پورتال اپن‌سورسی غیراپن‌سورسی!

این روزها همه عادت كرده‌اند تا اصطلاح اپن‌سورس به گوششان می‌خورد، فوراً یاد پلتفرم لینوكس و نرم‌افزارهای غیر مایكروسافتی می‌افتند. به همین خاطر این‌بار می‌خواهم دو نرم‌افزار مشابه و پرطرفدار را به شما معرفی كنم كه یكی اپن‌سورس است، ولی اپن سورسی نیست و دومی اپن‌سورسی است، ولی آزاد نیست! این دو همان نرم‌افزارهای پورتال‌سازی مشهور DotNetNuke
این روزها همه عادت كرده‌اند تا اصطلاح اپن‌سورس به گوششان می‌خورد، فوراً یاد پلتفرم لینوكس و نرم‌افزارهای غیر مایكروسافتی می‌افتند. به همین خاطر این‌بار می‌خواهم دو نرم‌افزار مشابه و پرطرفدار را به شما معرفی كنم كه یكی اپن‌سورس است، ولی اپن سورسی نیست و دومی اپن‌سورسی است، ولی آزاد نیست! این دو همان نرم‌افزارهای پورتال‌سازی مشهور DotNetNuke و PHP-Nuke هستند.
● آخرین خبرها
نسخه‌های ۳/۳ و ۳/۴ نرم‌افزار اپن‌سورس DotNetNuke تقریباً اوایل مردادماه منتشر شدند. این نرم‌افزار تحت وب مخصوص ساسخت پورتال‌های آنلاین است و از فناوری ASP.NET استفاده می‌كند. هر دو نسخه دربرگیرنده جدیدترین تغییرات و قابلیت‌های این نرم‌افزار هستند، ولی نسخه ۳/۳ مخصوص اجرا روی پلتفرم دات نت ۱/۱ و نسخه ۳/۴ مخصوص اجرا روی پلتفرم دات نت ۲ عرضه شده است. دات‌نت نیوك یكی از رقبای PHP-Nuke در بازار اینترنت است كه نامی مشابه همین محصول دارد و تلاشی است برای پیاده‌سازی سیستم قدرتمند PHP-Nuke روی پلتفرم دات‌نت مایكروسافت PHP-Nuke. در ایران نیز طرفداران فراوانی دارد. اینترفیس این نرم‌افزار كه از جنس صفحات وب است، توسط برخی برنامه‌نویسان و طراحان ایرانی هم‌اكنون فارسی شده و برخی از فعال‌ترین و بهترین پورتال‌های ایرانی روی همین سیستم بنا شده‌اند.
● PHP-Nuke
این برنامه را می‌توانید هم یك پورتال و هم یك سیستم مدیریت محتوا (CMS) بنامید. هدف اصلی از طراحی و توسعه این نرم‌افزار، فراهم ساختن یك سیستم تحت وب است كه تمام اجزای آن به صورت كاملاً پویا و خودكار قابل مدیریت باشد. از این سیستم می‌توان برای به گردش درآوردن اخبار، مقالات و نظرات كاربران درباره موضوعات مختلف استفاده كرد. به همین دلیل پورتال PHP-Nuke در میان كسانی كه مایلند یك یا چند انجمن آنلاین برای دنبال كردن مباحثات مختلف داشته باشند، از محبوبیت زیادی برخوردار است.
برنامه PHP-Nuke از زبان و فناوری PHP استفاده می‌كند و روی وب سرور آپاچی اجرا می‌شود. این سیستم می‌تواند بانك اطلاعاتی خود را روی یكی از سیستم‌های MySQL ،PostgreSQL ،Access ،۲DB، اوراكل یا SQLite برپا كند.
از قابلیت‌های مهم این سیستم می‌توان به مدیریت تحت وب، زیرسیستم نظرسنجی، آمارگیری‌هایی در سطح متوسط، قابلیت سفارشی‌كردن برخی قسمت‌های اینترفیس توسط كاربر، مدیریت تم گرافیكی سایت به صورت پویا، سیستم دریافت كامنت‌های كاربران و از همه مهم‌تر، قابلیت اضافه و حذف‌كردن ماجول‌های مختلف به پورتال به صورت پویا اشاره كرد. قابلیت اخیر، اهمیت زیادی در ساختار نرم‌افزارهای تحت وبی دارد كه به اسم پورتال عرضه می‌شوند.
