جهاد

● وجوب جهاد در راه خدا با کفار
▪ آیه شریفه اول :
كُتِبَ عَلَیْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَی أَن تَكْرَهُواْ شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ وَعَسَی أَن تُحِبُّواْ شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ. ( بقره آیه ۲۱۶
جهاد در راه خدا، بر شما مقرّر شد؛ در حالی كه برایتان ناخوشایند است‏. چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن كه خیرِ شما در آن است‏. و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنكه شرِّ شما در آن است‏. و خدا می‏داند، و شما نمی‏دانید.
▪ آیه شریفه دوم :
وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّی لاَ تَكُونَ فِتْنَهٌٔ وَیَكُونَ الدِّینُ لِلّهِ فَإِنِ انتَهَواْ فَلاَ عُدْوَانَ إِلاَّ عَلَی الظَّالِمِینَ( بقره آیه ۱۹۳
با آنها پیكار كنید! تا فتنه [و بت پرستی‏، و سلب آزادی از مردم‏،] باقی نماند؛ و دین‏، مخصوص خدا گردد. پس اگر [از روش نادرست خود] دست برداشتند، [مزاحم آنها نشوید! زیرا] تعدّی جز بر ستمكاران روا نیست‏.
▪ آیه شریفه سوم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ خُذُواْ حِذْرَكُمْ فَانفِرُواْ ثُبَاتٍ أَوِ انفِرُواْ جَمِیعًا * وَإِنَّ مِنكُمْ لَمَن لَّیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُم مُّصِیبَهٌٔ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَكُن مَّعَهُمْ شَهِیدًا * وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِّنَ الله لَیَقُولَنَّ كَأَن لَّمْ تَكُن بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُ مَوَدَّهٌٔ یَا لَیتَنِی كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِیمًا * فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاهَٔ الدُّنْیَا بِالآخِرَهِٔ وَمَن یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیُقْتَلْ أَو یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا وَمَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَـذِهِ الْقَرْیَهِٔ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِیًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِیرًا * الَّذِینَ آمَنُواْ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ كَفَرُواْ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُواْ أَوْلِیَاء الشَّیْطَانِ إِنَّ كَیْدَ الشَّیْطَانِ كَانَ ضَعِیفًا* أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَیْدِیَكُمْ وَأَقِیمُواْ الصَّلاَهَٔ وَآتُواْ الزَّكَاهَٔ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْیَهِٔ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَهًٔ وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ لَوْلا أَخَّرْتَنَا إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ قُلْ مَتَاعُ الدَّنْیَا قَلِیلٌ وَالآخِرَهُٔ خَیْرٌ لِّمَنِ اتَّقَی وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِیلا ً* أَیْنَمَا تَكُونُواْ یُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِی بُرُوجٍ مُّشَیَّدَهٍٔ وَإِن تُصِبْهُمْ حَسَنَهٌٔ یَقُولُواْ هَـذِهِ مِنْ عِندِ اللّهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَیِّئَهٌٔ یَقُولُواْ هَـذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلًّ مِّنْ عِندِ اللّهِ فَمَا لِهَـؤُلاء الْقَوْمِ لاَ یَكَادُونَ یَفْقَهُونَ حَدِیثًا.نساء آیات ۷۱ - ۷۸
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! آمادگی خود را [در برابر دشمن‏] حفظ كنید و در دسته‏های متعدّد، یا بصورت دسته واحد، [طبق شرایط هر زمان و هر مكان‏،] به سوی دشمن حركت نمایید!
در میان شما، افرادی [منافق‏] هستند، كه [هم خودشان سست می‏باشند، و هم‏] دیگران را به سستی می‏كشانند؛ اگر مصیبتی به شما برسد، می‏گویند: (خدا به ما نعمت داد كه با مجاهدان نبودیم‏، تا شاهد [آن مصیبت‏] باشیم‏!)
و اگر غنیمتی از جانب خدا به شما برسد، درست مثل اینكه هرگز میان شما و آنها دوستی و موّدتی نبوده‏، می‏گویند: (ای كاش ما هم با آنها بودیم‏، و به رستگاری [و پیروزی‏] بزرگی می‏رسیدیم‏!)
كسانی كه زندگی دنیا را به آخرت فروخته‏اند، باید در راه خدا پیكار كنند!و آن كس كه در راه خدا پیكار كند، و كشته شود یا پیروز گردد، پاداش بزرگی به او خواهیم داد.
چرا در راه خدا، و [در راه‏] مردان و زنان و كودكانی كه [به دست ستمگران‏]تضعیف شده‏اند، پیكار نمی‏كنید؟! همان افراد [ستمدیده‏ای‏] كه می‏گویند: (پروردگارا! ما را از این شهر [مكه‏]، كه اهلش ستمگرند، بیرون ببر! و از طرف خود، برای ما سرپرستی قرار ده‏! و از جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما!
كسانی كه ایمان دارند، در راه خدا پیكار می‏كنند؛ و آنها كه كافرند، در راه طاغوت [= بت و افراد طغیانگر]. پس شما با یاران شیطان‏، پیكار كنید! [و از آنها نهراسید!] زیرا كه نقشه شیطان‏، [همانند قدرتش‏] ضعیف است‏.
