قدرت سیاسی چیست؟

قدرت(power) به مفهوم «توانایی تحمیل اراده یك فرد بر دیگران، حتی برخلاف میل آنها» اساساً یك مفهوم جامعه شناختی است كه هم شامل قدرت فیزیكی و هم شامل قدرت سیاسی می شود و در یك وضعیت اجتماعی بروز می كند.
قدرت سیاسی (political power)آن نوع از قدرتی است كه یك فرد یا گروه در درون جامعه برای تأثیرگذاری و كنترل زندگی سایر افراد و گروهها دارا هستند.در عرصه سیاسی راههای گوناگونی برای بدست آوردن این نوع از قدرت وجود دارد.
معروف ترین شیوه برای این كه یك فرد از قدرت سیاسی برخوردار شود، این است كه او رئیس سیاسی رسمی دولت اعم از رئیس جمهور، نخست وزیر، شاه یا امپراتور باشد. البته قدرت های سیاسی، محدود به سران دولتها نیست و حیطه آن به نفوذ اجتماعی فرد یا گروه دارنده قدرت نیز مرتبط است. به طور سنتی مهمترین عامل تشكیل دهنده و نگهدارنده قدرت سیاسی از طریق اعمال قدرت نظامی، جمع آوری ثروت و كسب دانش بوده است.
قدرت سیاسی وقتی از مشروعیت اجتماعی برخوردار باشد، از آن به عنوان اقتدار یاد می شود. با این وجود در طول تاریخ نمونه های زیادی از سوءاستفاده دارندگان قدرت سیاسی از این نوع وجود داشته است. این موارد سوءاستفاده از قدرت در همه نظامها وبیشتر در نظام های سیاسی استبدادی و دیكتاتوری صورت می گیرد كه قدرت در دست عده معدودی جمع شده و عوامل كنترل كننده آن همچون نقد و انتقاد عمومی و زمینه های بحث های سیاسی و سایر ابزارهای عمومی كنترل قدرت وجود ندارند، یا با محدودیت روبرو هستند.
در طول تاریخ برای حل این مشكلات راه حل های مختلفی تجربه شده كه بسیاری از آنها رفع این معضلات را در تقسیم قدرت، محدود كردن میزان قدرتی كه یك فرد یا گروه می توانند داشته باشند و نیز اعطای حقوق حمایتی به افراد از طریق تصویب قوانین جستجو كرده اند.
در همین مسیر نظریه بسیار معروف تفكیك قوا یعنی تقسیم قدرت سیاسی بین سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه ظهور كرد كه امروزه مورد عمل قوانین اساسی تقریباً تمامی كشورهای جهان است.
در نظام های سیاسی مردم سالار قدرت سیاسی از طریق انتخابات بین افراد، گروهها و احزاب دست به دست می شود.به همین دلیل است كه در جهان كنونی مهمترین هدف احزاب سیاسی بدست گرفتن قدرت سیاسی برای رهبران و اعضای خود است.

دكتر علی صباغیان

منبع : روزنامه همشهری