نقد و بررسی نمایشنامه تمام صبح‌های زمین

▪ نویسنده : ایوب آقاخانی
▪ کارگردان : حسین مسافر آستانه
▪ زمان و مکان اجرا: اسفند ۱۳۸۷ - سالن اصلی تئاتر شهر
▪ بازیگران : آشا محرابی - ایوب آقاخانی -بهزاد جاودانفرد- عامر مسافر آستانه-الهام دهقانی - غزل نقدی پور
و ....
نمایش (تمام صبح‌های زمین)، با نویسندگی ایوب آقاخانی و کارگردانی حسین مسافر آستانه در نخستین جشنواره هنری عدالت و امید حضور یافت . این نمایش که در برگیرنده معضلات و مشکلات مردم غزه بود، با بازی آشا محرابی و صدای ایوب آقاخانی و حرکات موزون، سعی داشت به لحاظ تاریخی ، ظلم و ستمی را که از گذشته تاکنون بر مردم غزه وارد شده، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد.
ایوب آقاخانی به سبب وابستگی شدیدی که به نمایشهای رادیویی پیدا کرده، در این دو سه سال اخیر ، ساختار نگارش نمایش‌هایش دو منظوره شده و به گونه‌ای است که هم می‌توان در رادیو از آن استفاده کرد و هم در صحنه تئاتر . البته چنین نگارشی را نمی‌توان عیب و ضعف نوشتار قلمداد نمود، اما در اجرای صحنه‌ای که مخاطبان تئاتری منتظر خلاقیت‌های ویژه بصری نیز هستند، وقتی با چنین نقصانی مواجه می شوند یا سالن را ترک می‌نمایند و یا از ارتباط با عمق اثر دور می‌شوند، بنابراین اگر نویسنده‌ای سعی دارد با چنین فرایند دو منظوره‌ای به نگارش بپردازد، باید به هر دو وجه قضیه، عمیقا بنگرد.
در نمایش تمام صبح‌های زمین نیز چنین نقیصه‌ای کاملا مشهود است ، اگر چه حسین مسافر آستانه با ترفندها و ویژگیهای خاصی ضمن بهره‌گیری از حرکات موزون و تصاویر، چنین ضعفی را می‌پوشاند. نمایش در زمان گفتگوی دو نفره میان جمیله فرهت و آن مرد، کاملا ایستا بوده و دریافتگران را به سمت و سوی خستگی و کسالت سوق می‌دهد، اما به محض رهایی از این فشردگی کلامی و مستقیم‌گویی و بروز حرکات موزون و تصاویر پلی بک، سبک و سیاق مطلوبی می‌یابد.
شاید اگر فرد دیگری به غیر از حسین مسافر آستانه‌، کارگردانی اثر را می‌پذیرفت و چنین مشخصه‌هایی را در متن نمایش نمی‌گنجاند، جذابیت‌های بصری کاهش می‌یافت و اثر صحنه‌ای به یک نمایش صرف رادیویی مبدل می‌گشت.
نمایش تمام صبح‌های زمین، قرابت ویژه‌ای با یکی از آثار ایوب آقاخانی دارد. در نمایش زمین مقدس نیز فردی به نام نژاده ، رمانی را به همین نام به نگارش درآورده و در رویارویی با دخترش در آمریکا ، تلخی‌ها و ناکامی‌های گذشته بازگو می‌شود. در زمین مقدس، پدر به دیدار دختر رهسپار می‌شود، اما در تمام صبح‌های زمین جمیله فرهت تنها نوه پروفسور فرهت که در رمانی به همین نام، ماجراهای گذشته غزه را به نگارش درآورده، جهت تحویل جنازه پدربزرگ به اسرائیل رهسپار می‌شود و رویدادهای رمان در حین بازجویی از وی ، بروزی عینی می‌یابد و سرانجام جمیله فرهت، پس از آگاهی از قتل پدر و مادرش در اثر تصادفی ساختگی و شهادت پدربزرگ به خیل رزمندگان غزه می‌پیوندد.
پرکاری برخی از نمایشنامه نویسان ایرانی، صدمه جبران‌ناپذیری برآثار آنان وارد کرده و در نتیجه به لحاظ محتوایی کاملا تهی شده‌‌اند.
ایوب آقاخانی نیز کم‌کم به این گروه از نمایشنامه نویسان پرکار مبدل می‌شود و آثار خلق شده سالهای پیشین را که با زحمات و مرارت‌های فراوان به نگارش در آورده، به حاشیه می‌راند. شتابزدگی و گسستگی در آثار فعلی او کاملا مشهود است و چنین وضعیتی برای نمایشنامه‌نویسی همچون او که کاملا درام را می‌شناسد، خوشایند نیست. حیف است که قلم توانای او برای تولید کارهای سفارشی به هرز رود.حسین مسافر آستانه، کارگردان نمایش (تمام صبح‌های زمین) با بهره‌گیری از امکانات ویژه سالن اصلی تئاتر شهر، می‌کوشد اجرایی دلنشین ارائه دهد . او با مساعدت و یاری نادررجب‌پور در طراحی حرکات موزون ، در این زمینه به موفقیت‌هایی نیز دست می‌یابد ، اما کلیشه‌ای بودن حرکات و تکرار آن در اکثر طراحی‌های نادر رجب‌پور و عدم خلاقیت‌های نو و بدیع و بکر، درکاهش جذابیت‌های اجرایی نقش اساسی ایفا می‌نماید. حسین مسافر آستانه در آفرینش آثاری که به حرکات موزون نیاز دارد یا باید از افراد جوان‌تری که در این زمینه از ایده‌های نو و بکرتری برخوردارند ، استفاده نماید و یا اینکه طراح حرکات را وادارد از ، حرکاتی که بارها و بارها در نمایشهای مختلف تکرار شده پرهیز نماید.
طراحی لباس لادن سید کنعانی و آهنگسازی محسن میرزایی، همسو با کلیپ‌های نیما دهقان، در جذابیت‌ و دلنشینی اجرا، نقشی تعیین کننده دارند و بازی آشا محرابی با کنش و واکنش‌های هنرمندانه، در برابر صدای ایوب آقاخانی که از اوج و فرودهای استادانه، تبعیت می‌کند، دریافتگران را به رضایت مطلوبی می‌رساند.

کامل نوروزی

منبع : روزنامه رسالت