آیا ندیدی كسانی را كه [در مكّه‏] به آنها گفته شد: (فعلا] دست از جهاد بدارید! و نماز را برپا كنید! و زكات بپردازید!) [امّا آنها از این دستور، ناراحت بودند]، ولی هنگامی كه [در مدینه‏] فرمان جهاد به آنها داده شد، جمعی از آنان‏، از مردم می‏ترسیدند، همان گونه كه از خدا می‏ترسند، بلكه بیشتر! و گفتند: (پروردگارا! چرا جهاد را بر ما مقرّر داشتی‏؟! چرا این فرمان را تا زمان نزدیكی تأخیر نینداختی‏؟!) به آنها بگو: (سرمایه زندگی دنیا، ناچیز است‏!و سرای آخرت‏، برای كسی كه پرهیزگار باشد، بهتر است‏! و به اندازه رشته شكافِ هسته خرمایی‏، به شما ستم نخواهد شد!
هر جا باشید، مرگ شما را درمی‏یابد؛ هر چند در برجهای محكم باشید! و اگر به آنها [= منافقان‏] حسنه [و پیروزی‏] برسد، می‏گویند: (این‏، از ناحیه خداست‏.)و اگر سیّئه [و شكستی‏] برسد، می‏گویند: (این‏، از ناحیه توست‏.) بگو: (همه اینها از ناحیه خداست‏.) پس چرا این گروه حاضر نیستند سخنی را درك كنند؟!
▪ آیه شریفه چهارم :
فَقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ تُكَلَّفُ إِلاَّ نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَسَی اللّهُ أَن یَكُفَّ بَأْسَ الَّذِینَ كَفَرُواْ وَاللّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنكِیلاً ( . نساء آیه ۸۴
در راه خدا پیكار كن‏! تنها مسؤول وظیفه خود هستی‏! و مؤمنان را [بر این كار،] تشویق نما! امید است خداوند از قدرت كافران جلوگیری كند [حتی اگر تنها خودت به میدان بروی‏]! و خداوند قدرتش بیشتر، و مجازاتش دردناكتر است‏.
● استثناء در جهاد
▪ آیه شریفه پنجم :
وَدُّواْ لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُواْ فَتَكُونُونَ سَوَاء فَلاَ تَتَّخِذُواْ مِنْهُمْ أَوْلِیَاء حَتَّیَ یُهَاجِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ وَجَدتَّمُوهُمْ وَلاَ تَتَّخِذُواْ مِنْهُمْ وَلِیًّا وَلاَ نَصِیرًا * إِلاَّ الَّذِینَ یَصِلُونَ إِلَیَ قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُم مِّیثَاقٌ أَوْ جَآؤُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَن یُقَاتِلُوكُمْ أَوْ یُقَاتِلُواْ قَوْمَهُمْ وَلَوْ شَاء اللّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ یُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْاْ إِلَیْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیلاً * سَتَجِدُونَ آخَرِینَ یُرِیدُونَ أَن یَأْمَنُوكُمْ وَیَأْمَنُواْ قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوَاْ إِلَی الْفِتْنِهِٔ أُرْكِسُواْ فِیِهَا فَإِن لَّمْ یَعْتَزِلُوكُمْ وَیُلْقُواْ إِلَیْكُمُ السَّلَمَ وَیَكُفُّوَاْ أَیْدِیَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثِقِفْتُمُوهُمْ وَأُوْلَـئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَیْهِمْ سُلْطَانًا مُّبِینًا( . نساء آیات ۸۹ - ۹۱
آنان آرزو می‏كنند كه شما هم مانند ایشان كافر شوید، و مساوی یكدیگر باشید. بنابر این‏، از آنها دوستانی انتخاب نكنید، مگر اینكه [توبه كنند، و] در راه خدا هجرت نمایند. هرگاه از این كار سر باز زنند، [و به اقدام بر ضدّ شما ادامه دهند،] هر جا آنها را یافتید، اسیر كنید! و [در صورت احساس خطر] به قتل برسانید! و از میان آنها، دوست و یار و یاوری اختیار نكنید!.
مگر آنها كه با همپیمانان شما، پیمان بسته‏اند؛ یا آنها كه به سوی شما می‏آیند، و از پیكار با شما، یا پیكار با قوم خود ناتوان شده‏اند؛ [نه سر جنگ با شما دارند، و نه توانایی مبارزه با قوم خود.] و اگر خداوند بخواهد، آنان را بر شما مسلطّ می‏كند تا با شما پیكار كنند. پس اگر از شما كناره‏گیری كرده و با شما پیكار ننمودند، [بلكه‏] پیشنهاد صلح كردند، خداوند به شما اجازه نمی‏دهد كه متعرّض آنان شوید.
بزودی جمعیّت دیگری را می‏یابید كه می‏خواهند هم از ناحیه شما در امان باشند، و هم از ناحیه قوم خودشان [كه مشركند. لذا نزد شما ادّعای ایمان می‏كنند؛ ولی‏] هر زمان آنان را به سوی فتنه [و بت پرستی‏] بازگردانند، با سر در آن فرو می‏روند! اگر از درگیری با شما كنار نرفتند و پیشنهاد صلح نكردند و دست از شما نكشیدند، آنها را هر جا یافتید اسیر كنید و [یا] به قتل برسانید! آنها كسانی هستند كه ما برای شما، تسلّط آشكاری نسبت به آنان قرار داده‏ایم‏.
