دوشنبه, ۲۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 10 February, 2025
مجله ویستا
او هرگز موعظه نمی‌کرد...
آیت الله حاج میرزا علی فلسفی تنكابنی (ره)فرزند آیت الله حاج شیخ محمد رضا تنكابنی(ره) اسوه زهد، تقوا، علم و فقاهت كه عمر پر بركت خود را در نشر معارف اهل بیت(ع)و تربیت شاگردان سپری كرد، در سال ۱۲۹۹ (ه.ش) در تهران متولد شد. پدر ایشان از فقها و علمای برجسته تهران بود كه از جمله شاگردان میرزا آخوند خراسانی به شمار می‌رفت. برادر ایشان هم مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد تقی فلسفی از دانشمندان و خطبای بنام جهان اسلام بود كه تاثیر خدمات وی در ترویج مكتب تشیع بر همگان آشكار است.
آیت الله فلسفی درس مقدمات و سطح حوزه را در محضر پدر بزرگوارش در تهران طی كرد و در سال ۱۳۲۴ (ه.ش) برای تكمیل دروس حوزه، به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت نمود و حدود ۱۶ سال از محضر بزرگانی مانند مرحوم آیت الله شیخ محمد علی كاظمینی و آیت الله العظمی خویی كسب علم نمود و به مقام والای اجتهاد نایل آمد، بطوری و جزو اولین كسانی بود كه آیت الله العظمی خویی با خط خود اجازه اجتهاد ایشان را نوشت.
آیت الله فلسفی از همان سالهای ابتدایی تشرف در نجف اشرف، در كنار كسب فیض از محضر علمای بزرگ آن دیار، به تدریس دروس سطح و كفایه برای طلاب جوان مشغول شد. وی در سال ۱۳۴۰ (ه.ش) به تهران بازگشت و ضمن اقامه نماز جماعت در مسجد لرزاده، تدریس خارج فقه و اصول را آغاز كرد و هشت سال، جوانان، مردم و فضلای حوزه علمیه تهران از محضر ایشان استفاده‌های معنوی و علمی بردند كه خاطرات بحث‌های اخلاقی و معنوی آن عالم بزرگوار هنوز در اذهان شاگردانش باقی است.
آیت الله فلسفی در سال ۱۳۵۰(ه.ش) به دعوت مرحوم آیت‌الله میلانی (ره) در جوار حرم مطهر ثامن الحجج (ع) رحل اقامت افكند و به حوزه علمیه مشهد رونقی تازه بخشید، بطوری كه تربیت بیش از صدها عالم و دانشمند ثمره بیش از سی سال تلاش علمی و تدریس ایشان در حوزه علمیه مشهد است.
برای آشنایی بیشتر با سیره علمی و نظری آیت الله فلسفی، پای صحبت دو تن از نزدیكان آن عالم ربانی، آیت الله سیدان یكی از اساتید و علمای برجسته حوزه علمیه مشهد و فرزند ایشان حجت الاسلام محمد فلسفی كه از جمله شاگردان پدر بزرگوارش هم محسوب می‌شود، نشستیم كه در ادامه می‌خوانید:
آیت‌الله سیدان، یكی از یاران دیرینه آیت‌الله فلسفی، درباره نحوه آشنایی خود با آن عالم ربانی می‌گوید: آشنایی من با ایشان از سال ۱۳۵۰ آغاز شد، یعنی زمانی كه مرحوم آیت‌الله میلانی (ره) از ایشان برای تدریس در حوزه علمیه مشهد دعوت به عمل آورد زیرا من هم در آن سال‌ها در حوزه علمیه مشهد مكاسب، رسایل و سطوح عالیه را تدریس می‌كردم، همچنین ایشان در همان اوایل ورودشان از من برای سخنرانی در مجلس روضه‌یی كه در دهه فاطمیه تشكیل داده بود، دعوت كرد و بدین ترتیب دوستی نزدیك ما از همان دوران شروع شد.
● بهترین كلاس‌های حوزه ...
وی با بیان اینكه آیت الله فلسفی از نظر علمی جزو شخصیت‌های برجسته حوزه بود، ادامه می‌دهد: بالاترین وسیله سنجش علمی در حوزه‌های علمیه، میزان تسلط به فقه و اصول است و هر كس در این دو حیطه نسبت به بقیه تفوق بیشتری داشته باشد، از امتیاز بالاتری برخوردار است، بنابراین از آنجایی كه آیت‌الله فلسفی جزو تبیین كنندگان درجه اول مسائل فقهی و اصولی و از معدود شخصیت‌هایی بود كه در سطح مرجعیت به این دو حیطه تسلط داشت، چه در حوزه علمیه نجف اشرف و چه در حوزه‌های علمیه تهران و مشهد، در تدریس این دروس بسیار موفق بود و كلاس‌های درس ایشان، هم از نظر تعداد شاگردان و هم از نظر كیفیت جزو بهترین كلاس‌های حوزه محسوب می‌شد، بطوری كه پس از فوت مرحوم آیت الله میلانی، كلاس‌های درس ایشان تا حد زیادی توانست خلا وجود آن عالم بزرگوار را جبران كند و بتدریج شاگردان فاضلی را تربیت نمود كه اكنون از نظر علمی در حد بسیار بالایی هستند.
