نگاهی به روابط آمریکا و هند

با تصویب لایحه همكاری هسته ای غیرنظامی دهلی نو با واشنگتن در مجلس سنای آمریكا، روابط دو كشور وارد مرحله جدیدی شد.
واقعیت این است كه هند و آمریكا پس از فروپاشی شوروی، مجموعه ای از همكاری ها را آغاز كردند، این موضوع به ویژه پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، ابعاد گسترده تری یافت.
با وجود مسائلی از قبیل تیرگی روابط و تحریم های اعمال شده پس از انجام آزمایشات هسته ای هند در سال ۱۹۹۸ میلادی، گفت و گوهای استراتژیك دو كشور ادامه پیدا كرد و حجم مبادلات تجاری به ۲۲ میلیارد دلار رسید. اهمیت هند برای آمریكا به این دلیل است كه این كشور با برخورداری از دانش فنی پیشرفته، رشد اقتصادی مداوم و نیروی كار ماهر برای آمریكا جاذبه های خاصی دارد.
هند بزرگ ترین دموكراسی جهان به لحاظ جمعیت و نیازمند بسیاری از اقلام فناوری نظامی و غیرنظامی است و این موضوع این كشور را برای ارتقاء روابط با آمریكا ترغیب می كند.
در سطح منطقه ای، هند مشكلات گسترده ای با پاكستان دارد و با وجود حمایت های آمریكا از پاكستان در دوره جنگ سرد، در سال های اخیر نگرانی های هند در این رابطه كم شده است. از طرف دیگر، هند و آمریكا سیاست مشتركی در قبال مسائل افغانستان دارند و نسبت به تحولات خلیج فارس و خاورمیانه اختلاف چندانی ندارند.
اما در سطح بین المللی مسائل قدری پیچیده تر است، با وجود اشتراك در سیاست های دهلی و واشنگتن نسبت به مسئله تروریسم، طی سال های اخیر كشورهای روسیه و چین كه نسبت به یك جانبه گرایی آمریكا در نظام بین الملل نگران شده اند، كوشیده اند تا هند را نیز به نوعی با خود همراه سازند. مقامات روس بارها از اتحاد استراتژیك روسیه، چین و هند سخن گفته اند و از انحصارگرایی آمریكا در این بین الملل انتقاد كرده اند.
هند همچنین پس از چین دومین خریدار تجهیزات نظامی و جنگ افزارهای روسی است.
اما از سوی دیگر مطابق نظریه «هانتینگتون» نظریه پرداز آمریكایی كه در اوایل دهه ۱۹۹۰ پیش بینی كرده بود كه در برخوردهای آینده جهانی میان فرهنگ ها و تمدن ها هند و آمریكا به هم نزدیك خواهند شد، در حال حاضر كم كم این نزدیكی جامع عمل می پوشد، این دو كشور با مسائل مشتركی رویارو هستند، رواج اسلام گرایی در شبه قاره هند و قدرت روزافزون چین، دو عامل اصلی نگرانی واشنگتن و دهلی است. این دو موضوع به ویژه برای آمریكا بسیار اهمیت دارد كه از شكل گیری یك قدرت احتمالی برای آینده جلوگیری كند و تبدیل چین به محور یك قطب قدرت جهانی چیزی نیست كه برای هندی ها هم قابل قبول باشد. شاید یك نكته مهم در این موضوع این است كه هم چین و هم روسیه به اندازه هند و حتی بیشتر نیز درگیر در تعاملات اقتصادی، فنی و تجاری با آمریكا هستند و مشكلات آنها با آمریكا به طور عمده در سطح سیاسی و امنیتی است، اما هند و آمریكا تقریباً در هیچ مسئله سیاسی و امنیتی با یكدیگر مشكل ندارند. البته هندی ها از واشنگتن انتظار دارند كه دهلی را در كسب كرسی عضویت دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد یاری كند، اما این نكته را نیز به خوبی درك كرده اند كه پذیرش آنها در باشگاه هسته ای دارای آن چنان اهمیتی است كه موضوع اول در پرتو آن رنگ می بازد، در واقع هندی ها در جستجوی یك جایگاه بین المللی مناسب گام نخست را همكاری استراتژیك با آمریكا می دانند.
در شرایط حاضر هند و آمریكا به یكدیگر بسیار نزدیك شده اند و چنانچه معادله قدرتی در آینده شكل بگیرد، هند را بایستی بیشتر در اردوگاه آمریكا دانست تا اردوگاه مقابل. از سوی دیگر، اگرچه تا شكل گیری موازنه قدرت جهانی و ورود هند به آن، راه درازی در پیش است اما در نظر گرفتن هند به عنوان یك واقعیت موجود در نظام بین الملل ضرورت دارد.

منبع : روزنامه کیهان