● سقایت حجاج و عمارت مساجد یا جهاد؟
▪ آیه شریفه ششم :
أَجَعَلْتُمْ سِقَایَهَٔ الْحَاجِّ وَعِمَارَهَٔ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللّهِ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ * الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَهًٔ عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُم بِرَحْمَهٍٔ مِّنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَّهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُّقِیمٌ * خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا إِنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیم ٌ * یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ آبَاءكُمْ وَإِخْوَانَكُمْ أَوْلِیَاء إَنِ اسْتَحَبُّواْ الْكُفْرَ عَلَی الإِیمَانِ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ * قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِیرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَهٌٔ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْكُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّی یَأْتِیَ اللّهُ بِأَمْرِهِ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ ( . توبه آیات ۱۹- ۲۴
آیا سیراب كردن حجاج‏، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند [عمل‏] كسی قرار دادید كه به خدا و روز قیامت ایمان آورده‏، و در راه او جهاد كرده است‏؟![این دو،] نزد خدا مساوی نیستند! و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمی‏كند!
آنها كه ایمان آوردند، و هجرت كردند، و با اموال و جانهایشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است‏؛ و آنها پیروز و رستگارند!
پروردگارشان آنها را به رحمتی از ناحیه خود، و رضایت [خویش‏]، و باغهایی از بهشت بشارت می‏دهد كه در آن‏، نعمتهای جاودانه دارند؛
همواره و تا ابد در این باغها [و در میان این نعمتها] خواهند بود؛ زیرا پاداش عظیم نزد خداوند است‏!
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! هرگاه پدران و برادران شما، كفر را بر ایمان ترجیح دهند، آنها را ولیّ [و یار و یاور و تكیه‏گاه‏] خود قرار ندهید! و كسانی از شما كه آنان را ولیّ خود قرار دهند، ستمگرند!
بگو: (اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه شما، و اموالی كه به دست آورده‏اید، و تجارتی كه از كساد شدنش می‏ترسید، و خانه هائی كه به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است‏، در انتظار باشید كه خداوند عذابش را بر شما نازل كند؛ و خداوند جمعیّت نافرمانبردار را هدایت نمی‏كند!
● امر به قتال
▪ آیه شریفه هفتم :
قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْكِتَابَ حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَهَٔ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ ( . توبه آیه ۲۹
با كسانی از اهل كتاب كه نه به خدا، و نه به روز جزا ایمان دارند، و نه آنچه را خدا و رسولش تحریم كرده حرام می‏شمرند، و نه آیین حق را می‏پذیرند، پیكار كنید تا زمانی كه با خضوع و تسلیم‏، جزیه را به دست خود بپردازند!
● حرکت به سوی جهاد
▪ آیه شریفه هشتم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَا لَكُمْ إِذَا قِیلَ لَكُمُ انفِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَی الأَرْضِ أَرَضِیتُم بِالْحَیَاهِٔ الدُّنْیَا مِنَ الآخِرَهِٔ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاهِٔ الدُّنْیَا فِی الآخِرَهِٔ إِلاَّ قَلِیلٌ * إِلاَّ تَنفِرُواْ یُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِیمًا وَیَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَیْرَكُمْ وَلاَ تَضُرُّوهُ شَیْئًا وَاللّهُ عَلَی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ * إِلاَّ تَنصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ كَفَرُواْ ثَانِیَ اثْنَیْنِ إِذْ هُمَا فِی الْغَارِ إِذْ یَقُولُ لِصَاحِبِهِ لاَ تَحْزَنْ إِنَّ اللّهَ مَعَنَا فَأَنزَلَ اللّهُ سَكِینَتَهُ عَلَیْهِ وَأَیَّدَهُ بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَهَٔ الَّذِینَ كَفَرُواْ السُّفْلَی وَكَلِمَهُٔ اللّهِ هِیَ الْعُلْیَا وَاللّهُ عَزِیزٌ حَكِیمٌ *انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالاً وَجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ( .
توبه آیات ۳۸ - ۴۱ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! چرا هنگامی كه به شما گفته می‏شود: (به سوی جهاد در راه خدا حركت كنید!) بر زمین سنگینی می‏كنید [و سستی به خرج می‏دهید]؟! آیا به زندگی دنیا به جای آخرت راضی شده‏اید؟! با اینكه متاع زندگی دنیا، در برابر آخرت‏، جز اندكی نیست‏!
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! چرا هنگامی كه به شما گفته می‏شود: (به سوی جهاد در راه خدا حركت كنید!) بر زمین سنگینی می‏كنید [و سستی به خرج می‏دهید]؟! آیا به زندگی دنیا به جای آخرت راضی شده‏اید؟! با اینكه متاع زندگی دنیا، در برابر آخرت‏، جز اندكی نیست‏!
اگر [به سوی میدان جهاد] حركت نكنید، شما را مجازات دردناكی می‏كند، و گروه دیگری غیر از شما را به جای شما قرارمی‏دهد؛ و هیچ زیانی به او نمی‏رسانید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست‏!
اگر او را یاری نكنید، خداوند او را یاری كرد؛ [و در مشكلترین ساعات‏، او را تنها نگذاشت‏؛] آن هنگام كه كافران او را [از مكّه‏] بیرون كردند، در حالی كه دوّمین نفر بود [و یك نفر بیشتر همراه نداشت‏]؛ در آن هنگام كه آن دو در غار بودند، و او به همراه خود می‏گفت‏: (غم مخور، خدا با ماست‏!) در این موقع‏، خداوند سكینه [و آرامش‏] خود را بر او فرستاد؛ و با لشكرهایی كه مشاهده نمی‏كردید، او را تقویت نمود؛ و گفتار [و هدف‏] كافران را پایین قرار داد، [و آنها را با شكست مواجه ساخت‏؛] و سخن خدا [و آیین او]، بالا [و پیروز]است‏؛ و خداوند عزیز و حكیم است‏!
[همگی به سوی میدان جهاد] حركت كنید؛ سبكبار باشید یا سنگین بار! و با اموال و جانهای خود، در راه خدا جهاد نمایید؛ این برای شما بهتر است اگر بدانید!
