آیا درایوهای جامد (SSD) سلسله هارددیسک‌ها را منقرض خواهند کرد؟

از زمانی که هزینه و زمان لازم برای تولید انواع چیپ‌های فلش کاهش یافت، فرصت‌های بسیاری برای حضور جدی‌تر این موجود در بازار دست‌نخورده مصرف پدیدار شد. اگر پیشگوهایی مانند نوستر آداموس هلندی می‌خواستند هم نمی‌توانستند جلال و جبروت کنونی چیپ‌های فلش NAND و NOR را در بازارهای دیجیتال پیش‌بینی کنند. تا پنج سال پیش کمتر کسی تصورش می‌کرد که روزگاری استفاده تجاری از چیپ‌های فلش در قالب درایوهای جامد (SSD) شکل واقعی به خود بگیرد و شرایط چنان شود که ماهیت استفاده از هارددیسک‌ها را با مخاطره مواجه کند. اوضاع آن‌چنان شده است که برخی از کارشناسان با توجه به نیازهای آتی بنی‌بشر پیش‌بینی می‌کنند نسل هارددیسک‌های عام طی چهار پنج سال آینده از بازارها برچیده خواهند شد!
این گفته را به ‌شخصه چندان نمی‌پسندم، اما تغییر محسوس در استراتژی سازندگان بزرگ هارددیسک مانند Seagate، Western Digital و Hitachi GST مبنی بر هدایت سرمایه‌گذاری‌های جدید خود به‌ سوی بازار سیستم‌های ذخیره‌سازی مبتنی بر چیپ‌های فلش نشان می‌دهد که این بزرگان نیز بروز خطرات احتمالی را دریافته و تغییراتی در برنامه‌های آتی اعمال کرده‌اند. برای مثال، شرکت Seagate عرضه پلاترهای ۵۰۰ گیگابایتی را برای سه ماهه اول سال ۲۰۱۰ میلادی پیش‌بینی کرده بود. شرکت Western Digital نیز سعی داشت بخشی از بازار کیفیت‌خواهان را به ‌سوی استفاده از مدل‌های سریع WD VelociRaptor برای یکسال دیگر سوق دهد. هر دو شرکت به ‌دلایل مختلف -که یکی از آن‌ها اعمال فشار در ذخیره‌سازهای سریع فلش بود- مجبور شدند به هر ضرب و زوری که شده بازار هارددیسک‌ها را گرم نگه دارند. به‌عنوان مثالی دیگر می‌توان به تکنولوژی‌های پیشرفته Hitachi GST در زمینه ذخیره‌سازی هارددیسک‌ها اشاره کرد که برای عرضه در سال ۲۰۱۲ پیش‌بینی شده بود، اما از قرار معلوم پیش از پایان سال ۲۰۱۰ به ‌صورت تجاری روانه بازار خواهد شد و الی آخر...
● درباره قابلیت‌ها
به ‌نظر شما چیپ‌های فلش می‌توانند همان لولو خرخره‌ای باشند که همگان از ایشان ترسیم می‌کنند؟
پیش از پاسخ به این پرسش باید بدانیم که این موجودات تا چه مقدار می‌توانند تهدیدآمیز باشند!
با عرض معذرت از حضور هارددیسک‌های محترم باید اذعان کنم که نقطه قوت چیپ‌های فلش از بد روزگار درست بر نقاط ضعف هارددیسک‌ها انطباق یافته است. از این‌رو بسیار بیش از آن چیزی که ادعا می‌شود می‌توانند خطرناک باشند. در ادامه قدری در این‌باره صحبت می‌کنم.
در دنیای کنونی برخی کارشناسان، آینده سیستم‌های ذخیره‌سازی را از منظر جالبی دنبال می‌کنند. به این‌ صورت که اعتقاد دارند امر ذخیره‌سازی نوعی ذخیره انرژی است که در آینده به‌ شکلی قابل استفاده خواهد بود. این گفته در زمانه کنونی شاید معنادار نباشد، اما حتم دارم در زمانه‌ای که انرژی، اهمیتی بیش از دوران کنونی پیدا کند، خواهیم توانست داده‌های غیرضروری را از سیستم‌های ذخیره‌سازی مانند هارددیسک یا فلش‌ها بخوانیم و از انرژی الکتریکی آن‌ها برای استفاده‌های دیگر بهره‌برداری کنیم. به ‌بیان دیگر سلول‌های ذخیره‌ساز داده‌ها را تخلیه الکتریکی خواهیم کرد!
