اندیشه خدمت در باور امام خمینی (ره)

در آموزه‌های دینی و اخلاقی ما، مردم در کلیت خود دارای جایگاه و ارزش والایی هستند. از منظر اخلاق، مردم عیال خداوندند و نباید به فراموشی سپرده شوند و از منظر سیاسی و اجتماعی پایه‌های اصلی حکومت به دوش آن‌ها نهاده شده است و به هر میزان که در حکومت نقش آفرین باشند، آن حکومت از استواری و استحکام بیشتری برخوردار است. هرگز نباید از نظر دور داشت که هر تلاشی بی‌آنکه به سعادت مردم بیانجامد نمی‌تواند از مقبولیت اجتماعی برخوردار باشد.
امام خمینی (ره) در نهایت محبوبیت خویش که بی‌اغراق کمتر رهبری در قرن اخیر به این میزان مورد توجه و اقبال عمومی در جامعه خود قرار داشته است، هرگز در محاسبات خود فارغ از مردم عمل نکرد و با آنکه به مقتضای اینکه یک رهبر روحانی بودو مشروعیت را از ناحیه خداوند می‌دانست. در عین حال مخلوق را در رتبه طولی پس از خالق می‌دید و هر گونه خدمت به مخلوقات را عین اطاعت از خالق می‌انگاشت و البته چنین دیدگاهی هرگز به نگاه سیاستمدارانه برای جلب آرای مردم تبدیل نشد و هبچگاه مردم این احساس را نداشتند که در باور امام خمینی (ره) کمتر از آنی هستند که به زبان او می‌آید.
امام خمینی (ره) در اندیشه سیاسی خود اساس تشکیل حکومت اسلامی را مقدمه برای واجبات دیگری برمی شمارد و در استدلال‌های ایشان در کتاب ارزشمند ولایت فقیه، این استدلال که تشکیل حکومت مقدمه انجام واجبات خداوند است، جایگاه ویژه‌ای دارد.
این انگاره از حکومت، هرگز تحلیل‌های تئوری قدرت در اندیشه سیاستمداران را برنمی‌تابد، به ویژه آنکه از نگاه یک رهبر مذهبی به این معنی است که فضای خدمت به جامعه گسترده‌تر شود و از مجرای تشکیل حکومت بتوان در گستره جامعه، زمینه خدمات رسانی را به عموم و به ویژه آسیب پذیرترین اقشار، فراهم آورد.
امام خمینی (ره) بی‌آنکه خود را نیازمند حفظ پیرامونی مردم بداند، اندیشه خدمت به آنان را جزو وظیفه خویش تلقی می‌کرد و بسیارند نامه‌های خصوصی ایشان به دیگران که متضمن همین معنی هستند.
بارها تعبیر اینکه «خدمتگزار همه هستم» در کلام ایشان جاری شد و این نبود جز آنکه ایشان به این جمله باورداشت، و مردم نیز این را باورداشتند. برخی از تعابیر ایشان را در ذیل می‌آوریم تا این باور را از درون کلمات ایشان بکاویم.
«امیدوارم دعا کنید که کوتاهی نکنم»
«من هر جا باشم خدمتگزار همه هستم»
«من به حق، خدمتگزار شما هستم»
«امید است که این آخر عمر در خدمت شما باشم»
«تا نفس می‌کشم، خدمت به شما می‌کنم»
«من تا آنقدر که هستم خدمت می‌کنم به شما»
از این نمونه‌ها در کلام ایشان فراوان یافت می‌شود. نکته مهم آن است که این گفته‌ها یا نوشته ها، هرگز برای جلب نظر و محور توجه قرار گرفتن ادا نشده است. آنان که دوران امام خمینی (ره) را درک کرده‌اند به خوبی می‌دانند که اصلاح بین امام خمینی (ره) و مردم ، مرهون اصلاح بین او و خدا است که «من اصلح بینه و بین ا...، اصلح ا... بینه و بین الناس» هرکه میان خویش با خدا را اصلاح کند، خداوند میان او با مردم را اصلاح خواهد کرد.
امام خمینی (ره) کرده‌های خود را هیچ می‌پنداشت و هرگز حتی یکبار از او سخنی در ستایش خود شنیده نشد و این واقعا بی‌نظیر است.
«من همیشه این مطلب در ذهنم بوده است که در مقابل ملت ایران که الآن همه چیزشان را دارند در راه اسلام می‌دهند و در مقابل این پدرهای جوان از دست داده من خدمتی نکرده ام» اساسا چنین نگرشی، به جهان بینی امام خمینی (ره) بر می‌گردد، رمز وراز چنین نگاهی را در شرح ایشان بر چهل حدیث می‌توان یافت: «ای مدعی معرفت و جذب سلوک و محبت و فنا، خداوند از لسان پیامبرش فرموده «اولیائی تحت قبائی لایعرفهم غیری» تو اگر از اولیای حق و محبین و مجذوبینی، خداوند می‌داند، به مردم این قدر اظهار مقام و مرتبت مکن و این قدر قلوب ضعیفه بندگان خدا را از خالق خود به مخلوق متوجه مکن و خانه خدا را غضب ناک مکن»
عارف همه موجودات را در معیت حق می‌داند و خود را نمی‌بیند
عالم عشق است هرجا بنگری از پست و بالا
سایه عشقم که خود پیدا و پنهانی ندارم
هرچه گوید عشق گوید، هرچه سازد عشق سازد
من چه گویم، من چه سازم، من که فرمانی ندارم
کم نبوده‌اند مسئولین و روسایی که در جوامع مختلف، برای آنکه خود را مردمی نشان دهند و آراء آینده مردم را از آن خود کنند، سخنان روح نوازی را بر زبان جاری ساخته‌اند و خواسته‌اند چنین بنمایانند که مردم در اندیشه آنان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حکومت‌های کمونیستی بیش از دیگران با بهره گیری از شگردهای تبلیغاتی خود را دوستدار مردم نشان داده‌اند و همه را رفیق نامیده‌اند ولی در نهایت چهره پنهان شده آنان نمایان شده است.
چه آنکه در اندیشه آنان حکومت ابزاری برای به قدرت رسیدن بوده است. اما در اندیشه امام خمینی (ره) حکومت مرکب راهواری است که راکب را به خدمت بر خلق خدا می‌رساند.
مقام معظم رهبری بارها در خلال سخنانشان بر این موضوع تاکید کرده‌اند و تا آنجا که سالی را با نام سال خدمت رسانی نامیده‌اند و این نشان از آن دارد که ایشان نیز بر همین باور و رای هستند.
در اندیشه مردمسالاری دینی، حکومت اهداف چهار گانه تامین عدالت ، امنیت،رفاه وتربیت جامعه را دنبال می‌کند ودر این میان هر تلاشی برای تحقق هریک از این اهداف تلاش در جهت دستیابی به اهداف حکومت اسلامی و مردمسالاری دینی خواهد بود
خدمت در اندیشه امام خمینی یعنی تحقق یافتن عدالت ،امنیت،رفاه وتربیت وآموزش در جامعه . که خود در این راه تا واپسین روزهای حیاتش کوشید امید آنکه ما نیز در متحقق ساختن خطوط ترسیم شده از سوی ایشان موفق باشیم

ابوذر ابراهیمی ترکمان