نخبگان و دانشگاهیان عراقی قربانیان تجاوز و اشغالگری

در پی اشغال کشور عراق و توسعه ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور، تاکنون صدها نفر از نخبگان و اساتید دانشگاه‌های عراق مورد شکنجه ، ترور و قتل عام قرار گرفته‌اند. البته بسیاری معتقدند که نیروهای اشغالگر نیز به دلیل تمایل به حفظ اهداف‌شان و تداوم حضور در این کشور، علاوه بر داشتن نقش مستقیم و غیر مستقیم در این قتل‌عام‌ها، هر گونه مخالفت با حضور نظامی‌شان را سرکوب می‌کنند. همچنین جنگ عراق به گسترش پدیده فرار مغزها نیز انجامیده است. نویسنده با اشاره به سوابق علمی و مطالعاتی تعدادی از این نخبگان عراقی، یادآور می‌شود که تاکنون پی‌گیری‌های قضایی در مورد شناسایی عوامل این اقدامات خشونت‌بار به هیچ نتیجه قابل ذکری دست نیافته و این در حالی است که اشغالگران در سایر حوزه‌های دانشگاهی نیز نظیر محتوای دروس و کتب درسی و استخدام کارکنان مراکز علمی و دانشگاهی نیز دخالت‌های گسترده‌ای می‌کنند.
دکتر محمد توکی حسین التلاکندی، دکتر امام یونس، دکتر جامور خماس، دکتر محمد واشد، پرفسور وجیه محجوب، پرفسور صبری البیاتی، پرفسور لیلا السعد، پرفسور منیر الخیر و پرفسور عماد سرسان، پرفسور محمد الراوی، پرفسور منیم الزرمی و دکتر علی النسل.
قتل عام هولناک نخبگان و اساتید برجسته عراقی که نام تعدادی از سرشناس‌ترین آنها در بالا آمده است، این تردید را به وجود آورده است که نیروهای اشغالگر، در پشت تعدادی از این اقدامات قرار دارند.
تخمین زده می‌شود که بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ نخبه عراقی از زمان سقوط رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳ میلادی تاکنون، کشته و یا ناپدید گردیده‌اند. در داخل این کشور نیز موجی از عصبانیت و خشم نسبت به این حملات وجود دارد و بسیاری از مردم معتقدند که این قتل‌ عامل‌ها جزیی از سیاست حساب شده‌ای است که در صدد نابود کردن افرادی است که علیه اشغالگری سخن می‌گویند.
یکی از دانشگاهیان نخبه عراقی که در سطح جهانی شناخته شده است ولی حاضر به افشای نام خود نیست، می‌گوید: «در سایه اشغالگری نیروهای آمریکایی و انگلیسی، دانشگاهیان عراقی از مشاغل‌شان بر کنار گردیده‌اند و کشورشان در زیر گام‌های سیاست بیگانگان، در حال له شدن است. این مطلب در مورد زنان نخبه نیز صادق است، چرا که آنان در گذشته تقریبا نیمی از اساتید دانشگاه‌ها را در مؤسسات آموزش عالی عراق تشکیل می‌دادند. اما اینک از ترس جان خود برای خروج از منازل خویش نیز در هراس هستند. تنها در سه سال گذشته، بیش از ۲۰۰ نفر از اساتید سرشناس دانشگاه‌های عراق در این کشور ترور شده‌اند. البته بسیاری دیگر نیز مفقود شده و یا اخراج گردیده‌اند. عراق امروز از فرار گسترده مغزها رنج می‌برد که این وضعیت تا ۲۰ سال آینده هم قابل جبران نخواهد بود. این یک آسیب بزرگ برای کشور عراق خواهد بود، چرا که بدون وجود نخبگان عراقی متوسط، ما شاهد به عرصه قدرت رسیدن نیروهایی متعصب و فرقه گرا و افراطی خواهیم بود، وضعیتی که اشغالگران هم به دنبال آن هستند.»
این شرایط یادآور دوره غیبت خبرنگاران مستقل در عراق در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ میلادی و همزمان با تحریم‌های گسترده سازمان ملل متحد علیه این کشور است که آنان از ترس جان خود، از سفر به عراق خودداری می‌کردند.
البته تاکنون تحقیقات قابل استنادی نیز در زمینه شناسایی عاملان این ترورها صورت نگرفته است. اما مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد، تجاوزگران در پشت صحنه این قتل‌ها نقش داشته‌اند.
هنگامی که من در طول سال‌های تحریم در عراق بودم، یکی از افرادی که با وی ملاقات کردم، یکی از پزشکان عضو کالج سلطنتی پزشکان بریتانیا بود. مساله مورد توجه وی، گسترش سریع سرطان استخوان در عراق بود. وی مرا با وضعیت بیماران و خانوادهایشان و عدم دسترسی به حداقل امکانات درمانی به دلیل تحریم آشنا نمود. وضعیت بد اقتصادی نیز شرایط زندگی وی را مختل کرده بود. اما اینک نام وی در لیست اشاره شده در ابتدای این مقاله درج شده است.
در دوره ۱۳ ساله تحریم، بسیاری از دانشگاهیان مجبور به ترک این کشور و زندگی در کشورهایی با ثبات بیشتر شدند. البته در آن دوره نیز عده ای معتقد بودند که این سیاست در راستای خالی کردن عراق از روشنفکران و نخبگانی صورت می‌گیرد که با سلطه‌گری آتی غرب مخالفند.
