تعامل با قرآن مجید

هدف از تعامل با قرآن مجید آنست که تبدیل به «رجل قرآنی» شویم، مرد وزن قرآنی است که از اهل قرآن و بندگان خاص خداوند باشد(رواه نسائی).
قرآن مجید کتابی است که اگر کسی به زبان آن سخن بگوید کلام او صدق است و اگر به کلام الهی حکم کند حکمش عدل و هر کس که بسوی آن فرا خواند مردم را به راه راست دعوت داده است. چنین است که اگر کسی به قرآن ایمان بیاورد و بر آن عمل کند نه تنها در دنیا گمراه نمی‌شود بلکه در آخرت هم دچار شقاوت نخواهد شد. (نگا: نساء/۱۷۰)
در اینجا به شرح طریق کاربردی به منظور تخلق به اخلاق قرآنی و ایجاد رجل قرآنی می‌پردازیم تا کسانی که می‌خواهند اخلاق قرآنی داشته باشند بتواند آنرا در زندگی خود تطبیق کنند. برای آنکه اخلاق ما قرآنی شود لازم است که مراحل زیر پی در پی اعمال شود:
ـ مقدمه (شامل فهم اهداف تربیت قرآنی، فضیلت تلاوت قرآن، فضل تدبر و فهم و عمل به قرآن، رعایت آداب ظاهر و باطن در تلاوت،گرفتن سمت و سوی ایمانی).
ـ ارتباط روزانه خوب با قرآن مجید(یادگیری صحیح تلاوت – تلاوت و استماع معین روزانه)
ـ تفسیر و فهم: ورد تفسیر هفتگی و استخراج و یادداشت مبانی قرآنی)
ـ زندگی عملی با قرآن: تلاوت و تدبر در شب- استخراج و کاربرد توصیه‌های عملی قرآن)
ـ مجاهده و ترقی: تمرین کاربرد توصیه‌های عملی، تجوید و تعمیق فهم و کاربرد، تداوم و پیشرفت.
● نشانه‌های موفقیت در کار
اهداف تربیت قرآنی آن است که شخصیت انسانی در همه‌ی جوانب (عقیدتی، عبادی، اخلاقی، روحی، روانی، اجتماعی، فکری و بدنی) به صورت همه جانبه و متوان فرد را به عبودیت مطلق در همه شئون و احوال به خداوند متعال متصل کند.(نگا: بقره/۱۵۱)
تربیت قرآنی موجب ایجاد ولی (یونس/۶۲)، عابد(اسراء/۵)، سرباز خداوند(صافات/۱۷۳)، فرد ربانی(ال عمران /۷۹)، داعی(احزاب/۴۶)، رسول(غافر/۵۱) و رجال(نور/۳۷) می‌شود.
عابدی که بدین ترتیب به وسیله رسول خدا(ص) و پس از او توسط داعیان تربیت می‌شود تنها کسی است که قادر به اصلاح جامعه و برپایی دولت اسلامی است که خصوصیات پیروزی و قدرت را در زمین حاکم می‌گرداند.
صفات عابد مطلق عبارتند از:
۱)عقیده درست
۲) عبادت صحیح
۳)اخلاق متین
۴)اندیشمند
۵) منظم در امور
۶) توانمند بر کسب و کار
۷) مجاهده نفس
۸)مفید و نافع برای دیگران
۹) دارای بدن قوی
۱۰)حریص بر دقت.
تزکیه و ارتقای نفس بشر غایت هدف تربیت قرآنی است(نگا:(نازعات/۱۷و۱۹) –(شمس:۹-۱۰)-(عبس/۳و۷) جمعه/۲و قلم/۴).
ایمان قوی و تربیت با تزکیه سمت وسوی ایمانی هر فرد را مشخص می‌کند. او با نصوص شرعی چنان مواجه می‌شود که آنها را بکار بندد و امرهای الهی را تطبیق کند(احزاب/۳۶)-(نساء/۶۵).
اصحاب گرامی با توجه به حس مسئولیت نسبت به امانتهای الهی احساس می‌کردند که قادر به عمل حسب مقتضای آیات نیستند، آنها می‌شنیدند و اطاعت می‌کردند و اعتراض نمی‌کردند. خداوند خود حکم برخی از آیات را نسخ نمود و لفظ آن باقی ماند.
