دستان شفابخش

ما نمی‌دانیم چه کسی برای اولین بار از ماساژ استفاده کرد و چرا. اما می‌دانیم که ماساژ یک هنر قدیمی است که به طلوع تمدن بازمی‌گردد. کلمه ماساژ massage ریشه یونانی دارد و به معنی «کار با دست‌ها مانند ورز دادن خمیر» است. بقراط در سال ۴۰۰ قبل از میلاد می‌نویسد: «پزشک باید در خیلی چیزها تجربه داشته باشد، که یکی از آنها قطعا ماساژ دادن است.» طب در ۲۴۰۰ سال گذشته راه درازی را آمده است و پزشکان دیگر توجهی به دستانشان برای درمان بیماران ندارند. ماساژ هم راه درازی را پیموده است. ماساژورها دیگر تنها به عنوان متخصصان پرارزش برای رختکن‌های ورزشکاران در نظر گرفته نمی‌شوند، بلکه به چشم درمانگر به آنها نگریسته می‌شود. ماساژ قابل احترام است اما آیا واقعا نقش درمانی دارد؟ ماساژ به شیوه امروزی
ماساژدرمانی در سال‌های ۱۸۵۰ در آمریکا پا گرفت، یعنی زمانی که دو پزشک نیویورکی تکنیک معرفی شده به وسیله «پر هنریک لینک» سوئدی را به آمریکا آوردند. در طی دو دهه بعدی بسیاری از بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها ماساژ را به بیمارانشان توصیه کردند و گاه پزشکان شخصا مبادرت به پیاده کردن این روش نمودند. همان‌طور که پزشکی روز به روز پیچیده‌تر می‌شد، پرستاران و فیزیوتراپ‌ها این وظیفه را بر عهده گرفتند. بعدها خود آنها نیز به کارهای دیگر پرداختند و ماساژدرمانی در سال‌های ۱۹۳۰ کاملا کنار گذاشته شد. اما از سال‌های ۱۹۷۰ دوباره حرکتی به سوی گذشته شکل گرفت و این بار ماساژدرمانی به عنوانی شعبه‌ای از طب مکمل وارد صحنه شد.
● فنون ماساژ‌درمانی
پزشکان ماساژ را دستکاری بافت‌های نرم بدن می‌دانند که سبب کاهش ناراحتی و تنش و ارتقای سلامتی و بهبود می‌شود. این تعریف یک تعریف گسترده بوده و حداقل ۸۰ نوع متفاوت ماساژ را در بر می‌گیرد. یکی از این انواع، ماساژ سوئدی است که هنوز بر اساس نظامی که لینگ ابداع کرد انجام می‌‌شود و گسترده‌ترین روش به کار رفته در آمریکا است. ماساژ سوئدی بدین شکل انجام می‌شود که ابتدا فرد با لباس و یا لباس زیر روی یک تخت مخصوص دراز میکشد. ماساژور معمولا در مورد بخش‌هایی از بدنش که دوست ندارد لمس شود، می‌پرسد. بدن روغن مالی می‌شود. البته نور ملایم، موزیک و شمع نیز با این مراسم همراه هستند که استفاده از آنها اختیاری است.
در ماساژ سوئدی از تکنیک‌های متفاوتی استفاده می‌شود. مثلا روش ضربه‌ای که می‌تواند ملایم یا قوی باشد. در روش ورز دادن از انگشتان و شست برای اعمال فشار به صورت دایره‌ای استفاده می‌شود. روش مالشی خشن‌تر است. در این روش درمانگر از کف دست، و یا حتی ساعد یا بازو برای وارد کردن نیرو استفاده می‌کند. در روش شلاقی ضربات سیلی مانند به طور ریتمیک و یا به شکل تلنگر به منظور تحریک بافت‌های عمقی وارد می‌شوند.
ماساژدرمانگرها در آمریکا سوابق آموزش متفاوتی دارند. بسیاری از آنها بر اساس استانداردهای وضع شده به وسیله انجمن ماساژدرمانی آمریکا آموزش دیده‌اند. نهادهایی از قبیل «کمیته اعتباربخشی ماساژدرمانی» بر کار آنها نظارت داشته و در بسیاری از ایالت‌ها ماساژدرمانگرها نیاز به دریافت پروانه کار دارند. ماساژ صددرصد سوئدی معمولا در محدوده خصوصی چشمه آب معدنی، کلوب سلامت، ورزشگاه، یا کلینیک انجام می‌شود. درمانگرها همچنین ممکن است تخت‌های قابل حمل را به خانه متقاضیان ببرند. یک جلسه معمولا