در دوه دهه اخیر در سایه تحریم اقتصادی و جنگ، این افراد با شکنجه، ترور، آدم ربایی و تهدید روبه‌رو بوده و در هر زمان و هر مکان، خود را در معرض خطر می‌دیده‌اند.
چندی پیش، موسسه حامی حقوق بشر «بروسل تریبیونال» لیستی از ۱۳۴ استاد دانشگاه و پزشک قتل‌ عامل شده در عراق را منتشر نمود. در این لیست نام افرادی نظیر محمد توکی حسین (یک دانشمند انرژی هسته‌ای)، امام یونس (استاد هنر دانشگاه بغداد)، جامور خماس (استاد هنر دانشگاه بصره)، محمد واشد (استاد جهانگردی)، وجیه محجوب (استاد فیزیک) و صبری البیاتی (عضو هیات علمی دانشگاه هنر بغداد) به چشم می‌خورد. همچنین باید بدانید که دو نفر از این افراد یعنی عماد سرسان و محمد الراوی، از اعضای انجمن پزشکان عراق بودند که هر دو عضویت کالج سلطنتی جراحان انگلستان را در اختیار داشتند. همچنین خانم لیلا السعد و همسرش منیر الخیرو، دو عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه موصل بودند که با هم زندگی کردند، با هم کار کردند و در نهایت با هم کشته شدند.
البته بسیاری معتقدند که این لیست کامل نیست، چرا که از زمان آغاز اشغال عراق تاکنون، تنها ۸۰ نفر از اساتید دانشگاه بغداد، کشته شده‌اند، و در همه این خشونت‌ها نیز چنین عنوان می‌گردد که ردپایی از مهاجمان بر جای نمانده است. اخیرا نیز چند متخصص کشاورزی که بر روی آثار بمباران‌ها بر روی محیط زیست کار می‌کردند، کشته شدند.
البته تجاوزگران معتقدند که این قتل‌ عام ها به دلیل عضویت این نخبگان در حزب بعث روی می‌دهد، امری که این نخبگان تنها در جهت فراهم شدن فضای امن کار و تحقیق و تدریس مجبور بودند به آن تن دهند.
روزنامه گاردین اخیرا گزارشی در مورد فیلم الایزمرلی یکی از شیمیدانان برجسته عراقی منتشر نموده که وی از قربانیان تهاجم نیروهای امریکایی در آوریل سال ۲۰۰۳ میلادی می‌باشد. وی جزو لیست ۲۰۰ نفری افرادی بود که پس از سقوط صدام، از سوی اشغالگران جهت دستگیری اعلام شده بود. دلیل قتل وی هم تنها ملاقات با صدام عنوان گردیده بود، امری که تقریبا راه فراری برای آن وجود نداشت. نیروهای آمریکایی پیش از دستگیری وی، او را به شدت شکنجه نمودند و پس از قتل وی، خانواده‌اش اعلام کردند که او به دلیل سکته مغزی فوت کرده است. اما یکی از منابع آگاه اعلام نمود که او از پشت سر هدف قرار گرفته و جمجمه سر وی نیز خرد شده بود.
از سوی دیگر، خبرگزاری رویترز در ژانویه گزارش داده که ساختمان جامعه اساتید مسلمان دانشگاه‌های بغداد که در جوار مسجد ام القراء فعالیت می‌کرد، از سوی نیروهای آمریکایی با خاک یکسان گردیده است. چرا که این جامعه سنی مذهب، خواهان خروج اشغالگران از عراق شده بود.
اما نکته حائز اهمیت در این میان این است که تا کنون هیچ یک از عاملان این فجایع انسانی و ترورها، محاکمه و مجازات نشده‌اند. هر چند در این میان، مقامات سازمان ملل، دولت‌های آمریکا و انگستان و همچنین رهبران عرب مسئولند.
همچنین باید دانست که به‌دنبال سقوط رژیم صدام، ۴هزار نفر از کارکنان دانشگاه‌های عراق نیز به دلیل اتهام عضویت در رژیم بعث، اخراج گردیده‌اند. هر چند آنان تنها به دلیل استفاده از فرصت‌های شغلی، تن به عضویت در این حزب عامی پان عرییسم داده بودند. البته به گفته یکی از اساتید عراقی، اشغالگران در سال‌های اخیر حتی در مورد محتوای تدریس شده به دانشجویان نیز دخالت می‌کنند، ممنوعیت استفاده از نقشه‌های نشان دهنده مرزهای دولت فلسطین و تعطیلی موسسه مطالعات فلسطین در بغداد هم بخشی از همین اعمال فشارها می‌باشد.
اما صحبت‌های پایانی این استاد عراقی نیز شنیدنی است: «با وجود دارا بودن ثروت‌های مناسب در این کشور، ما هنوز هم از کتاب‌های دهه هشتاد میلادی و جزوات و کتاب‌های محدود آورده شده از خارج عراق جهت تدریس استفاده می‌کنیم... و اینک که میلیون‌ها دلار جهت ساخت زندان‌های جدید در عراق و ۳/۱ میلیارد دلار هم جهت تامین امنیت در این کشور سرمایه گذاری می‌شود، حتی یک دلار هم برای تهیه کتاب، میز و صندلی و یا گسترش آموزش عالی در این کشور اختصاص نیافته است.»

نویسنده: فلیسیتی آربوتنات
منبع: www.timesonline.co.uk
منبع:ماهنامه سیاحت غرب، شماره ۵۲

منبع : خبرگزاری فارس