نقش فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی دندان

یكی از مهمترین اهداف زیربنایی در جامعه امروز در نظر گرفتن بهداشت عمومی می‌باشد. علی‌رغم سن، پیشینه اجتماعی و مالی دسترسی به آب آشامیدنی سالم در این امر دور از انتظار نمی‌باشد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در اولین مقاله خود كه در سال ۱۹۵۸ میلادی به چاپ رسید كیفیت آب آشامیدنی را مورد بحث و استانداردهای كیفی آن را بررسی نموده است.
این سازمان قوائدی نیز در زمینه استانداردهای شاخص كل كشورهای جهان وضع كرده كه از مهمترین اهداف آن بهبود و تقویت برنامه‌های سلامت دهان و دندان می‌باشد. پوسیدگی دندان یكی از دغدغه‌های مهم جامعه صنعتی به شمار می‌آید .۶۰ تا ۹۰ درصد كودكان زیر ۱۲ سال دچار پوسیدگی دندان بوده و همچنین در بزرگسالان این آمار روند افزایشی داشته و باعث افزایش DMFT آنان می‌شود.
● موارد استفاده اصلی فلورین:
فلورین در صنعت نیز نقش مهمی داشته در زمینه آلومینیوم، فولاد، فایبرگلاس و همچنین در ساخت سرامیك، كاشی و آجر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
● موارد استفاده فلورین در دندانپزشكی:
فلورین در حیطه دندانپزشكی نقش بسیار مهمی ایفا می‌نماید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در صورتی كه میزان فلوراید آب منطقه پایین باشد می‌توان به آن اضافه نمود و همچنین در قالب لوازم بهداشتی همچون خمیر دندان، دهانشویه، نخ دندان، ژل، وارنیش در دسترسی عموم مردم می‌باشد. لازم به ذكر است در بعضی از كشورها فلوراید را به مكمل‌ها و سریال‌های غذایی، مانند نمك، شكر و... اضافه می‌نمایند.
● راه‌های متابولیسم فلوراید:
۱- راه دهانی oral intake
۲- راه تنفسی Inhatation
● دفع فلوراید:
▪ از طریق تعریق
▪ از طریق كلیه و مجاری ادرار
● مكانیسم اثر
۱ـ كاهش حلالیت مینای دندان در برابر اسید
۲ـ تغییر در مرفولوژی دندان به گونه‌ای كه شیارهای سطوح دندانی كم عمق شده و بالطبع گیر غذایی كم خواهد شد.
۳ـ افزایش كیفیت كریستالیزاسیون
۴ـ كاهش انرژی سطحی مینا به گونه‌ای كه میكروارگانیسم‌ها كمتر به سطح دندان چسبندگی ایجاد می‌كنند.
۵ـ اثر مهاركنندگی آنزیم‌های بعضی از باكتری‌ها از طریق تغییر در پلاك میكروبی
● مقدار مناسب و ایده‌آل فلوراید:
میزان اپتیمال فلوراید در آب آشامیدنی ۰/۷-۱/۲ ppm تعیین شده است.
▪ اشكال مختلف فلوراید: امروزه به صورت محلول، ژل، وارنیش و دهانشویه می‌باشد همچنین قرص‌های جویدنی، قطره و شربت جهت استفاده آماده شده است در وسائل بهداشتی همچون نخ دندان، خمیر دندان و خمیر پروفیلاكسی درصد زیادی فلوراید افزوده شده و توصیه می‌شود كه از این وسایل به صورت مداوم استفاده گردد.
● روش استفاده فلوراید:
۱ـ سیستمیك
۲ـ موضعی
در روش سیستمیك به آب آشامیدنی، شیر، نمك، سریال‌های غذایی میزان قابل توجهی فلوراید افزوده خواهد شد.
در روش موضعی استفاده از وارنیش، محلول، ژل، دهانشویه و خمیر دندان حاوی فلوراید توصیه می‌شود.
● نكات لازم در استفاده از دهانشویه سدیم فلوراید ۰/۲ درصد در مدارس:
▪ هر بطری دهانشویه برای مصرف یكسال دانش‌آموز كافی است.
▪ برای جذب بهتر و بیشتر فلوراید بهتر است دانش‌آموزان قبل از استفاده از دهانشویه دندان‌های خود را مسواك كنند و تا نیم ساعت پس از استفاده چیزی نخورند و نیاشامند و حتی دهان خود را با آب نشویند.
▪ ترجیحا روز معینی در هفته جهت استفاده دانش‌آموزان تعیین گردد و اگر دانش‌آموزی در آن روز غایب بود، حتما روز بعد از دهانشویه استفاده كند.
▪ محل نگهداری دهانشویه مناسب و باید به دور از نور شدید و حرارت باشد.
▪ هفته‌ای یك بار حدود ۵ سی‌سی (به اندازه درب بطری) از دهانشویه استفاده شود.
▪ دهانشویه به مدت یك دقیقه در دهان دانش‌آموز نگه داشته شود.
▪ هر دانش‌آموز باید یك بطری مجزا داشته و مشخصات وی بر روی بطری درج گردد.
▪ بعد از استفاده درب بطری كاملا بسته شود.
▪ در طی سال این روش حتما بدون وقفه باید انجام پذیرد.
● فلوروزیس چیست؟
اگر میزان فلوراید آب آشامیدنی منطقه بیش از حد نرمال ۲ppm( و یا بیشتر) اندازه‌گیری شود نقاط سفیدرنگ ماتی روی سطح مینای دندان مشاهده می‌شود كه می‌تواند به رنگ‌های زرد و قهوه‌ای ظاهر شود در صورت فلوروزیس شدید سطح مینای دندان نرم و به شكل متخلخل مشاهده و مستعد پوسیدگی است.

محمد رضایی

منبع : روزنامه سلامت