آخرین نسخه PHP-Nuke، نگارش ۹/۷ است كه متأسفانه بر خلاف تصور اولیه بعضی از كاربران یك نرم‌افزار آزاد به سبك دیگر محصولات دنیای اپن سورس نیست. این نسخه البته به قیمت ناچیز ده دلار قابل خریداری است. اگر همین حالا به صفحه نسخه ۹/۷ مراجعه كنید، ضمن سپاسگزاری از كسانی كه با خرید این نرم‌افزار به سازنده آن كمك می‌كنند، نوشته شده است: این تنها روشی است كه روند توسعه این نرم‌افزار می‌تواند به بقای خود ادامه دهد. با این حال خوشبختانه نسخه‌های قبلی PHP-Nuke به صورت رایگان از سایت سازنده آن (www.phpnuke.org) قابل دریافت هستند.
این یكی از موارد نادری است كه دو نرم‌افزار مشابه دارای ماهیتی اپن سورسی هستند، اما آن یكی كه برای پلتفرم مایكروسافت طراحی شده هم اپن‌سورس و هم آزاد است، ولی دیگری كه برای پلتفرم غیرمایكروسافتی طراحی شده است، در حال حاضر (در مورد آخرین نسخه) چنین نیست.
● DotNetNuke
پورتال دات نت نیوك نیز تمام قابلیت‌های PHP-Nuke را دارد. این نرم‌افزار اصولاً محصول جدیدی نیست و حدود چهار سال از عمر آن می‌گذرد. هم‌اكنون هزاران پورتال كوچك و بزرگ اینترنتی از این سیستم برای برپاكردن سایت خود استفاده كرده‌اند و به گفته مدیر این پروژه، نزدیك به سیصدهزار نفر تاكنون ضمن ثبت‌نام در سایت رسمی این پورتال (www.dotnetnuke.com) آن را دانلود نموده‌اند.
دات نت نیوك روی وب سرور IIS قابل نصب است و از بانك اطلا‌عاتی SQL Server استفاده می‌كند. البته این به معنی آن نیست كه كاربرانی كه به عنوان بازدیدكننده از یك سایت مبتنی بر دات‌نت‌‌نیوك استفاده می‌كنند، حتماً ملزم به استفاده از سیستم‌عامل ویندوز یا مرورگر اینترنت اكسپلورر هستند. سایت‌هایی كه به وسیله دات‌نت‌نیوك برپا می‌شوند، به راحتی توسط مرورگرهای دیگر از جمله فایرفاكس نیز قابل‌مشاهده هستند.
نسخه جدید این پورتال در زمینه مدیریت پروفایل كاربران، مدیریت عضویت كاربران در بخش‌های مختلف سایت و نیز مدیریت فایل‌ها و اسناد تغییرات تازه‌ای پیدا كرده و توانمندتر شده است. یكی دیگر از تحولاتی كه در نسخه جدید مشاهده می‌شود، حركت به سمت استفاده از تكنیك ای‌جكس (AJAX) است.
كاملاً قابل درك است كه چرا محصولاتی مانند دات‌نت نیوك و سایر رقبایش بهترین نامزدهای پذیرش ای‌جكس هستند. اگر از نزدیك با اینترفیس‌هایی از نوع ای‌جكس كاركرده باشید یا سعی كنید یك نمونه از این اینترفیس‌ها را بسازید، احتمالاً به دشواربودن ساخت چنین اینترفیس‌هایی (در حال حاضر) پی‌برده‌اید. به همین دلیل، پورتال‌هایی مانند دات‌نت نیوك كه از منطق <همه چیز باید پویا باشد؛ حتی اینترفیس> پیروی می‌كنند، كاندیداهای خیلی خوبی برای توسعه و پیاده‌سازی ای‌جكس روی دات نت هستند.
اگر می‌خواهید از دات‌نت نیوك برای برپاكردن پورتال خود استفاده كنید، حتماً قبلاً كنترل كنید كه میزبان سایت شما با برخی تنظیمات این نرم‌افزار سازگار باشد. بعضی از میزبان‌هایی كه برای نصب PHP-Nuke یا دات‌نت نیوك آماده هستند، این موضوع را در تبلیغات خود بیان می‌كنند. در ضمن نصب و تنظیم بهینه هریك از این نرم‌افزارهای پورتال‌سازی با توجه به نیازهای شما مقداری وقت‌گیر است و به تجربه نیاز دارد. همچنین تغییر دادن پوسته یا ظاهر گرافیكی ماجول‌های سایت نیز یك پروژه طراحی سایت است و ممكن است بسته به مورد، بین یك هفته تا یك ماه زمان ببرد؛ مگر این‌كه بخواهید این نرم‌افزارها را دقیقاً با همان پوسته و ظاهر پیش فرضشان نصب نمایید و از آن‌ها استفاده كنید كه در این صورت، دست كم اینترفیس فارسی نخواهید داشت.

بهروز نوعی پور

منبع : ماهنامه شبکه