نگاه واقعی به جهان

فیلم مستند به عنوان بهترین شیوه بیان تصویری از سوژه‌ ای واقعی همواره مورد توجه قرار گرفته است. معنا و مفهومی که از واژه مستند در ذهن متبادر می‌شود، آن است که هنرمند بر اساس واقعیت‌های موجود در جهان پیرامون خود و با تکیه بر جهان‌ بینی خویش همچنین با پرداختی خلاقانه، تعبیر و تفسیرش را از واقعیت به ثبت می‌رساند و سندی را در قالب تصاویری متحرک که همان اصل سینماست به مخاطب عرضه می‌دارد. نقش مخاطب نیز در روند شکل ‌گیری سینمای مستند و پیشرفت و جهت بخشی به آن از ابتدای اختراع دوربین فیلمبرداری تا به امروز بسیار تاثیرگذار و غیر قابل انکار می‌باشد.
با توجه به نقش و تاثیر پررنگ مخاطب در سینمای مستند در تمام دنیا ما تا چه اندازه در طی سالیان متمادی در صدد جذب مخاطب و اهمیت دادن به نظرات، سلایق و عقاید مخاطبان خود برآمده‌ایم؟ حال که اکثر کشورهای دنیا اغلب ما را با فیلم‌های مستند یا فیلم‌های داستانی که امتیاز اصلی آنها در بسیاری از مواقع گرایش‌های علنی به جنبه‌های مستند است، می‌شناسند، ما در راستای حمایت از سینمای مستند و در کنار آن مخاطبان این گونه از سینما چه تمهیداتی اندیشیده ‌ایم و در این زمینه به چه جایگاهی رسیده‌ ایم؟
در کشوری که سالانه بالغ بر صدها فیلم مستند کوتاه و بلند آماتور و حرفه‌ ای ساخته می‌شود، هنوز مکانی ثابت با برنامه‌های روزانه و همیشگی جهت نمایش آثار مستند وجود ندارد. سال‌هاست که عادت کرده‌ ایم آثار تولیدی مستند، آن هم صرفا مستندهای کوتاه را از طریق جشنواره‌های مختلف داخلی ببینیم. با ظهور جشنواره‌های جدید، همچنین برنامه‌های مختلف تلویزیونی نظیر مستند چهار که آن هم متاسفانه کمترین توجهی به پخش آثار ایرانی نداشته است، امیدوار به دیدن بیشتر فیلم‌های مستند کوتاه و بلند شدیم. در کنار آن زمزمه‌های پراکنده ای که در مجامع و محافل مختلف به گوش می‌رسید، خبر از اکران دائمی فیلم‌های مستند در سینما می‌داد که دوستداران آن برای تحقق این وعده لحظه ‌شماری می‌کردند. ولی افسوس و صد افسوس که این خبرها نیز همانند گذشته در حد حرف باقی ماندند و هرگز به مرحله اجرا نرسیدند که مجددا امیدهای ما به همان برنامه‌های مقطعی نمایش فیلم‌ها در جشنواره ها یا محافلی نظیر صنف انجمن مستند سازان و ... محدود شد.
اکنون مسئولین با ارائه دلایلی، ادعا دارند سینمای مستند دارای مخاطب خاص و تماشاچی محدود می‌باشد و به این بهانه از نمایش روتین چنین فیلم‌هایی حتی در یکی از سالن‌های فرعی سینما طفره می‌روند. حقیقت غیر قابل انکار این است که مخاطب در سینمای مستند درصد کمتری را نسبت به سینمای داستانی شامل می‌شود، ولی تجربه ثابت کرده است با برنامه ‌ریزی، سازماندهی و تبلیغات مطلوب و اطلاع ‌رسانی فراگیر، استقبال از فیلم‌های مستند بسیار چشمگیر بوده است. ازدحام دوستداران این نوع سینما در هنگام برگزاری جشنواره‌های مختلف، خود دلیلی است بر وجود مخاطب انبوه این گونه از فیلم‌ها که متاسفانه همواره سینمای مستند و مخاطبان آن مورد بی ‌مهری مسئولین و به اصطلاح سیاستگذاران و متولیان فرهنگی قرار گرفته ‌اند.
از موارد مهمی که می‌تواند زمینه ‌ساز توجه و استقبال مخاطب و اکران همیشگی فیلم‌های مستند شود، تماشای رایگان فیلم‌های مستند در دوران برگزاری جشنواره‌هاست تا بدین طریق تماشاچیان عام را که آشنایی کمتری با چنین فیلم‌هایی دارند، بتوان به این گونه از سینما علاقه ‌مند کرد، که متاسفانه با لطف بنیانگذاران جشنواره‌ها و تصمیمات اتخاذ شده از سوی مسئولین، سال‌هاست اکثر جشنواره‌هایی که سینمای جوان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، همچنین جشنواره فیلم فجر و ... بانی آن بوده ‌اند، مخاطبان چنین فیلم‌هایی ملزم به خرید بلیت جهت تماشای فیلم می‌باشند، که در این میان فیلمساز مستند، کمترین بهره ‌ای از اکران فیلمش نداشته است.
حال مسئولین و متولیان فرهنگی کشور انتظار دارند بدون هیچ مقدمه و تلاشی در جهت فرهنگ‌ سازی تماشای چنین فیلم‌هایی، در همان ابتدای اکران فیلم‌های مستند، شاهد فروش میلیونی فیلم‌ها باشند تا بدین شکل دلیل موجهی جهت تائید و تصویب نمایش همیشگی فیلم‌های مستند داشته باشند. باید یادآور شد برای نیل به اهداف مورد نظر به صورت بلند مدت، باید زمینه آن را فراهم کرد و تدوین برنامه ‌ای که شاهد نتیجه بخشی آن باشیم، بدون شک باید توسط صاحب‌ نظران و کارشناسان مرتبط با آن تنظیم شود.

امیر حسین خلیل زاده

منبع : روزنامه رسالت