● تفاوت بین دو گروه منتظر
▪ آیه شریفه نهم :
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلاَّ إِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَن یُصِیبَكُمُ اللّهُ بِعَذَابٍ مِّنْ عِندِهِ أَوْ بِأَیْدِینَا فَتَرَبَّصُواْ إِنَّا مَعَكُم مُّتَرَبِّصُونَ ( . توبه آیه ۵۲
بگو: (آیا درباره ما، جز یكی از دو نیكی را انتظار دارید؟![: یا پیروزی یا شهادت‏] ولی ما انتظار داریم كه خداوند، عذابی از سوی خودش [در آن جهان‏] به شما برساند، یا [در این جهان‏] به دست ما [مجازات شوید] اكنون كه چنین است‏، شما انتظار بكشید، ما هم با شما انتظار می‏كشیم‏!)
● سختگیری در جهاد
▪ آیه شریفه دهم :
یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ( . توبه آیه ۷۳
ای پیامبر! با كافران و منافقان جهاد كن‏، و بر آنها سخت بگیر! جایگاهشان جهنم است‏؛ و چه بد سرنوشتی دارند!
● تقوا و جهاد
▪ آیه شریفه یازدهم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَهَٔ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ( .مائده آیه ۳۵
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! از [مخالفت فرمان‏] خدا بپرهیزید! و وسیله‏ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد كنید، باشد كه رستگار شوید!
● اشاره آیات به وجوب جهاد
▪ آیه شریفه اول :
فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلاَفَ رَسُولِ اللّهِ وَكَرِهُواْ أَن یُجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَقَالُواْ لاَ تَنفِرُواْ فِی الْحَرِّ قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَّوْ كَانُوا یَفْقَهُونَ ( . توبه آیه ۸۱
تخلّف‏جویان [از جنگ تبوك‏،] از مخالفت با رسول خدا خوشحال شدند؛ و كراهت داشتند كه با اموال و جانهای خود، در راه خدا جهاد كنند؛ و [به یكدیگر و به مؤمنان‏] گفتند: (در این گرما، [بسوی میدان‏] حركت نكنید!) [به آنان‏] بگو: (آتش دوزخ از این هم گرمتر است‏!) اگر می‏دانستند!
▪ آیه شریفه دوم :
وَإِذَآ أُنزِلَتْ سُورَهٌٔ أَنْ آمِنُواْ بِاللّهِ وَجَاهِدُواْ مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُوْلُواْ الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَقَالُواْ ذَرْنَا نَكُن مَّعَ الْقَاعِدِینَ *رَضُواْ بِأَن یَكُونُواْ مَعَ الْخَوَالِفِ وَطُبِعَ عَلَی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاَ یَفْقَهُونَ ( .توبه آیات ۸۶ - ۸۷
و هنگامی كه سوره‏ای نازل شود [و به آنان دستور دهد] كه‏: (به خدا ایمان بیاورید! و همراه پیامبرش جهاد كنید!)، افرادی از آنها [= گروه منافقان‏] كه توانایی دارند، از تو اجازه می‏خواهند و می‏گویند: (بگذار ما با قاعدین [= آنها كه از جهاد معافند] باشیم‏!)
[آری‏،] آنها راضی شدند كه با متخلّفان باشند؛ و بر دلهایشان مهر نهاده شده‏؛ از این رو [چیزی‏] نمی‏فهمند!
▪ آیه شریفه سوم :
(إِنَّمَا السَّبِیلُ عَلَی الَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَكَ وَهُمْ أَغْنِیَاء رَضُواْ بِأَن یَكُونُواْ مَعَ الْخَوَالِفِ وَطَبَعَ اللّهُ عَلَی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ ) . توبه آیه ۹۳
راه مؤاخذه تنها به روی كسانی باز است كه از تو اجازه می‏خواهند در حالی كه توانگرند؛ [و امكانات كافی برای جهاد دارند؛] آنها راضی شدند كه با متخلّفان [= زنان و كودكان و بیماران‏] بمانند؛ و خداوند بر دلهایشان مهر نهاده‏؛ به همین جهت چیزی نمی‏دانند!
▪ آیه شریفه چهارم :
مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِینَهِٔ وَمَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن یَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَلاَ یَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَهٌٔ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَطَؤُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْكُفَّارَ وَلاَ یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللّهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ ( .توبه آیه ۱۲۰
سزاوار نیست كه اهل مدینه‏، و بادیه‏نشینانی كه اطراف آنها هستند، از رسول خدا تخلّف جویند؛ و برای حفظ جان خویش‏، از جان او چشم بپوشند! این بخاطر آن است كه هیچ تشنگی و خستگی‏، و گرسنگی در راه خدا به آنها نمی‏رسد و هیچ گامی كه موجب خشم كافران می‏شود برنمی‏دارند، و ضربه‏ای از دشمن نمی‏خورند، مگر اینكه به خاطر آن‏، عمل صالحی برای آنها نوشته می‏شود؛ زیرا خداوند پاداش نیكوكاران را تباه نمی‏كند!
▪ آیه شریفه پنجم :
إِنَّ اللّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّهَٔ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاهِٔ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِكُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ( . توبه آیه ۱۱۱
خداوند از مؤمنان‏، جانها و اموالشان را خریداری كرده‏، كه [در برابرش‏] بهشت برای آنان باشد؛ [به این گونه كه‏:] در راه خدا پیكار می‏كنند، می‏كشند و كشته می‏شوند؛ این وعده حقّی است بر او، كه در تورات و انجیل و قرآن ذكر فرموده‏؛ و چه كسی از خدا به عهدش وفادارتر است‏؟! اكنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدی كه با خدا كرده‏اید؛ و این است آن پیروزی بزرگ‏!
