کار کودکان و کودکان کار

کودکان به عنوان انسان هایی کوچک علاوه بر این که باید از تمامی حقوق انسانی برخوردار باشند به حکم نا بالغ بودن شان می بایست از حمایتهای ویژه و خاص جامعه و دولت ها نیز برخوردار باشند اما در این میان واقعیات فرسنگها با این ایدهآل زیبا فاصله دارد.
یکی از این واقعیتهای نه چندان مطلوب که گریبان جامعه ما را گرفته است کار کودکان است کودکانی که با دستان کوچک خود رنج و زحمت می کشند تا لقمه نانی برای ادامه حیات خود به دست آورند. این در حالی است که کار کودکان را می توان به مثابه نوعی از کودکآزاری دانست.
«بهره کشی اقتصادی» از کودکان و وادار کردن آنها برای کسب معاش نیز گونه ای از کودک آزاری تلقی می شود. به استناد قانون، متولی اصلی ساماندهی کودکان کار و خیابان سازمان بهزیستی کشور است که هر ساله با اختصاص اعتباراتی سعی در جمع آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابان دارد. با این حال به اذعان مسوولان این سازمان، سالانه ۱۰ هزار کودک کار و خیابان وارد چرخه ساماندهی مراکز بهزیستی می شوند که ۸۵/۴ درصد آنها «بدسرپرست» هستند.
براساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران یعنی سال ۸۵، از مجموع ۱۳ میلیون و ۲۵۳ هزار کودک در رده سنی ۱۰ تا ۱۸ سال کشور، ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار کودک خارج از چرخه تحصیل و یک میلیون و ۷۰۰ هزار کودک به صورت مستقیم درگیر کار بودند. همچنین ۹۱۵ هزار کودک با عنوان «کودک خانه دار» توسط مرکز آمار ثبت شده است.
در مجموع حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار کودک در کشور مشغول به کار هستند.
تفکیک جنسیتی کودکان کار نشان می دهد، یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آنها را پسران و ۳۷۰ هزار نفرشان را دختران۱۰ تا ۱۸ سال تشکیل می دهند.
هرچند قانون کار حضور کودکان کمتر از ۱۵ سال را برای کار در خیابان ممنوع اعلام کرده است; اما کار کردن کودکان بالای ۱۵ سال واقعیتی اجتناب ناپذیر است که اگر حتی با استفاده از قوه قهریه جمع آوری شوند، باز هم برای کار کردن به خیابان می آیند; لذا برای کنترل و کاهش آسیب باید به فکر راه حل های ریشه ای تری در این زمینه باشیم که متاسفانه در چند سال گذشته دولت نهم به جای آن که سعی در حل ریشه ای این معضل بزرگ داشته باشد صرفا به فرافکنی و انتشار آمارهای غیرواقعی پرداخته است آمارهایی که تنها برای آن منتشر شده تا دولت نهم از پاسخگویی دراین زمینه فرار کند.
در این بین مشکل کودکان تنها کار کردن اجباری شان نیست بلکه فرار از خانه نیز یکی دیگر از مشکلات بزرگی است که در چند سال گذشته متاسفانه هر روز بیش از گذشته به آمارهای آن افزوده می شود.
این پدیده اجتماعی با توجه به شرایط خاص فرهنگی و بافت سنتی خانواده های ایرانی و ضعیف بودن راهبردهایی که تاکنون ارائه شده است، اهمیت این موضوع را در کشور چند برابر می کند.
بنا به دلایل گفته شده (مباحث فرهنگی و سنتی) در بحث فرار از خانه کودکان، دختران در کانون توجه قرار می گیرند و گفته می شود که دختران به دلیل موقعیت هایی که در خارج از خانه برای آنها فراهم می شود، نسبت به جنس مخالف، در معرض آسیب و خطر قرار دارند.
بر اساس تحقیقات انجام شده در زمینه «فرار کودکان از خانه»، آمارهای مستند و واقعی کشور در دست نیست مگر کودکان خود معرف یا عدهای که توسط نیروهای انتظامی پس از جمع آوری شدن به ارگان های ذیربط ارجاع داده می شوند. بنابراین از تعداد دیگر این کودکان که همچنان در خارج از خانه به سر می برند آماری وجود ندارد.
بی سرپرستی و بدسرپرستی مهمترین عوامل فرار دختران از خانه ذکر می شود که کار ساماندهی آنها پس از شناسایی به عهده دستگاه انتظامی، قضایی و بهزیستی کشور است.
ارائه عملکرد و آمار خانه های سلامت که از آنها به عنوان محلی برای نگهداری دخترانی که مشکل اخلاقی ندارند، یاد می شود، گویای آن است که در سال گذشته این خانه ها پذیرای ۵۰۰ دختر ۱۵ تا ۱۸ سال بودند. براساس این اطلاعات، ۵۷ درصد آنها بدسرپرست و ۱۷ درصد نیز بی سرپرست بودند. ۱۸۳ مورد از ۲۳۰ پرونده تشکیل شده در اورژانس اجتماعی به موضوع کودک آزاری اختصاص داشته است.
کودک آزاری های جنسی به دلیل عمده حفظ آبرو پنهان باقی می مانند به گزارش ایسنا، راه اندازی اورژانس اجتماعی یا خط تلفن «۱۲۳» یکی دیگر از راهکارهای بهزیستی در جهت کنترل و کاهش کودک آزاری به عنوان آسیبی اجتماعی است. این خط سعی دارد با ارائه مشاوره های لازم به خانواده و کودک در راستای کاهش آزارهای کودکان و خانواده ها گام بر دارد.
این آمار و ارقام تنها گوشه کوچکی از آن واقعیت تلخی است که بر کودکان سرزمین ایران می رود آیا در این شرایط بر دولت مردان واجب نیست که اندکی نیز به فکر کودکان این جامعه که به واقع آینده کشور را در دست خواهند داشت نیز باشند؟ آیا دولت برای حل این معضلات برنامه ای در دست طرح یا اجرا دارد یا صرفا با انتشار آمارهای خیالی خود و مردم را می فریبد؟

نویسنده : مهرداد شاکری

منبع : روزنامه مردم سالاری