به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. ماساژهای کوتاه‌تر و ارزان‌تر در بسیاری از مکان‌ها از فرودگاه‌ها و هتل‌ها گرفته تا مراکز خرید انجام می‌شوند. در این شرایط مشتریان با لباس‌های معمولی روی صندلی مخصوص ماساژ می‌نشینند. بسیاری از انواع دیگر ماساژ نیز وجود دارد که هرکدام اهداف و ادعاهای خاص خود را دارند. این انواع شامل ماساژ عصبی- عضلانی، ماساژ ورزشی، ماساژ بافت‌های عمقی، ماساژ عضلات صورت و عضله درمانی هستند. دست کاری‌های بافت نرم همچنین در بسیاری از سایر روش‌ها صورت می‌گیرد.
● ادعاهای طرفداران ماساژ‌درمانی
طرفداران ماساژدرمانی عقیده دارند که ماساژ بدن را قوی کرده، بافت‌های صدمه دیده را قادر می‌سازد به حالت طبیعی بازگشته و خود را ترمیم کنند. نظریه‌های زیادی برای توضیح این سودمندی ادعایی ارائه شده است، از آن جمله می‌توان به بهبود گردش خون، خارج شدن سموم از بدن، کاهش تنش، خواب بهتر، و فوایدی برای سوخت و ساز و دستگاه ایمنی یاد کرد. پر و پا قرص‌ترین طرفداران ماساژ ادعا می‌کنند که ماساژ می‌تواند به بهبود عملکرد تقریبا تمامی بخش‌های بدن کمک کند.
● بررسی‌های علمی چه می‌گویند
بر خلاف کاربرد گسترده ماساژ، تنها شمار اندکی بررسی‌های علمی اثربخشی آن را ارزیابی کرده‌اند. رایج‌ترین کاربردهای درمانی شامل کاهش ناراحتی‌های عضلانی و رفع تنش هستند. اگرچه بسیاری از مردم از ماساژ برای درمان دردها و گرفتگی‌های عضلانی پس از ورزش، به منظور انجام بهتر حرکات ورزشی یا بازتوانی آسیب‌ها استفاده می‌کنند، مستندات علمی چندانی در مورد برتری این روش بر روش‌های روانشناختی و تقویت اعتماد به نفس وجود ندارد. طبق نتایج به دست آمده از یک بررسی، ماساژ ممکن است برای کمردرد مداوم بدون علت مشخص سودمند باشد. مطالعه‌ای دیگر اثربخشی آن را بر کاهش تنش‌های ذهنی تایید کرده است اما این روش برتر از نوارهای کاست آرام بخش نبوده است. بالاخره چند بررسی کوچک نشان می‌دهند که ماساژ می‌تواند در کاهش ناراحتی حاصل از فیبرومیالژی ( یک ناراحتی با دردهای پراکنده عضلانی در بدن که علت دقیق آن معلوم نیست)، اضطراب و دلهره شدید هنگام اعمال برخی شیوه‌های درمانی و علائم میگرن موثر باشد. همچنین درباره فواید متعدد آن در طب کودکان و بیماری‌های زنان و زایمان ادعاهایی شده است.
● بالاخره چه باید کرد
برای این که اثربخشی ماساژ در پیشگیری یا درمان بیماری‌ها ثابت شود، نیاز به بررسی‌های بسیار بیشتری است. متاسفانه روند این تحقیقات دشوار، کند و پرهزینه است. حتی با وجود یافتن علاقه به طب مکمل، تا درک کامل فواید و محدودیت‌های ماساژدرمانی راه زیادی باقی است. اما برای بهره‌مند شدن از ماساژ نیازی نیست که تا اعلام نظر دانشمندان صبر کنید. تنش، ناراحتی عضلانی، واکنش فرد به وقایع بیرونی و درونی هستند. ممکن است دانشمندان نتوانند به شما بگویند که آیا ماساژ ساختمان یا کارکرد بدنتان را بهبود می‌بخشد یا نه. اما می‌توان از این روش در کنار درمان‌های پزشکی استفاده کرد. ماساژ تقریبا هیچ ضرری ندارد.
بنابراین شما می‌توانید پول و وقت خود را برای این کار خرج کنید، پس امتحان کنید. بسیاری از مردم پس از آن احساس بهتری دارند. اگر شما یکی از آنها هستید می‌توانید هر وقت بدان نیاز داشتید، به سراغش بروید.

Harvard Men’s Health Watch, September ۲۰۰۶
زهرا عباسپور تمیجانی

منبع : روزنامه کارگزاران