▪ آیه شریفه ششم :
فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِینَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَادًا كَبِیرًا ( . (الفرقان [۲۵] الآیهٔ [۵۲])
بنابر این از كافران اطاعت مكن‏، و بوسیله آن [= قرآن‏] با آنان جهاد بزرگی بنما!
● برتری مجاهدین
▪ آیه شریفه هفتم :
لاَّ یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُوْلِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَهًٔ وَكُـلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَی وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا * دَرَجَاتٍ مِّنْهُ وَمَغْفِرَهًٔ وَرَحْمَهًٔ وَكَانَ اللّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا ( .
نساء آیه ۹۵- ۹۶
[هرگز] افراد باایمانی كه بدون بیماری و ناراحتی‏، از جهاد بازنشستند، با مجاهدانی كه در راه خدا با مال و جان خود جهاد كردند، یكسان نیستند! خداوند، مجاهدانی را كه با مال و جان خود جهاد نمودند، بر قاعدان [= ترك‏كنندگان جهاد] برتری مهمّی بخشیده‏؛ و به هر یك از این دو گروه [به نسبت اعمال نیكشان‏،] خداوند وعده پاداش نیك داده‏، و مجاهدان را بر قاعدان‏، با پاداش عظیمی برتری بخشیده است‏.
درجات [مهمّی‏] از ناحیه خداوند، و آمرزش و رحمت [نصیب آنان می‏گردد]؛ و [اگر لغزشهایی داشته‏اند،] خداوند آمرزنده و مهربان است‏.
● کیفیت قتال
▪ آیه شریفه اول :
وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّهٍٔ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّ إِلَیْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ ( .
انفال آیه ۶۰
هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [= دشمنان‏]، آماده سازید! و [همچنین‏] اسبهای ورزیده [برای میدان نبرد]، تا به وسیله آن‏، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و [همچنین‏] گروه دیگری غیر از اینها را، كه شما نمی‏شناسید و خدا آنها را می‏شناسد! و هر چه در راه خدا [و تقویت بنیه دفاعی اسلام‏] انفاق كنید، بطور كامل به شما بازگردانده می‏شود، و به شما ستم نخواهد شد!● صبر و استقامت
▪ آیه شریفه دوم :
یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَی الْقِتَالِ إِن یَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَكُن مِّنكُم مِّئَهٌٔ یَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِینَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَفْقَهُونَ * الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنكُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِیكُمْ ضَعْفًا فَإِن یَكُن مِّنكُم مِّئَهٌٔ صَابِرَهٌٔ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَكُن مِّنكُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُواْ أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ ( . انفال آیات ۶۵- ۶۶
ای پیامبر! مؤمنان را به جنگ [با دشمن‏] تشویق كن‏! هرگاه بیست نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر غلبه می‏كنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از كسانی كه كافر شدند، پیروز می‏گردند؛ چرا كه آنها گروهی هستند كه نمی‏فهمند!
هم اكنون خداوند به شما تخفیف داد، و دانست كه در شما ضعفی است‏؛ بنابراین‏، هرگاه یكصد نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر پیروز می‏شوند؛ و اگر یكهزار نفر باشند، بر دو هزار نفر به فرمان خدا غلبه خواهند كرد! و خدا با صابران است‏!
● نیروی آهنین
▪ آیه شریفه سوم :
لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ ( .حدید آیه ۲۵
ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم‏، و با آنها كتاب [آسمانی‏] و میزان [شناسایی حقّ از باطل و قوانین عادلانه‏] نازل كردیم تا مردم قیام به عدالت كنند؛ و آهن را نازل كردیم كه در آن نیروی شدید و منافعی برای مردم است‏، تا خداوند بداند چه كسی او و رسولانش را یاری می‏كند بی‏آنكه او را ببینند؛ خداوند قوّی و شكست‏ناپذیر است‏!
● ارتباط و اتحاد هنگام جهاد
▪ آیه شریفه چهارم :
إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنیَانٌ مَّرْصُوصٌ ( . صف آیه ۴
خداوند كسانی را دوست می‏دارد كه در راه او پیكار می‏كنند گوئی بنایی آهنین‏اند!
● قدرت توأم با تقوا هنگام قتال
▪ آیه شریفه پنجم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِینَ یَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ وَلِیَجِدُواْ فِیكُمْ غِلْظَهًٔ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ ( .
توبه آیه ۱۲۳
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! با كافرانی كه به شما نزدیكترند، پیكار كنید! [و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزدیك غافل نكند!] آنها باید در شما شدّت و خشونت [و قدرت‏] احساس كنند؛ و بدانید خداوند با پرهیزگاران است‏!
