تاسیس بانک طلا از ایده تا عمل

با ایجاد این بانك تا ۲ ماه آینده، سپرده‌های طلا و سكه كه به صورت سرمایه‌های راكد در اختیار مردم است برای ایجاد اشتغال در كشور به كار گرفته خواهد شد.
با در نظر گرفتن ارزش ریالی یكصدمیلیون سكه در اختیار خانواده‌ها كه وزیر كار و امور اجتماعی اعلام كرده باید گفت در حال حاضر مردم ۱۵هزار میلیارد تومان سرمایه راكد در اختیار دارند كه تقریبا برابر با كل بودجه عمرانی سال‌جاری است.
گرچه بنا بر گفته‌های محمد كشتی آرای معاون اتحادیه طلا و جواهر، آمار دقیقی از منابع و مصارف طلا در كشور وجود ندارد و حتی بانك مركزی نیز آماری اعلام نكرده، اما استفاده از طلا و سكه فارغ از تنظیم بازار، نقش مفیدی در توسعه اقتصادی كشورها ایفا كرده است. در بسیاری از كشورها بعد از جنگ، بانك‌های طلا افتتاح شد و با جمع‌آوری سكه و طلا در جهت توسعه صنعت به كار رفت. این بانك‌ها بعد از رونق اقتصادی كشورها منحل شدند.
حال وزیر كار و امور اجتماعی با اطمینان از رسیدن به هدفی كه پیشتر ذكر شد معتقد است كه بانك طلا با كمك صندوق مهر رضا و برخی بانك‌های كشور به منظور استفاده از سكه‌های طلای پس‌انداز شده در خانواده‌ها راه‌اندازی می‌شود.
وی تاكید كرد كه برخی بانك‌های كشور برای گسترش و ارتقای فرهنگ قرض‌الحسنه در كشور و استفاده بهینه از منابع موجود جامعه در جهت توسعه اشتغالزایی اعلام كرده‌اند كه در طرح سپرده قرض‌الحسنه سكه طلا نیز مشاركت می‌كنند.
بنابراین مردم می‌توانند سكه‌های خود را در این بانك پس‌انداز كنند و از جوایز ارزنده نیز برخوردار شوند و در زمان دلخواه سكه‌های خود را دریافت كنند.
پیشتر شنیده‌ها حاكی از آن بود كه بانك طلا به عنوان بخشی از بانك قرض‌الحسنه فعالیت خواهد كرد. به رغم وعده‌های قبلی هنوز ضوابط و مقررات مشخصی برای تاسیس بانك طلا اعلام نشده است و حتی دست‌اندركاران مربوط به اهداف این بانك (بانك كارگشایی و اتحادیه طلا) از جزییات آن بی‌خبرند.
حتی به گفته كشتی‌آرای، اتحادیه طلا و جواهر تنها از طریق رسانه‌ها از جزییات چنین بانكی اطلاع یافته است و از اتحادیه هیچ نظری درخواست نشده است.
این در حالی است كه بانك كارگشایی كه به عنوان تنها بانك ارائه دهنده تسهیلات با وثیقه طلا كه زیرمجموعه‌ای از بانك ملی (خزانه‌دار دولت) است و تجربه‌ای به میزان ۸۱ سال را یدك می‌كشد. در سال ۱۳۰۵ موسسه رهنی ایران، تحت نظارت وزارت دارایی و با بهره‌گیری از وجوه كسورات بازنشستگی كشوری تاسیس شد و آغاز به كار كرد. هدف اصلی این موسسه اعطای وام كوتاه مدت با بهره پایین در مقابل وثایق منقول از جمله طلا، نقره، فرش و غیره بود.
این موسسه علاوه بر سرمایه خود از سپرده‌های نقدی مردم نیز برای دادن وام استفاده می‌كرد و از محل بهره دریافتی بهره سپرده‌های مردم را می‌پرداخت. بعدها با تاسیس بانك ملی موسسه رهنی ایران جزیی از تشكیلات این بانك شد و از سال ۱۳۱۸ كه بانك رهنی تاسیس شد با نام بانك كارگشایی به فعالیت بانكی ادامه داد.
با چنین سابقه طولانی‌ای در زمینه مبادلات بانكی در زمینه طلا این سوال در ذهن می‌آید كه چرا از تجربیات نهادهای متولی امور بانكی و طلا در زمینه بانك طلا كه به طور ذاتی مورد قبول است استفاده نمی‌شود و از بانك دیگری غیر از بانك كارگشایی به عنوان عاملیت این كار استفاده خواهد شد.
حتی جزییات اندكی كه برای تاسیس چنین بانكی اعلام شده دارای مشكلاتی است كه باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
استفاده از سكه‌های راكد در اختیار مردم برای توسعه سرمایه‌گذاری درست و به جا است اما با توجه به این كه با گذشت هر سال ارزش سكه‌ها تغییر ‌می‌یابد، باید گفت چگونه ارزش سكه‌های سپرده‌گذاری شده محاسبه خواهد شد.
خریداران سكه در بازار، سكه را با قیمتی متفاوت‌تر می‌خرند و در عین حال تسهیلات گیرندگان مجبورند این سكه‌ها را برای بازپرداخت به بانك طلا با قیمتی دیگر خریداری كنند. در كنار این تفاوت قیمت‌ها باید نوسانات سكه و طلا را نیز در نظر گرفت. حتی تعدادی از كارشناسان معتقدند كه پرداخت تسهیلات به صورت سكه موجب بر هم زدن بازار این فلز گرانبها می‌شود.
اما كشتی آرای در پاسخ به این سوالات حل نشده و انتقادات نسبت به بانك طلا معتقد است: سكه‌هایی كه پلمپ نشده‌اند به مرور زمان دچار ساییدگی و خراشیدگی می‌شوند كه از ارزش ذاتی آنها كاسته می‌شود و ممكن است برای تسهیلات‌گیرندگان مشكل‌ساز شود. وی می‌افزاید: تاسیس چنین بانكی به بازار نظم می‌دهد اما بهتر بود برای جلوگیری از مشكلات اجتماعی به جای طلا، اوراق طلا تنظیم شود و در اختیار تسهیلات‌گیرنده قرار گیرد.
حتی به عقیده وی بانك مركزی همواره مقدار سكه و طلای بازار را تنظیم می‌كند و اگر سكه در بازار كم شود، بانك مركزی اقدام به وارد كردن سكه به بازار می‌كند.
ابزار بانك مركزی برای تنظیم بازار هم بانك كارگشایی است.
با توجه به سخنان معاون اتحادیه طلا و جواهر، بانك كارگشایی كه همواره نقش تنظیم‌كننده بازار را داشته می‌تواند بهترین گزینه برای عاملیت بانك طلا باشد.

فاطمه بهادری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد