موسیقی بومی ، استان کردستان

موسیقی كردی یكی از بارزترین ویژگی فرهنگی قوم كرد است. طراوت، شادابی، فضای عرفانی و درآمیختگی مضامین با تاریخ گذشته كردها، نیمی از خصوصیات آن است. این خصوصیات در بعضی موارد ارتباط تنگاتنگی با افكار و باورهای تاریخی، مذهبی و قومی مردم كرد دارند. آهنگ «هوره» را می‌توان نمونه بارز این موسیقی به حساب آورد كه همان نیایش «اهورا» است و ظاهراً به همان شیوه اجرایی اولیه خود نیز باقی مانده است. بعضی از آهنگ‌های كردی هر چند كه نتوانسته است جای شایسته‌ای را در موسیقی اصیل ایرانی احراز كند، ولی گوشه‌های گمشده‌ای از آن‌ها هستند كه در طی قرون و اعصار به بوته فراموشی سپرده شده‌اند. این نوع آهنگ‌ها از نظر مفهوم و مضامین با دستگاه‌های موسیقی ایرانی همسازی نزدیكی دارند كه از آن جمله می‌توان به «الله وسی»، «یای فه زال»، «قطار»، «حیران»، «گول» و «سوره گل» اشاره نمود كه به ترتیب با راست پنجگاه، بیات ترك، بیات اصفهان، شور و شوشتری همگنی (همسانی) خاصی دارند.
آلاتی كه در موسیقی كردی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از: دف،‌ شمشال، نی، رمانا (بالابان)، قیچك، انبان (در موسیقی مذهبی)، توزه‌له، دهل، سروناز و ...
شیوه اجرا و نحوه استفاده از آلات فوق‌الذكر در نقاط مختلف كردنشین تفاوت‌هایی دارد،‌ ولی دركل از یك اسلوب و شیوه واحدی كه عمدتاً از موسیقی نواحی مركزی كردستان متأثر است، پیروی می‌كنند. در مراسم جشن و سرور و عروسی‌ها، نوای دلنشین موسیقی كردی شادی‌بخش دل‌‌های برگزاركنندگان و شركت‌كنندگان آن است.
شیوه اجرا، طراوت و تازگی، در آمیختگی با باورها و سنن كردها و خصوصیات دیگر موسیقی كردی از جمله عناصری است كه می‌توانند به عنوان جاذبه‌های خاص فرهنگی و قومی منطقه مورد توجه و علاقه شیفتگان فرهنگ و هنر مردم در عرصه صنعت جهانگردی قرار گیرند.
نوع دیگر از موسیقی كردی موسیقی مذهبی است كه در مناسبت‌های خاص مذهبی اجرا می‌شوند. عید بعثت حضرت محمد (ص) و اعیاد دیگر مذهبی از جمله مناسبت‌هایی است كه كردها منویات قلبی خود را با نواختن دهل و دیگر آلات موسیقی به معرض نمایش می‌گذارند. همچنین دراویش و پیروان و مریدان اهل طریقت با اجرای آهنگ‌های خاص در تكایا و مراكز مربوط به خود، نوعی از موسیقی را به نمایش می‌گذارند كه جزو موسیقی مذهبی كرد محسوب می‌شود و از خصوصیات برجسته قابل‌توجهی برخوردار است.