● کیفیت جنگ و اسیر گرفتن
▪ آیه شریفه ششم :
فَإِذا لَقِیتُمُ الَّذِینَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّی إِذَا أَثْخَنتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاء حَتَّی تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ یَشَاء اللَّهُ لَانتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِن لِّیَبْلُوَ بَعْضَكُم بِبَعْضٍ وَالَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَلَن یُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ ( . محمد (صلی الله علیه و آله) آیه ۴
و هنگامی كه با كافران [جنایت‏پیشه‏] در میدان جنگ روبه‏رو شدید گردنهایشان را بزنید، [و این كار را همچنان ادامه دهید] تا به اندازه كافی دشمن را در هم بكوبید؛ در این هنگام اسیران را محكم ببندید؛ سپس یا بر آنان منّت گذارید [و آزادشان كنید] یا در برابر آزادی از آنان فدیه [= غرامت‏] بگیرید؛ [و این وضع باید همچنان ادامه یابد] تا جنگ بار سنگین خود را بر زمین نهد، [آری‏] برنامه این است‏! و اگر خدا می‏خواست خودش آنها را مجازات می‏كرد، اما می‏خواهد بعضی از شما را با بعضی دیگر بیازماید؛ و كسانی كه در راه خدا كشته شدند، خداوند هرگز اعمالشان را از بین نمی‏برد!
● حرمت فرار از جنگ
▪ آیه شریفه هفتم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ كَفَرُواْ زَحْفاً فَلاَ تُوَلُّوهُمُ الأَدْبَارَ * وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلَی فِئَهٍٔ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ( .انفال آیات ۱۵- ۱۶
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! هنگامی كه با انبوه كافران در میدان نبرد روبه‏رو شوید، به آنها پشت نكنید [و فرار ننمایید]!
و هر كس در آن هنگام به آنها پشت كند -مگر آنكه هدفش كناره‏گیری از میدان برای حمله مجدد، و یا به قصد پیوستن به گروهی [از مجاهدان‏] بوده باشد- [چنین كسی‏] به غضب خدا گرفتار خواهد شد؛ و جایگاه او جهنم‏، و چه بد جایگاهی است‏!
● استواری و عدم نزاع هنگام جنگ
▪ آیه شریفه هشتم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا لَقِیتُمْ فِئَهًٔ فَاثْبُتُواْ وَاذْكُرُواْ اللّهَ كَثِیرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلَحُونَ *وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُكُمْ وَاصْبِرُواْ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ ( .انفال آیات ۴۵- ۴۶
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! هنگامی كه [در میدان نبرد] با گروهی رو به رو می‏شوید، ثابت قدم باشید! و خدا را فراوان یاد كنید، تا رستگار شوید!
و [فرمان‏] خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع [و كشمكش‏] نكنید، تا سست نشوید، و قدرت [و شوكت‏] شما از میان نرود! و صبر و استقامت كنید كه خداوند با استقامت كنندگان است‏!
▪ آیه شریفه نهم :
فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ وَلَن یَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ ( .محمد(صلی الله علیه و آله) آیه ۳۵
پس هرگز سست نشوید و [دشمنان را] به صلح [ذلّت‏بار] دعوت نكنید در حالی كه شما برترید، و خداوند با شماست و چیزی از [ثواب‏] اعمالتان را كم نمی‏كند!
● تمایل به صلح
▪ آیه شریفه دهم :
وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَی اللّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ * وَإِن یُرِیدُواْ أَن یَخْدَعُوكَ فَإِنَّ حَسْبَكَ اللّهُ هُوَ الَّذِیَ أَیَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِینَ ( . انفال آیات ۶۱- ۶۲
و اگر تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآی‏؛ و بر خدا توكّل كن‏، كه او شنوا و داناست‏!
اگر بخواهند تو را فریب دهند، خدا برای تو كافی است‏؛ او همان كسی است كه تو را، با یاری خود و مؤمنان‏، تقویت كرد...
● تفحص قبل از رد کردن صلح
▪ آیه شریفه یازدهم :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَتَبَیَّنُواْ وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَی إِلَیْكُمُ السَّلاَمَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاهِٔ الدُّنْیَا فَعِندَ اللّهِ مَغَانِمُ كَثِیرَهٌٔ كَذَلِكَ كُنتُم مِّن قَبْلُ فَمَنَّ اللّهُ عَلَیْكُمْ فَتَبَیَّنُواْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا ( . نساء آیه ۹۴
ای كسانی كه ایمان آورده‏اید! هنگامی كه در راه خدا گام می‏زنید [و به سفری برای جهاد می‏روید]، تحقیق كنید! و بخاطر اینكه سرمایه ناپایدار دنیا [و غنایمی‏] به دست آورید، به كسی كه اظهار صلح و اسلام می‏كند نگویید: (مسلمان نیستی‏) زیرا غنیمتهای فراوانی [برای شما] نزد خداست‏. شما قبلاً چنین بودید؛ و خداوند بر شما منّت نهاد [و هدایت شدید]. پس‏، [بشكرانه این نعمت بزرگ‏،] تحقیق كنید! خداوند به آنچه انجام می‏دهید آگاه است‏.
● جواز شرعی معاهده با کفار
▪ آیه شریفه دوازدهم :
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الَّذِینَ كَفَرُواْ فَهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ * الَّذِینَ عَاهَدتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی كُلِّ مَرَّهٍٔ وَهُمْ لاَ یَتَّقُونَ * فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِم مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُونَ * وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَهًٔ فَانبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَی سَوَاء إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الخَائِنِینَ ( . انفال آیات ۵۵- ۵۸
به یقین‏، بدترین جنبندگان نزد خدا، كسانی هستند كه كافر شدند و ایمان نمی‏آورند.
همان كسانی كه با آنها پیمان بستی‏؛ سپس هر بار عهد و پیمان خود را می‏شكنند؛ و [از پیمان شكنی و خیانت‏،] پرهیز ندارند.
اگر آنها را در [میدان‏] جنگ بیابی‏، آنچنان به آنها حمله كن كه جمعیّتهایی كه پشت سر آنها هستند، پراكنده شوند؛ شاید متذكّر گردند [و عبرت گیرند]!