بر این اساس در این رویکرد، عامل جدیدی بر پایه نسبت میان انرژی ذخیره‌سازی و انرژی قابل بازیابی تعریف می‌شود. همچنین میزان ماندگاری داده‌ها نیز در محاسبه این عامل لحاظ خواهد شد. این عامل که به سادگی می‌توان آن را عامل بازیابی خطاب کرد محاسبه می‌کند که برای ذخیره‌سازی و بازیابی هر بایت داده چه میزان انرژی صرف می‌شود. عامل بازیابی در دستگاه‌های کنونی -که میزان قابل توجهی انرژی به هدر می‌دهند- چیزی نزدیک به فاجعه است!
چیپ‌های فلش نیازمند انرژی مختصری برای ذخیره‌سازی هستند و هنگامی که داده‌ای فراخوانی می‌شود نیز در مصرف انرژی امساک فراوانی می‌کنند، ‌از این‌رو می‌توان به تعدیل عامل بازیابی آن‌ها امیدوار بود. در نقطه مقابل، چرخش زندگی هارددیسک‌ها به‌ شکل ذاتی وابسته به گردش پلاترها و نوسان مداوم هد خواندن و نوشتن است. بدیهی است که حرکت‌های مکانیکی در قیاس با تکانه‌های الکتریکی انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. به‌طور خلاصه اینکه هارددیسک‌ها آمار قابل دفاعی در مصرف انرژی ندارند و هر چه سال‌های آینده به حال نزدیک‌تر می‌شوند موضوع مصرف انرژی به‌ شیوه‌ای بارز بر روح و روان بنی‌بشر رژه می‌رود.
● صرفه تولید و قیمت نهایی
دو دلیل اساسی را برای بقای هارددیسک‌ها در بازار کنونی می‌توان مطرح کرد. اول اینکه، هزینه تولید هارددیسک به ‌دلیل بازار مصرف گسترده و کاهش قیمت تکنولوژی‌های مرتبط به ‌شدت کاهش یافته است. به‌ همین دلیل قیمت هارددیسک‌ها کمتر از فلش‌هاست. دیگر اینکه، اوضاع و احوال هارددیسک‌ها هنگام محاسبه قیمت واحد حافظه (یک گیگابایت) مطلوب‌تر از فلش‌هاست.
در بازار کنونی یک گیگابایت حافظه هارددیسک به‌طور متوسط ۱۵۰ تومان قیمت دارد، در حالی که قیمت همین مقدار حافظه فلش به‌طور متوسط ۷ هزار تومان است. یعنی قیمت حافظه‌های فلش در بهترین حالت حدود ۴۰ برابر هارددیسک‌ها محاسبه می‌شود. اگر از زاویه‌ای دیگر بنگریم هارددیسک‌های ۵۰۰ گیگابایتی محبوب دل خریداران هستند، در حالی‌که نماینده تام‌الاختیار فلش‌ها در دل هواداران حدود ۸ گیگابایت ظرفیت دارد!
● نتیجه‌گیری
چنانچه قیمت چیپ‌های فلش از مقیاس ۴۰ برابر تا حوالی ۱۰ برابر کاهش یابد آنگاه خواهید دید که چگونه نسل هارددیسک‌ها در معرض انقراض قرار خواهند گرفت. برای نمونه می‌توانم بازار نمایشگرهای LCD و CRT را مثال بزنم. هنگامی که نمایشگر نوعی ۱۷ اینچی CRT قیمتی بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ هزار تومان داشت، پسرعموی تازه‌واردش (LCD) را می‌شد با قیمت متوسط ۲۶۰ هزار تومان خریداری کرد. در حال حاضر قیمت متوسط نمایشگر CRT تا ۹۰ هزار تومان و قیمت مدل LCD نیز تا حوالی ۱۴۰ هزار تومان کاهش پیدا کرده است و بسیاری از شرکت‌ها تولید نمایشگر CRT را بی‌خیال شده‌اند.
در نگاه اول قیمت مدل‌های LCD بالاتر از مدل‌های CRT نشان می‌دهد، اما نمایشگرهای جدید علاوه بر کاهش قیمت، قابلیت‌ها و امکانات جدیدتری عرضه می‌دارند که خریدار را راضی به استفاده می‌کنند. اگر به آمارها توجه کنیم،‌ نشان می‌دهند که توجه قاطبه مردم به سوی نمایشگرهای LCD جلب شده است.
ماجرایی مشابه بین هارددیسک‌ها و انواع محصولات مبتنی بر فلش پدیدار خواهد شد. آن هنگام که قیمت درایوهای جامد SSD با ظرفیت ۸۰ گیگابایت برابر با هارددیسک ۵۰۰ گیگابایتی شود، خواهید دید که استفاده‌های دوگانه از این سیستم‌ها آغاز خواهند شد. به این شکل که جایگاه حافظه فعال در اختیار درایوهای جامد قرار خواهد گرفت و هارددیسک‌ها به انباره اطلاعات (غیرفعال) تبدیل خواهند شد.
در فرصتی بهتر درباره تفاوت حافظه‌های فعال و غیرفعال صحبت خواهم کرد!

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری