علی حاتمی سینماگری آگاه به هنرهای مختلف

باید او را ایرانی‌ترین فیلمساز سینمای ایران دانست، افسوس که زود از میان ما رفت؛ کاش فرصت می‌یافت و چند فیلم دیگر می‌ساخت، اما چنین نشد!
در بیست‌وششمین جشنواره‌ی فیلم فجر بزرگداشتی برای این فیلمساز کشورمان برگزار می‌شود که به همین مناسبت نگاهی به زندگی و آثار وی خواهیم داشت.
«علی حاتمی» در سال ۱۳۲۳ در تهران متولد شد؛ در اواخر دوره‌ی متوسطه کلاس‌های نمایشنامه‌نویسی را در اداره‌ی هنرهای دراماتیک گذراند و سپس، به دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک رفت و از آن‌جا فارغ‌التحصیل شد.
این هنرمند کار هنری را از سال اول تحصیل در دانشگاه با نمایش «دیب» آغاز کرد. از نمایشنامه‌‌های دیگر وی در مقام نویسندگی می‌توان «خاتون»، «خورشیدباف»، «آدم و حوا»، «حسن‌کچل و چهل‌گیس»، «قصه‌ی حریر و مرد ماهیگیر»، «شهر آفتاب و مهتاب»، «ساتن»، «فوتبال»، «بیمارستان عشق» و ... را نام برد. شیوه‌ی گفت‌وگونویسی در تئاتر اگرچه آموخته‌های بسیاری برایش به دنبال داشت، اما او را در تئاتر نگه نداشت.
حاتمی کار خود را در تلویزیون با ساخت فیلم‌های تبلیغاتی شروع کرد. مجموعه‌ی تلویزیونی «جنگل» (۱۳۴۷) که کاری برای کودکان به شمار می‌رفت و او به عنوان نویسنده و بازیگر در آن فعالیت داشت، اولین کار وی در تلویزیون بود.
علی حاتمی سرانجام فعالیت در سینما را از سال ۱۳۴۹ با فیلم «حسن‌کچل» در مقام نویسنده و کارگردان آغاز کرد. شیوه‌ی گفت‌وگونویسی‌اش خیلی زود او را از سینمای مبتذل آن دوران جدا کرد و به عنوان یک فیلمساز مستقل مطرح نمود.
علاقه‌ی وی به فرهنگ و تاریخ ایرانی و هم‌چنین فرهنگ فولکلوریک کشورمان، در زمان کوتاهی مخاطبان بسیاری را با فیلم‌های او همراه کرد و صف‌هایی طولانی را مقابل سینماهای آن زمان برای تماشای فیلم‌هایش پدید آورد.
او که در سا‌ل‌های اول فیلمسازی فیلم‌هایی چون «بابا شمل» را ساخت که توجه شمار زیادی از منتقدان سینما را جلب کرد، در سال‌هایی که زمزمه‌ی انقلاب اسلامی در ایران در میان مردم بالا گرفته بود نیز رسالت خود را فراموش نکرد و با ساخت فیلم «ستارخان» به تقویت روحیه‌ی انقلابی و ظلم‌ستیزی مردم پرداخت.
در سال ۱۳۵۶ که شور انقلابی مردم هم‌چنان شعله‌ور بود و سینمای کشورمان اولین سال پس از انقلابی بزرگ را تجربه می‌کرد، حاتمی فیلم «سوته‌دلان» را ساخت.
شهرک سینمایی در طول ۸ سال تلاش این فیلمساز ساخته شد و حاتمی مجموعه‌ی «هزار دستان» را در آن‌جا جلوی دوربین برد. وی در این مجموعه توانست جمعی از بازیگران سرشناس ایران را در یک جا گرد آورد و شخصیت‌هایی به‌یادماندنی خلق کند؛ شخصیت‌هایی همچون «شش‌انگشتی»، «رضاتفنگچی»، «شعبان‌استخوانی» و ... هزار دستان بزرگ‌ترین پروژه‌ی تلویزیونی بعد از انقلاب به شمار می‌رود.
«دلشدگان» ماحصل علاقه‌ی این فیلمساز به موسیقی اصیل ایرانی بود که در سال ۱۳۷۰ با همکاری بزرگان موسیقی ساخته شد.
«مادر» یکی دیگر از آثار این فیلمساز نیز نشانگر فرهنگ ایرانی کشورمان در یک خانواده است که عشق و علاقه‌ی مادری را تجربه می‌کنند.
زنده‌یاد علی حاتمی در ۱۴ آذرماه ۱۳۷۵ چشم از جهان فرو بست، در حالی که ساخت فیلم «جهان‌پهلوان تختی» را به نیمه‌‌ رسانده و قرار بود فیلم «پیامبر» (زندگی حضرت محمد (ص)) را جلوی دوربین ببرد.
بسیاری این فیلمساز را «سعدیِ» سینمای ایران دانستند که با زبان تصویر و خلق شخصیت‌هایی شاعرانه توانست سینمای ایران را جلوه‌یی دیگر بخشد.
● فیلم‌شناسی:
▪ حسن‌کچل (۱۳۴۹)
▪ طوقی (۱۳۴۹)
▪ بابا شمل (۱۳۵۰)
▪ قلندر (۱۳۵۱)
▪ ستارخان (۱۳۵۱)
▪ خواستگار (۱۳۵۱)
▪ سوته‌دلان (۱۳۵۶)
▪ حاجی‌واشنگتن (۱۳۶۱)
▪ کمال‌الملک (۱۳۶۲)
▪ مادر (۱۳۶۸)
▪ دلشدگان (۱۳۷۰)
▪ کمیته‌ی مجازات (۱۳۷۷)
▪ تهران روزگار نو (۱۳۷۸)

منبع : سورۀ مهر