و هرگاه [با ظهور نشانه‏هایی‏،] از خیانت گروهی بیم داشته باشی [كه عهد خود را شكسته‏، حمله غافلگیرانه كنند]، بطور عادلانه به آنها اعلام كن كه پیمانشان لغو شده است‏؛ زیرا خداوند، خائنان را دوست نمی‏دارد!● پناهندگی
▪ آیه شریفه سیزدهم :
وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِینَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یَسْمَعَ كَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْلَمُونَ( . توبه آیه ۶
و اگر یكی از مشركان از تو پناهندگی بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود [و در آن بیندیشد]! سپس او را به محل امنش برسان‏، چرا كه آنها گروهی ناآگاهند!
● ادای حق جهاد
▪ آیه شریفه چهاردهم :
وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَیْكُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّهَٔ أَبِیكُمْ إِبْرَاهِیمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمینَ مِن قَبْلُ وَفِی هَذَا لِیَكُونَ الرَّسُولُ شَهِیدًا عَلَیْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَی النَّاسِ فَأَقِیمُوا الصَّلَاهَٔ وَآتُوا الزَّكَاهَٔ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَی وَنِعْمَ النَّصِیرُ ( . حج آیه ۷۸
و در راه خدا جهاد كنید، و حقّ جهادش را ادا نمایید! او شما را برگزید، و در دین [اسلام‏] كار سنگین و سختی بر شما قرار ندارد؛ از آیین پدرتان ابراهیم پیروی كنید؛ خداوند شما را در كتابهای پیشین و در این كتاب آسمانی (مسلمان‏) نامید، تا پیامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم‏! پس نماز را برپا دارید، و زكات را بدهید، و به خدا تمسّك جویید، كه او مولا و سرپرست شماست‏! چه مولای خوب‏، و چه یاور شایسته‏ای‏!
● زمان و مکان جهاد
آیاتی که زمان و مکان جهاد را بیان می نمایند؛جنگ در ماههای حرام
▪ آیه شریفه اول :
یَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ كَبِیرٌ وَصَدٌّ عَن سَبِیلِ اللّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِندَ اللّهِ وَالْفِتْنَهُٔ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَ یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّیَ یَرُدُّوكُمْ عَن دِینِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُواْ وَمَن یَرْتَدِدْ مِنكُمْ عَن دِینِهِ فَیَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُوْلَـئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَهِٔ وَأُوْلَـئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ( . بقره آیه ۲۱۷
از تو، در باره جنگ كردن در ماه حرام‏، سؤال می‏كنند؛ بگو: (جنگ در آن‏، [گناهی‏] بزرگ است‏؛ ولی جلوگیری از راه خدا [و گرایش مردم به آیین حق‏] و كفر ورزیدن نسبت به او و هتك احترام مسجد الحرام‏، و اخراج ساكنان آن‏، نزد خداوند مهمتر از آن است‏؛ و ایجاد فتنه‏، [و محیط نامساعد، كه مردم را به كفر، تشویق و از ایمان بازمی‏دارد] حتّی از قتل بالاتر است‏. و مشركان‏، پیوسته با شما می‏جنگند ، تا اگر بتوانند شما را از آیینتان برگردانند؛ ولی كسی كه از آیینش برگردد ، و در حال كفر بمیرد، تمام اعمال نیك [گذشته‏] او، در دنیا و آخرت‏، برباد می‏رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و همیشه در آن خواهند بود.
▪ آیه شریفه دوم :
فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِینَ حَیْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَهَٔ وَآتَوُاْ الزَّكَاهَٔ فَخَلُّواْ سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ( . توبه آیه ۵
[امّا] وقتی ماه‏های حرام پایان گرفت‏، مشركان را هر جا یافتید به قتل برسانید؛ و آنها را اسیر سازید؛ و محاصره كنید؛ و در هر كمینگاه‏، بر سر راه آنها بنشینید! هرگاه توبه كنند، و نماز را برپا دارند، و زكات را بپردازند، آنها را رها سازید؛ زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است‏!
▪ آیه شریفه سوم :
إِنَّ عِدَّهَٔ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی كِتَابِ اللّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَهٌٔ حُرُمٌ ذَلِكَ الدِّینُ الْقَیِّمُ فَلاَ تَظْلِمُواْ فِیهِنَّ أَنفُسَكُمْ وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِكِینَ كَآفَّهًٔ كَمَا یُقَاتِلُونَكُمْ كَآفَّهًٔ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ * إِنَّمَا النَّسِیءُ زِیَادَهٌٔ فِی الْكُفْرِ یُضَلُّ بِهِ الَّذِینَ كَفَرُواْ یُحِلِّونَهُ عَامًا وَیُحَرِّمُونَهُ عَامًا لِّیُوَاطِؤُواْ عِدَّهَٔ مَا حَرَّمَ اللّهُ فَیُحِلُّواْ مَا حَرَّمَ اللّهُ زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمَالِهِمْ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ ( .
توبه آیات ۳۶- ۳۷
تعداد ماه‏ها نزد خداوند در كتاب الهی‏، از آن روز كه آسمانها و زمین را آفریده‏، دوازده ماه است‏؛ كه چهار ماه از آن‏، ماه حرام است‏؛ [و جنگ در آن ممنوع می‏باشد.] این‏، آیین ثابت و پابرجا[ی الهی‏] است‏! بنابر این‏، در این ماه‏ها به خود ستم نكنید [و از هرگونه خونریزی بپرهیزید]! و [به هنگام نبرد] با مشركان‏، دسته جمعی پیكار كنید، همان گونه كه آنها دسته جمعی با شما پیكار می‏كنند؛ و بدانید خداوند با پرهیزگاران است‏!