سالم پسر عبدالله بن عمر بن خطاب (رض) از پدرش نقل می‌کند که رسول الله (ص) به ایشان گفت: عبدالله چه مرد خوبی است اگر چنانچه نماز شب بخواند. سالم می‌گوید پس از آن عبدالله(رض) جز اندکی از شب را نمی‌خوابید(بخاری و مسلم).
این میزان بالای اطاعت از دستور رسول خدا همانگونه که اشاره شد از ویژگی صحابه بود.
در مورد فضیلت تلاوت کلام پاک روایات زیادی وارد شده است که پیامبر خدا(ص) قاری قرآن را بهترین(بخاری و مسلم)، ده ثواب بازای تلاوت یک حرف(ترمذی)،همراهی با سفره و کرام برره(بخاری و مسلم)، شفاعت قرآن برای خوانندگان(مسلم)، منزلت در بهشت تا آخرین آیه تلاوت شده(ترمذی) و شفاء(ترمذی) معرفی نموده است.
در مورد فضل تدبر و فهم قرآن کریم و تلاش برای عمل به آیات آن هم پیامبر خدا (ص) جملات گرانبهایی گفته‌اند که خلاصه آنها چنین است: آموختن یک آیه بهتر از صد رکعت نماز،تاجی نورانی در روز قیامت بر سر والدین قرائت کننده، آموزنده و عمل کننده قرآن خواهد بود(ترمذی)، اهل قرآن، اهل الله هستند و در قلبی که بیداری قرآن باشد خداوند اورا عذاب نمی‌کند(ترمذی).
تلاوت قرآن باید با وضو و رو به قبله باشد و بهترین حالت تلاوت ایستاده به قیام شب است، حداقل ختم در ۳ روز(ترمذی) و طولانی ترین آن یک جزء روزانه می‌باشد، قرآن باید با ترتیل صحیح تلاوت شود(مزمل/۴)و (بقره/۱۲۱). مستحب آن است که در هنگام تلاوت گریه شود و البته این کار طبق فرمول زیر صورت می‌گیرد: شناخت معانی و تفسیر آیات+ترتیل خوب+تامل در آیات تهدید و وعید در برابر حاضر آوردن گناهان و کوتاهی‌ها و پیمان‌ها و عهدها = حالت حزن که استمرار قرائت به این حالت موجب لرزش قلب و ریزش اشک می‌شود.
در هنگام تلاوت اگر به آیه دارای سجده رسیدید در حالت وضو سجده به جا آورید و در ابتدای تلاوت تعوذ(اعوذ بالله من.....) بگوئید. در آیات دارای تسبیح خداوند را تسبیح بگوئید در آیه تکبیر، تکبیر، در آیه استغفار، استغفار کنیم، در آیه دعا، دعا کنیم و در آیه عذاب، به خدا پناه ببریم و در آیه رحمت، از خداوند طلب رحمت کنیم.(رواه مسلم).
صدای قاری باید طوری باشد که خودش بشنود تا حالت بیداری او حفظ شود، در ثانی بهتر فهم کند و سوم آنکه بقیه از او استفاده کنند(رواه ابوبکر و المقدسی در مواعظ).
تلاوت باید به نیکویی صورت گیرد و با تلاوت به قرآن باید زینت بخشید(داود و نسائی، مسلم و احمد).
همانگونه که اشاره رفت باید برای ساختن رجل قرآنی تلاش کنیم.منظور از رجل قرآنی آن است که مردان و زنانی به وجود آیند که قرآنی باشند که بر روی زمین راه می‌روند.در اینجا منظور من تربیت حفاظ صرف نیست که تنها لفظ آیات را با خود حمل می‌کنند و از ترجمان عملی آیات در زندگی روزانه شان هیچ نشانی نیست.
پنج پله برای تربیت رجل قرآنی وجود دارد که گام به گام باید طی شود:
۱) نص قرانی
۲) شرح و تفسیر و تحلیل و فهم معانی و اهداف و مقاصد نص
۳) مهمترین پایه‌های وارده در آیات
۴) توصیه‌ها و تطبیق عملی
۵) به کار بستن عملی و پیگیری هفتگی به مدت ۴ هفته.
چنین است که علاوه بر حفظ و مدارسه آیات فراتر رفت و به زندگی با قرآن پرداخت.

عبدالغفور گردهانی
نگاه:
ابراهیم الدیب، رجل القرآنی، أم القری، ۲۰۰۷ م.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی اصلاح