پیش شرطی که قرار بود حفظ شود

پس از ارائه پاسخ ایران به بسته ۱+۵ ، چند روزی طول کشید تا با وصله کردن اظهارات و تحلیل های مختلف به یکدیگر، ابعاد و محتوای پاسخ ایران مشخص شود چرا که هیچ توضیح روشنی در این خصوص از سوی مقامات تهران ابراز نشد و تنها اعلام شد که مذاکرات تهران و غرب ادامه خواهد یافت.
حال مشخص شده است که ایران در پاسخ خود به بسته مشوق های غرب، خواستار مذاکرات مقدماتی یا به قولی پیش مذاکره برای بررسی نحوه ادامه مذاکرات سرنوشت ساز بین طرفین بوده است اما بی شک این مذاکرات که برای برگزاری آن تشریفات دیپلماتیک فراوانی طی می شود تنها به بررسی چگونگی مذاکرات آتی محدود نیست و در آن پیرامون ابعاد، تعاریف، مدت و چگونگی تعلیق غنی سازی اورانیوم که تنها خواسته ۱+۵ از ایران برای ادامه مذاکرات و حل مسالمت آمیز موضوع هسته ای این کشور است نیز گفت و گو خواهد شد.
این نکته در اظهارات مقامات ایرانی مبهم است که محتوای پیش مذاکرات را چه موضوعاتی تشکیل می دهد اما بر طبق گزارش ها و اظهار نظرهای گوناگون مقامات غربی و داخلی می توان دریافت که به نظر می رسد همان پیشنهاد خاویر سولانا مطرح است که بر طبق آن شش هفته مذاکره مقدماتی بین ایران و نمایندگان ۱+۵ آغاز شود و در طول آن ایران از افزودن سانتریفیوژهای بیشتر خودداری ‌کند، در مقابل غرب نیز از اعمال فشار های اقتصادی طی این مدت دست برداشته و اقدامی برای تصویب قطع نامه چهارم علیه ایران انجام ندهد.
این همان پیشنهادی است که به تعلیق در برابر تعلیق معروف شد و هدف از آن برگزاری یک دوره مذاکره برای بررسی فاکتورهای مذاکرات اصلی بین طرفین - بعد از شش هفته - و ازجمله موضوع تعلیق بود.
حال در این کشاکش غلامحسین الهام سخنگوی دولت روز شنبه بیست و دوم تیرماه با اشاره به مذاکراتی که در بین تهران و خاویر سولانا در راه است، گفت:" جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته ای خود هیچ پیش شرطی را قبول نخواهد کرد. ایران فقط در راستای مشترکات موجود در بسته پیشنهادی دو طرف، بحث و مذاکره خواهد کرد و اگر قرار باشد کسی پیش شرطی را ارائه کند آن جمهوری اسلامی ایران است نه کشورهای ۱+۵."
از سوی دیگر شون مک‌کورمک، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در خصوص آغاز مذاکرات مقدماتی بین تهران و سولانا، نماینده شش کشور عضو گروه ۱+۵، تاکید کرد " ما فکر می‌کنیم این پیشنهادی منطقی است و ایرانی‌ها باید آن را بپذیرند. پیشنهاد این کشورها شامل برگزاری یک دوره مذاکرات مقدماتی است که شش هفته به طول می‌انجامد و در طول آن ایران از افزودن سانتریفیوژهای بیشتر خودداری می‌کند، در حالی که سانتریفیوژهای موجود به فعالیتشان ادامه می‌دهند. در نهایت زمانی که حدود کمتر از دو ماه خواهد بود، می‌توان به هدف مطلوب رسید؛ تعلیق در ازای تعلیق و آغاز مذاکرات."
اما اظهارات مک کورمک ضمن اینکه در دفاع از انجام مذاکرات مقدماتی بیان شده و تاحدودی از ابهام در مورد محتوای مذاکرات مقدماتی می کاهد، مسئله جدیدی را طرح می کند و آن اعلام حضور نماینده امریکا در انتهای مذاکرات مقدماتی و درصورت پذیرش تعلیق غنی سازی از سوی تهران است.
وی در این خصوص چنین گفته است" آمریکا در پایان دوره مذاکرات مقدماتی به گفت و گو می‌پیوندد، مشروط بر این که در آن زمان، ایران غنی‌سازی را تعلیق کند و در صورت تعلیق غنی‌سازی، قدرت‌های بزرگ هم اجرای تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را تعلیق می‌کنند."
بر این اساس چنین به نظر می رسد که نه تنها پیش شرطی در این میان حذف نشده بلکه در قالبی دیگر پیش شرط تعلیق غنی سازی برای به تفاهم رسیدن طرفین مورد اشاره قرار گرفته است.
صرف نظر از این بحث که چه میزان حضور امریکا در پای میز مذاکرات مستقیم با تهران صحت دارد، این سوال باقی است که جمله سخنگوی دولت مبنی بر اینکه اگر قرار باشد پیش شرطی تعیین شود، آن را ایران مشخص خواهد کرد و یا نقل این خبر که ایران بدون پیش شرط وارد مذاکرات پیش رو( مذاکراتی که از اواخر تیرماه با سفر سولانا به تهران آغاز خواهد شد) می شود، چه معنایی می تواند داشته باشد؟
مذاکرات مقدماتی بین سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ ، از روز شنبه ۲۹ تیر ماه آغاز خواهد شد و باید تا این تاریخ منتظر ماند تا برخی پرسش ها و ابهام ها برطرف شود.

نویسنده : مینا علی اسلام

منبع : دیپلماسی ایرانی