نسی‏ء [جا به جا كردن و تأخیر ماه‏های حرام‏]، افزایشی در كفر [مشركان‏]است‏؛ كه با آن‏، كافران گمراه می‏شوند؛ یك سال‏، آن را حلال‏، و سال دیگر آن را حرام می كنند، تا به مقدار ماه‏هایی كه خداوند تحریم كرده بشود [و عدد چهار ماه‏، به پندارشان تكمیل گردد]؛ و به این ترتیب‏، آنچه را خدا حرام كرده‏، حلال بشمرند. اعمال زشتشان در نظرشان زیبا جلوه داده شده‏؛ و خداوند جمعیّت كافران را هدایت نمی‏كند!
● جنگ هنگام نقض پیمان
▪ آیه شریفه چهارم :
وَإِن نَّكَثُواْ أَیْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِی دِینِكُمْ فَقَاتِلُواْ أَئِمَّهَٔ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ * أَلاَ تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَّكَثُواْ أَیْمَانَهُمْ وَهَمُّواْ بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُم بَدَؤُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّهٍٔ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَوْهُ إِن كُنتُم مُّؤُمِنِینَ* قَاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللّهُ بِأَیْدِیكُمْ وَیُخْزِهِمْ وَیَنصُرْكُمْ عَلَیْهِمْ وَیَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُّؤْمِنِینَ ( . توبه آیات ۱۲- ۱۴
و اگر پیمانهای خود را پس از عهد خویش بشكنند، و آیین شما را مورد طعن قرار دهند، با پیشوایان كفر پیكار كنید؛ چرا كه آنها پیمانی ندارند؛ شاید [با شدّت عمل‏] دست بردارند!
آیا با گروهی كه پیمانهای خود را شكستند، و تصمیم به اخراج پیامبر گرفتند، پیكار نمی‏كنید؟! در حالی كه آنها نخستین بار [پیكار با شما را] آغاز كردند؛ آیا از آنها می‏ترسید؟! با اینكه خداوند سزاوارتر است كه از او بترسید، اگر مؤمن هستید!
با آنها پیكار كنید، كه خداوند آنان را به دست شما مجازات می‏كند؛ و آنان را رسوا می‏سازد؛ و سینه گروهی از مؤمنان را شفا می‏بخشد[؛ و بر قلب آنها مرهم می‏نهد]
● دفاع
▪ آیه شریفه اول :
الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیَارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْكَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِیرًا وَلَیَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ ( . حج آیه ۴۰
همانها كه از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اینكه می‏گفتند: (پروردگار ما، خدای یكتاست‏!) و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نكند، دیرها و صومعه‏ها، و معابد یهود و نصارا، و مساجدی كه نام خدا در آن بسیار برده می‏شود، ویران می‏گردد! و خداوند كسانی را كه یاری او كنند [و از آیینش دفاع نمایند] یاری می‏كند؛ خداوند قوی و شكست ناپذیر است‏.
▪ آیه شریفه دوم :
فَهَزَمُوهُم بِإِذْنِ اللّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَهَٔ وَعَلَّمَهُ مِمَّا یَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَـكِنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ ( . بقره آیه ۲۵۱
سپس به فرمان خدا، آنها سپاه دشمن را به هزیمت واداشتند. و (داوود) [نوجوان نیرومند و شجاعی كه در لشكر (طالوت‏) بود]، (جالوت‏) را كشت‏؛ و خداوند، حكومت و دانش را به او بخشید؛ و از آنچه می‏خواست به او تعلیم داد. و اگر خداوند، بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی‏كرد، زمین را فساد فرامی‏گرفت‏، ولی خداوند نسبت به جهانیان‏، لطف و احسان دارد.
▪ آیه شریفه سوم :
الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْكُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی عَلَیْكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ ( . بقره آیه ۱۹۴
ماهِ حرام‏، در برابر ماهِ حرام‏! [اگر دشمنان‏، احترام آن را شكستند، و در آن با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل كنید.] و تمام حرامها، [قابلِ‏] قصاص است‏. و [به طور كلّی‏] هر كس به شما تجاوز كرد، همانند آن بر او تعدّی كنید! و از خدا بپرهیزید [و زیاده روی ننمایید]! و بدانید خدا با پرهیزكاران است‏!
▪ آیه شریفه چهارم :
وَقَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبِّ الْمُعْتَدِینَ * وَاقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُم مِّنْ حَیْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَهُٔ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَ تُقَاتِلُوهُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّی یُقَاتِلُوكُمْ فِیهِ فَإِن قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِینَ ( . بقره آیات ۱۹۰- ۱۹۱
و در راه خدا، با كسانی كه با شما می‏جنگند، نبرد كنید! و از حدّ تجاوز نكنید ، كه خدا تعدّی‏كنندگان را دوست نمی‏دارد!
و آنها را [بت پرستانی كه از هیچ گونه جنایتی ابا ندارند] هر كجا یافتید، به قتل برسانید! و از آن جا كه شما را بیرون ساختند [= مكه‏]، آنها را بیرون كنید! و فتنه [و بت پرستی‏] از كشتار هم بدتر است‏! و با آنها، در نزد مسجد الحرام [در منطقه حرم‏]، جنگ نكنید! مگر اینكه در آن جا با شما بجنگند. پس اگر [در آن جا] با شما پیكار كردند، آنها را به قتل برسانید! چنین است جزای كافران‏!

منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل بیت