سلامت ملت از سود و سرمایه صنعت مهم‌تر است

در كشور ماعلاقه دیرینه مردم به مصرف روغن كرمانشاهی كه همیشه از دهه‌های قبل تاكنون یادآور طعم غذاهای خوشمزه و دلخواه ایرانی بوده است، زمینه پذیرش روغن‌های جامد را كه از نظر فرایند تولید كاملا متفاوت با آن ولی از نظر ظاهر بی‌شباهت به آن نبوده است را فراهم نمود. متاسفانه بهای سنگین این وابستگی به نوع مصرف توام با شیوه زندگی نوین، افزایش مبتلایان بیماری‌های قلبی وعروقی به شهادت آمارهای موجود می باشد.
بر اساس آخرین گزارش ملی طرح جامع مطالعات الگوی مصرف مواد غذایی... در فواصل سال‌های ۱۳۷۹تا ۱۳۸۱مشخص گردید بیش از ۸۰ درصد روغن‌های مصرفی مردم را روغن جامد با ایزومر ترانس بیش از ۳۷ درصد تشكیل می‌داده است كه به این ترتیب متوسط دریافت روزانه هرفرد از این تركیبات، بیش ار ۱۳ گرم در روز یعنی ۵/۲ الی ۶ برابر بیش از حد پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی بوده است. در اواخر سال ۱۳۸۱، با تولید روغن نسبتا جامد كه مقدار ایزومر های ترانس در آن ابتدا ۱۵ درصد بودو از سالیان بعد مقدارشان به كمتر از ۱۰درصد كاهش پیدا كرد، فصل جدیدی در ارتقای كیفیت روغن‌های جامد كشور به وجود آمد.گرچه این نوع روغن‌ها به دلایلی فقط قسمتی از تولیدات كارخانجات را شامل می‌شدند ولی به هر حال توانایی صنعت را در تولید محصولی بهتر نشان داد.
خوشبختانه از سال ۱۳۸۲ به تدریج تولید این بخش از روغن‌های خوراكی افزایش پیدا كرد ولی در عین حال روغن‌های جامد بعضی از كارخانجات با ایزومر ترانس بیش از ۳۰درصد نیز تولید می‌شد بدلیل اینكه در استاندارد حداكثری برای این تركیبات در نظر گرفته نشده بودلذا عملا اقدام قاطعانه ای نمی‌شد انجام داد. در پایان سال ۱۳۸۴ تلاش وجدیت بخش‌های مختلف وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشكی بیشتر شد كه از بهمن ماه همان سال، اجرای آن اجباری گردید. اكنون بسیاری از كارخانجات این الزام را رعایت كرده و ادارات نظارت دانشگاه‌های علوم پزشكی سراسر كشور بر این قضیه نظارت می كنند.
بدیهی است با توجه به بند ۱۹ صورتجلسه چهارمین جلسه شورایعالی سلامت مبنی بركاهش ایزومرهای ترانس در روغن‌های خوراكی تا حداكثر ۱۰ درصد، لازم است اقدامات جدی تری در این خصوص انجام پذیرد.
با توجه به مضرات ایزومرهای ترانس در بسیاری از كشورهای دنیا، اقدامات موثری انجام شده است.
▪ از ماه مارس ۲۰۰۳ دولت دانمارك با اعلام اینكه سلامت ملت مهمتر از منفعت وسرمایه صنعت است، حد مجاز ایزومر های ترانس رادر كلیه چربی‌های تولید این كشور حداكثر ۲درصد تعیین نمود.
▪ سازمان غذا وداروی آمریكا نیز از ژانویه ۲۰۰۶ درج میزان ایزومر ترانس علاوه بر سایر اسیدهای چرب را روی برچسب كلیه مواد غذایی حاوی چربی الزامی كرده است. متذكر می‌شود درج تركیب اسیدهای چرب روی برچسب روغن‌های جامد ومارگارین ها در كشور ما توسط اداره كل نظارت برمواد غذایی از دو سال قبل الزامی گردیده است. هم‌اكنون در معاونت غذا و دارو و وزارت بهداشت چندین پروژه به منظور ارتقای كیفیت روغن های خوراكی ونیز افزایش سهم روغن های نباتی مایع در سبد خانوار تهیه و در دست اقدام است كه بزودی اعلام خواهد شد.
راهكار‌هایی كه برای نیل به اهداف كیفی وتامین سلامت مصرف كننده منطقی ومحتمل به نظر می‌رسد عبارتنداز:
۱) اطلاع‌رسانی وسیع وگسترده وآموزش همگانی به منظور بهبودفرهنگ مصرف مواد غذایی، معرفی الگوهای صحیح غذایی،آموزش علمی خواص انواع روغن‌های خوراكی وكاربردهای آنها برای تغییر روش زندگی.
۲) همكاری وزاتخانه‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف در اجرایی شدن مصوبات شورایعالی سلامت.
۳) تامین انواع روغن‌های خام مناسب به‌عنوان ضرورت اولیه برای تولید روغن باكیفیت.
۴) توجه به نوسازی ماشین آلات و تجهیزات بسیاری از كارخانجات قدیمی تولید روغن جامد كه محصولات آنها لاجرم بی‌كیفیت می باشد.
۵) همكاری موسسه استاندارد درتدوین استانداردهای جدیدو اصولا استانداردهای موجود.
۶) صدور پروانه ساخت برای روغن های مایع با ارزش تغذیه‌ای بالاتر (از مدت‌ها قبل، علیرغم وجود استانداردهای ذیربط، اداره كل چندین مورد پروانه ساخت صادر نموده است.
۷) توجه به توسع دانه های روغنی در كشور به جهت مخاطرات بالقوه ای كه درجریان حمل ونقل روغن خام وروغن های مایع به وجود می آید.
۸) اختصاص سهم بیشتری از انواع روغن های مایع و سرخ كردنی در سیستم كالابرگی.
۹) مشاركت بیشتر رسانه ها بویژه صدا وسیمادر تولید برنامه های هدفمند جهت محقق شدن اهداف بند یك.
۱۰) استفاده صنعت روغنكشی از حلال با درج غذایی.
بدیهی است حل این معضل زمان بر خواهد بود ولی تجارب كشورهای موفق می‌تواندمورد استفاده قرار گیرد.
در اینجا لازم است مجددا" توصیه سازمان بهداشت جهانی را كه دریافت۲۵ الی ۳۰ درصد ازكل كالری رژیم غذایی را از این گروه از مواد غذایی مجاز اعلام كرده، مد نظر قرار دهیم.
امیداست تعاملات فیمابین كلیه سازمان‌ها، ارگان‌ها و... نهایتا" به ایمنی محصول و ارتقای سلامت مصرف كنندگان محترم منجر شود.

وحیده شایگان

منبع : روزنامه سلامت