حجت الاسلام محمد فلسفی، فرزند آیت الله فلسفی درباره كلاس‌های درس پدر بزرگوارش اظهار می‌دارد: ایشان با وجود مقام بالای علمی پیوسته در صدد علم‌آموزی بود بطوری كه به مطالعه دروس، قبل از حضور در كلاس درس بسیار مقید بود و هیچ‌گاه یادم نمی‌آید كه بدون مطالعه، سركلاس حاضر شده باشد، حتی گاهی ساعت‌های طولانی وقت صرف می‌كرد و با دقت زیاد مسائل را بررسی می‌نمود.
وی می‌افزاید: نكته قابل توجه در نحوه تدریس ایشان بیان روان‌شان بود بطوری كه ما طلاب سر كلاس تصور می‌كردیم، همه مطالب را متوجه شده و دیگر چیزی برای یادگیری باقی نمانده است، اما وقتی به كتاب مراجعه می‌كردیم، در می‌یافتیم كه استاد سخت‌ترین مسائل را با بیانی روان برای ما بازگو كرده و در واقع سحر كلام ایشان ما را تحت تاثیر قرار داده است. وی در ادامه می‌گوید: یكی دیگر از وجوه مثبت ایشان صبر و حوصله زیادشان بود به عنوان مثال اگر ضمن تدریس ایشان، برای طلاب شبهاتی به وجود می‌آمد، بدون تعرض و با حوصله زیاد به سوالات پاسخ می‌داد و كلاس‌های فقه ایشان تا هنگام فوتشان همچنان دایر بود و مشتاقان فراوانی داشت هر چند این اواخر به دلیل ضعف جسمی كلاس‌های اصول را برگزار نمی‌كرد.
وی در پاسخ به این سوال كه چرا آیت‌الله فلسفی (ره) با وجود مقام بالای علمی و همچنین تقاضای مصرانه علما، مرجعیت را نپذیرفت اظهار می‌دارد: مرجعیت ظرافت و مسائل خاص خودش را دارد به عنوان مثال یكی از لوازم مرجعیت مساله صرف وجوه مالی مردم است و ایشان به دلیل احتیاط‌هایی كه داشت، از قبول این مسوولیت خطیر خودداری كرد و از سوی دیگر ایشان معتقد بود كه در حد كفایت افراد واجب الشرایط برای مرجعیت شیعه هستند و در شرایط فعلی تدریس و پرورش طلاب اهمیت بیشتری دارد.
آیت‌الله سیدان نیز همین عقیده را دارد، او می‌گوید: آیت الله فلسفی هر گاه احساس می‌كرد كه به حضورش در صحنه جامعه نیاز است و به عبارتی احساس تكلیف می‌نمود، وارد میدان عمل می‌شد. مثلا ایشان در جریان مسائل قبل از انقلاب با تمام قوا در صحنه بود و در كنار بزرگانی مانند آیت‌الله مروارید (ره)، حاج آقا مرتضی تهرانی (ره)، حاج آقا حسین شاهرودی و مانند آنها مردم مشهد را به مبارزه علیه رژیم پهلوی تشویق می‌نمود. همچنین ایشان از جمله كسانی بود كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد اولین مجلس خبرگان شد و همراه بقیه علما به تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی پرداخت.
● بی تكلف و دوست‌داشتنی
حجت الاسلام محمد فلسفی، درباره شخصیت و سلوك رفتاری پدر بزرگوارش اظهار می‌دارد: پدرم انسانی بسیار آرام، بی‌تكلف و دوست‌داشتنی بود و هیچ‌گاه چیزی را به خانواده‌اش تحمیل نمی‌كرد و در واقع نیازی به امر و نهی از طرف ایشان نبود، زیرا سلوك رفتاری و برخوردهای بسیار محترمانه ایشان با همسر و فرزندانش به نحوی بود كه ما خودمان می‌فهمیدیم باید چطور رفتار كنیم.
ایشان در كارهای منزل هم همین‌طور بود و تا جایی كه می‌توانست خودش كارهایش را انجام می‌داد.
