدود ۶۰۰میلیون نفر از جمعیت جهان را افراد دارای معلولیت تشکیل می‌دهند و روزانه تعدادی از افراد نیز در اثر سوانح و بیماری‌ها دچار معلولیت می‌شوند و با اضافه شدن به این جمعیت و خط خوردن از فعالیت‌های اجتماعی به ‌علت نبود زیرساخت‌های مناسب، فرصت‌های برابر حضور و فعالیت اجتماعی را از دست می‌دهند. به همین دلیل باید بر لزوم امضا، تصویب و اجرای کنوانسیون در تمامی کشورها بیش از پیش تاکید شود.
دستیابی به توسعه‌های مورد نظر در هزاره جدید بدون حضور افراد دارای معلولیت و استفاده از پتانسیل و کارایی آنان در اجتماع محقق نمی‌شود. کنوانسیون از حقوق مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی افراد دارای معلولیت حمایت می‌کند و زمینه‌ساز حضور و مشارکت گسترده آنان خواهد بود.این کنوانسیون که در ۱۰فروردین ۸۶ (۳۰ مارچ ۲۰۰۷) برای امضای کشورها گشوده شد، در ۱۵ فروردین ۸۷ (۳ آوریل ۲۰۰۸) به تصویب ۲۰ کشور جهان رسید و طبق قانون از آنجایی که ۳۰ روز بعد از آن می‌بایست به اجرا گذاشته می‌شد در ۲۳ اردیبهشت ۸۷ (۱۲ می ‌۲۰۰۸) شاهد جشن اجرایی شدن کنوانسیون در سازمان ملل، بالاترین مرجع تصمیم‌گیری جهان بودیم.
این کنوانسیون یکی از معاهداتی بود که در کمترین زمان ممکن به مذاکره گذاشته شد و مراحل اجرایی شدن را طی کرد. این سرعت نشانگر تعهد قابل توجه کشورهای عضو سازمان ملل در این امر و ترویج و حمایت سازمان‌های غیردولتی معلولان است که نقش کلیدی در تهیه و ارائه پیش‌نویس این کنوانسیون داشتند و البته فراتر از همه به‌ درستی خلأ چنین سند بالا دستی و مرجعی در افکار عمومی احساس می‌شده است.
در حال حاضر ۱۲۹ کشور کنوانسیون را امضا کرده و ۷۱کشور پروتکل الحاقی آن را پذیرفته‌اند و به تصویب مجالس ملی ۲۹ کشور رسیده است. آیا هنوز زمان آن نرسیده است که کشور ما نیز با امضای این دستاورد جهانی، به همگان نشان دهد که ایران نیز حقوق معلولان را به رسمیت شناخته و همسو و هم‌صدا در راستای جامه عمل پوشاندن به کرامت و عدالت برای همگان گام برمی‌دارد؟ و با الحاق به کنوانسیون همچون بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، تسریع اجرای قوانین ملی و رفع نقایص آن را امکان‌پذیر سازد؟ نه تنها تمام انسان‌ها شایستگی برخورداری برابر از حقوق را دارند، بلکه مسئولیت تحقق و عینیت‌بخشی به این حقوق نیز به ‌عهده تک‌تک افراد نسل بشر است.
بنابراین حال که امسال هم‌راستا با اجرایی شدن کنوانسیون، شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت* نیز اجرای کنوانسیون حمایت از حقوق معلولان و کرامت و عدالت برای همه اعلام شده، ما نیز می‌بایست همدلانه و مصرانه خواستار این باشیم که مسئولان و دست‌اندرکاران بیش از این تاخیر را جایز ندانسته و با امضای معاهده به این سکوت طولانی پایان دهند.

پریسا افتخار
پانوشت: پیرو قطعنامه شماره ۱۲۷/۶۲ سازمان ملل، از تاریخ ۱۸دسامبر ۲۰۰۷ عنوان رسمی روز جهانی معلولان به روز جهانی افراد دارای معلولیت تغییر یافته است.

منبع : روزنامه همشهری