سهم ویژه زنان از عدالت و مهرورزی

پس از وقوع انقلاب اسلامی و نقش غیر قابل انکار زنان در پیروزی آن انتظار محتمل این بود که از یک سو شاهد تغییر و اصلاح سیاست‌ها و رفتارهایی باشیم که موجب به حاشیه رانده شدن نیمی از پیکره جامعه در ایران شده بود و از سوی دیگر به استفاده ابزاری و کالایی از زن خاتمه داده شود. این باور و انتظار ناشی از آرمان‌های امام راحل و انقلاب اسلامی بود که امید می‌رفت پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی در کمترین زمان در صحنه عمل ظهور و بروز پیدا کند. زنان ایران چه در جریان شکل‌گیری انقلاب و مبارزات ستمشاهی و چه در هشت سال جنگ تحمیلی دوشادوش همسران، پدران، برادران و فرزندان خود در دفاع از آرمان‌های انقلاب و نهضت مشروطه‌خواهی از هیچ تلاشی فرو‌گذار نکردند و چه بسا از این ناحیه بیشترین آسیب‌ها و خسارات نیز متوجه آنان بوده است.
در این شرایط در همه موقعیت‌هایی که اندک روزنه‌ای برای ارتقا وجود داشته رشد یافتند، بالیدند و توانایی و عزم و اراده خود را به نمایش گذاشتند. نیم نگاهی به موفقیت‌های چشمگیر آنان در ابعاد گوناگون علمی، هنری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این ادعا را به اثبات می‌رساند. این توفیقات در حالی بوده که جریانی متحجر از همان ابتدای پیروزی انقلاب به دنبال خانه‌نشین کردن و حذف آنان از عرصه‌های مورد اشاره بوده است به‌طوری‌که جریان مذکور همواره در مقابل تلاش‌های زنان برای خاتمه دادن به تبعیض‌های موجود بیشترین مقاومت را از خود بروز داده است.
اما در این میان شاید بتوان هشت سال دوره اصلاحات را یکی از درخشان‌ترین دوران بعد از انقلاب در ارتباط با ارتقای همه‌جانبه جایگاه زن ایرانی بر شمرد. اقداماتی نظیر جدی شدن نقش زنان در چشم‌انداز ۲۰ ساله نظام و برنامه چهارم توسعه، توجه کمی و کیفی به رشد سازمان‌های غیردولتی زنان و ایجاد بیمه‌های اجتماعی برای زنان آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده در قالب نظام جامع رفاه اجتماعی و به‌کار‌گیری زنان در مراکز قدرت و تصمیم‌گیری تنها گوشه‌ای از این توفیقات است. به تعبیر روشن‌تر مجموعه اصلاح‌طلبان سعی داشتند عدالت جنسیتی را در برنامه‌ها و فعالیت‌های خود جریان‌سازی کنند. این تلاش‌ها در حالی صورت گرفت که همچنان مقاومت‌های جدی توسط جریان مورد اشاره وجود داشت.
اما این مقاومت در دو سال اخیر و پس از روی کار آمدن دولت نهم و یکپارچگی قوا روند رو به تزاید به خود گرفته است تا حدی که حتی شاهد تغییر و تفکیک متون ابتدایی آموزشی با هدف خانه‌نشین کردن زنان هستیم. دولت مهرورز و عدالت‌طلب برای زنان و دختران مستعد ورود به دانشگاه سهمیه منفی اختصاص می‌دهد تا بخشی از مشکل بحران بیکاری را از این محل جبران کند. ازدواج موقت را با جسارت ترویج می‌کند و با ارائه لایحه خانواده به تعدد زوجات شکلی قانونی می‌دهد. مکمل این اقدامات نیز اعمال محدودیت‌های بی‌سابقه بر نهاد‌های غیردولتی مرتبط با زنان است که در جامعه مدنی ظهور و بروز پیدا کرده‌اند.
اینها تنها بخشی از سهم زنان ایران از دولت مهرورز و عدالت‌طلب بوده است. همه این اقدامات در حالی است که بسیاری از تلاش‌های صورت گرفته در دولت اصلاحات از برنامه و فعالیت این دولت به‌خصوص برنامه چهارم توسعه حذف شده است. سوغات ماندگارتر این دولت اما در سال ۸۶ با برگزاری انتخابات مجلس هشتم کامل‌تر شد.
به‌رغم همه تلاش‌های زنان اصلاح‌طلب برای ارتقای کمی و کیفی زنان در پارلمان هشتم ایران/ نظارت استصوابی و رفتار بی‌بدیل مجریان این دوره از انتخابات موجب حذف گسترده آنان از مجلس قانونگذاری شد به گونه‌ای که در این دوره نه تنها افزایشی اتفاق نیفتاد بلکه شاهد کاهش بی‌سابقه آنان نیز در کرسی‌های مجلس هشتم هستیم. به بیان دیگر زنان ایران در این دوره تاریخی با حذف بی‌سابقه در نهادهای منتخب با همراهی دولت نهم مواجه شده‌اند.
اما به نظر می‌آید تلاش‌های زنان در احزاب تشکل‌ها، مطبوعات و جامعه مدنی راه خود را پیدا نموده به‌طوری‌که توجه به رشد و بهبود این جایگاه به کانون توجه بسیاری از منتخبان تبدیل شده و امید می‌رود تداوم تلاش‌های آنان اثرات خود را در آینده‌ای نزدیک به نمایش بگذارد. زنان ایران زمین امیدوارانه به تلاش خود ادامه می‌دهند.

آذر منصوری

منبع : روزنامه کارگزاران