حتی گاهی كه ما می‌خواستیم كاری برای وی انجام دهیم، مخالفت می‌كرد و بطور كلی روش زندگی ایشان به گونه‌یی دیگر بود.
وی با اشاره به اینكه دقت آیت الله فلسفی در مسائل شرعی بسیار زیاد بود ادامه داد: در مورد مصرف وجوهات هم همین طور بود زیرا ایشان از سوی مراجع مختلفی مثل امام خمینی (ره)، آیت الله خویی، آقا سید عبدالله شیرازی، آیت‌الله شاهرودی و آیت الله حكیم اجازه صرف وجوهات و از سوی مرحوم حاج آقا بزرگ تهرانی اجازه نقل حدیث داشت ولی در عین حال پس از فوت هر یك از این مراجع دیگر وجوهاتشان را قبول نمی‌كرد و حتی به اصرار خیلی از افراد كه می‌خواستند وجوهاتشان را به ایشان بدهند توجهی نمی‌كرد و می‌گفت: خلاف احتیاط است و هر كس باید به مرجع خودش رجوع كند.
وی می‌افزاید: یكی دیگر از ویژگی‌های ایشان عبادت و شب‌زنده‌داری فراوان بود بطوری كه به خواندن نماز شب، زیارت عاشورا و اذكار مختلف بسیار مقید بود.
آیت الله سیدان نیز با بیان اینكه میزان اصلی در ارتباط با زندگی آیت‌الله فلسفی رضایت پروردگار بود، می‌گوید: سلوك رفتاری و شخصیت ایشان را اگر نتوان بی‌نظیر خواند باید كم نظیر دانست بطوری كه هر كس در ارتباط با زندگی وی بود می‌دید كه تمام امور ایشان به دور از افراط و تفریط و با رعایت اعتدال كامل است.
● تواضع و مردم دوستی
یكی از ویژگی‌های بارز اخلاقی آیت الله فلسفی، مردم دوستی ایشان بود كه بدین وسیله افراد زیادی را به سوی خود جلب كرده بود.
آیت‌الله سیدان در این زمینه اظهار می‌دارد: تواضع و مردم‌داری آیت الله فلسفی بسیار عالی، آموزنده و به عبارتی فوق العاده بود. در واقع ایشان از مصادیق بارز این حدیث علی (ع) بودند كه: مردم در دنیا دو گروهند، گروهی خود را فروخته و اسیر شده‌اند و گروهی دیگر خود را خیرده‌اند و به همین سبب مالك خود شده و به نفع خود كار می‌كنند و آزاد شده‌اند.
وی می‌افزاید: آیت الله فلسفی شب‌های ماه مبارك رمضان و همین طور در طول سال، شب‌های شنبه در مسجد شهدا كه كنار منزلشان بود برای مردم مباحث اعتقادی و اخلاقی را بازگو می‌كرد و همه آنچه را كه مورد نیاز مردم بود با نافذترین عبارات برای آنان بازگو می‌نمود كه طبعا بسیار بر دل‌ها می‌نشست.
حجت الاسلام محمد فلسفی نیز در همین زمینه می‌گوید: پدرم تمایل عجیبی برای رسیدگی به مشكلات مردم و هدایت آنها داشت و اگر متوجه می‌شد كه كسی در مسیر زندگی به بیراهه می‌رود خیلی نگران می‌شد و سعی می‌كرد آن فرد را به راه راست هدایت كند.
وی اضافه می‌كند: گاهی اوقات مردم، بد هنگام و وقتی كه پدرم در حال استراحت بود با ایشان تماس گرفته و راهنمایی می‌خواستند و ایشان هم با كمال میل به سوالاتشان پاسخ می‌داد و حتی با وجود ضعف جسمی، ۱ تا ۵/۱ ساعت پس از نماز در مسجد می‌نشست و به مشكلات مردم رسیدگی می‌نمود و كلامش به حدی نافذ و موث بود كه گاهی حرفهای عادی وی مردم را بسیار تحت تاثر قرار می‌داد تا جایی كه به گریه می‌افتادند، تاثر كلامشان هم بیشتر به این دلیل بودكه زیاد اهل موعظه نبود بلكه چیزهایی را برای مردم بیان می‌كرد كه واقعا به آن رسیده بود.
آیت الله فلسفی (ره) پس از یك عمر زندگی پر بركت، سرانجام در تاسوعای حسینی مصادف با ۱۹ بهمن ۸۴، ندای حق را لبیك گفت به جوار رحمت حق شتافت و جهان تشیع بویژه حوزه‌های علمیه را داغدار نمود، روحش شاد.
منبع: رسا
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست