نگاهی به نحوه برخورد با بیماران صعب العلاج

عکس و جواب آزمایش‌ها آماده بود، آنها را دست دکتر دادم و منتظر جواب او شدم. دکتر جوان نگاهی به آنها انداخت و رو به من کرد و گفت: سرطان است، باید بستری شود. پاهایم سست شد، انگار تمام انرژی بدنم از بین رفته بودم.
به دیوار بیمارستان تکیه دادم و در حالی که ناباورانه به دکتر خیره شده بودم صدای او را گویی از دوردست‌ها شنیدم که با لحنی محکم و جدی گفت: از این اداها این‌جا در نیار؛ همه کسانی که این‌جا می‌بینی بچه‌هاشون سرطان دارند!!
رفتارهایی از این قبیل دربرخی از بیمارستان‌های ما اگر زیاد نباشد ،کم هم نیست.دکتر «یوسف سمنانی»، روانپزشک در این مورد می‌گوید: شاید یکی از علل این مسایل در جامعه ما عدم توجه به شأن و جایگاه بیمار در نظام سلامت باشد که باعث شده برخی ازپزشکان بنا به دلایل و توجیهات مختلف زمان و وقت کافی برای بیماران خود صرف نکنند.
وی یادآور می‌شود: اگرفردی، افرادی و یا حتی جامعه‌ای برای سایر انسان‌ها و نوع بشرارزشی قائل نباشد، تبعات آن در تمام جنبه‌های زندگی او بروز خواهدکرد.
● اصول گفتن یک خبر بد
دکتر سمنانی تصریح می‌کند: دادن خبر بد اصولی دارد که برای پذیرش راحت‌تر و آسیب کمتر به بیمار و یا همراه او باید رعایت شود. در ابتدا پزشک باید از وجود بیماری مطمئن شده و بعد از تشخیص قطعی، با توجه به ویژگی‌های روحی و روانی بیمارو تاثیر آن بیماری براو شخصاً در صدد آگاه‌سازی بیمار برآید. چون بیماران به دلیل تخصص و ارتباطی که با پزشک خود دارند، حرف او را بیشتر از سایرین می‌پذیرند، درحالی که اگر خبر توسط پرستار و یا بهیار به فرد داده شود، نه تنها فرد را سردرگم کرده و ممكن است اطلاعات را كامل و صحیح به او نرسانند بلكه گاهی بیماران به تشخیص دكتر شك می‌كنند و گمان می‌كنند آن‌ها اشتباه كرده‌اند.
دكتر سمنانی تاکید می‌کند: خبر باید به صورت حضوری و در مکان و زمان مناسب مطرح شود. تا جایی‌که پزشک به راحتی و بدون عجله و کمبود وقت بتواند با بیمار صحبت کند. بهتر است در این زمان ورود سایر افراد و هر عاملی که منجر به وقفه در صحبت می‌شود، حذف شود و حتی موبایل پزشک هم خاموش باشد.
باید قبلا به بیمارگفته شود قرار است در مورد بیماریش صحبت شود و در صورت تمایل او یکی از همراهان نزدیک که بیمار با او راحت‌تراست، همراهش باشد. برای شروع صحبت باید ابتدا مقدمه‌سازی کرد، بهتر است پزشک در کنار و یا روبه‌رو بیمار نشسته و با اشاره به عکس‌ها و آزمایش‌های او به آرامی و با زبانی در حد فهم و سواد او بدون استفاده از لغات و اصطلاحات علمی و ناآشنا وضعیت بیمار را شرح دهد. حتی اگر درمانی برای بیماری او وجود ندارد باید علاوه بر گفتن واقعیت و پرهیز از ابهام‌گویی، از جملات مثبت استفاده کرد. به طور مثال به جای این‌که بگوییم بیماری تو لاعلاج است، می‌توانیم بگوییم تاکنون درمان قطعی برای این بیماری پیدانشده است.
این روانپزشک می‌گوید: بهتر است در جلسه فقط اطلاعات اصلی و مهم در مورد بیماری عنوان شود و صحبت در مورد جزئیات و راه‌های درمان به جلسات بعد موکول شود. ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از اولین گفتگو دوباره باید بیمار را دید و با او صحبت کرد، چون در این مدت در او و همراهانش واکنش‌های مهمی به وجود آمده است.
● لزوم توجه به خانواده بیماران
امروزه در تمام سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی بیماران، به نقش و جایگاه خانواده‌های آنها توجه خاصی می‌شود، چون این خانواده‌ها در کنار نگرانی‌ها و استرس‌های ناشی از بیماری یکی از اعضا معمولا با مشکلات دیگری هم روبه‌رو هستند. به طور مثال اگر فرد بیمار پدر یک خانواده باشد با حذف کارایی‌های او ممکن است خانواده با مشکلات اقتصادی روبه‌رو شود و یا بیماری مادر باعث اختلال در امور خانه شده و در کنار این مسایل حتی ممکن است فرزندان دچار کمبود توجه و محبت قرارگیرند. تحقیقات نشان می‌دهد: میزان استرسی که همسر فرد مبتلا به سرطان تحمل می‌کند، کمتر از استرسی نیست که خود بیمار با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، بلکه شاید آثار منفی درازمدت این استرس در او بیشتر از خود بیمار باشد. محققان دانشگاه فلوریدا معتقدند: باید پدیده سرطان را به صورت یک پدیده خانوادگی و در ارتباط با کل خانواده مورد بررسی قرارداد.
● چند توصیه به خانواده بیماران
اعضای خانواده بیماران صعب‌العلاج باید بدانند، برای ارائه سرویس بهتر وپرستاری خوب از بیمار باید ابتدا خودشان سالم و پرانرژی باشند. هرگز یک پرستار بیمار و یا بی‌حوصله پرستار خوبی نخواهد بود. بنابراین سعی کنید تاحد امکان بیشتر به خودتان توجه کنید و در طول روز یا هفته ساعاتی را به خود اختصاص دهید.
بهتر است در این زمان به کارهای مورد علاقه خودتان بپردازید. قبول کنید بیماری و بحران بخشی از زندگی و ساختار وجودی انسان است، همان‌طور که مرگ، ورشکستگی، ناکامی و .. بخشی از زندگی است، بنابراین به دنبال علت یا ملامت نباشید و باور کنید این اتفاق فقط برای شما پیش نیامده و افراد زیادی مانند شما هستند.
امروزه در دنیا خانواده‌هایی با مشکلات مشابه در جلسات گروه درمانی در کنار هم قرار می‌گیرند و با هم از مشکلات و سختی‌هایشان می‌گویند تا علاوه‌براستفاده از تجربیات یکدیگر از لحاظ روحی و احساسی تخلیه شوند. با واقعیت کنار بیاید و سعی کنید آنها را هرچند تلخ بپذیرید.بسیاری از خانواده‌ها در مراحل اولیه بیماری را انکار می‌کنند و با این تصور اشتباهی شده و یا بیماری آنها متفاوت و بیماری زیاد جدی نیست سعی دارند خود را دلداری دهند، این حس انکار گاه باعث وقفه و یا سهل‌انگاری در درمان می‌شود و یا ممکن است بیمار را بدون مشورت با پزشک به سمت استفاده از سایر روش‌های درمانی سوق دهد که علاوه بر تحمیل هزینه باعث پیشرفت بیماری دراین مدت می‌شود.
تقویت باورها و اعتقادات هم می‌تواند در رویارویی با این مشکلات به شما کمک کند.از روش‌های کنترل استرس مانند ریلکسیشن و ورزش استفاده کنید.استرس خود را با صحبت با دیگران تقسیم کنید و در پرستاری از بیمارتان از کمک سایر افراد خانواده و حتی دوستان و فامیل بهره‌ مند شوید.

منبع : روزنامه تهران امروز