یکشنبه, ۱۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 2 February, 2025
مجله ویستا
مرزهای آزادی، ارتداد و توهین به مقدسات
قلمرو توهین به مقدسات از دیدگاه مذهب شیعه، سایر مذاهب اسلامی و كشورهای غربی از جمله مباحثی كه به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.
این كتاب كه عنوان «ارتداد و آزادی» را بر پیشانی دارد در ادامه رابطه میان ارتداد و توهین به مقدسات را به بررسی می نشیند.
ارتداد و توهین به مقدسات اساسا از جمله عناوینی هستند كه در فقه اسلامی جرم انگاری شده است. این عناوین مجرمانه در ساختار دین اسلام مطرح است كه آموزه‌های آن در چارچوب اخلاق فردی و برخی عبارات منحصر نمی‌شود بلكه دامنه آن وسیع بوده و حوزه‌های حقوقی و اخلاقی، سیاسی و مدنی و فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد.
در این حال حجت‌الاسلام سیدحسین هاشمی در راستای بررسی زوایای ارتداد و توهین به مقدسات، تحقیقی را به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی روانه بازار نشر كرده كه در جشنواره دین‌پژوهان جوان، رتبه دوم را به خود اختصاص داده بود.
این تحقیق از چهار فصل تشكیل شده است. در فصل اول به ارایه تعاریف و مفاهیم مربوط به ارتداد پرداخته شده كه در مبحث اول از این فصل، معنای لغوی و اصطلاحی ارتداد و توهین به مقدسات و رابطه آن با یكدیگر مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل دوم كتاب با عنوان «ارتداد فكری و نظری» یك پرسش اساسی مورد بررسی قرار گرفته كه آیا صرف شك در ضرورت دین، موجب تحقق ارتداد است؟ و نیز انكار ضروری دین، در صورتی كه مبتنی بر یك پایه فكری و استدلال باشد مانند آنچه در آثار برخی از اهل فكر و فلاسفه مشاهده می‌شود، موجب تحقق ارتداد است یا خیر؟
فصل سوم به اجرای مجازات ارتداد و توهین به مقدسات اختصاص یافته است. یعنی آیا اجرای مجازات ارتداد و توهین به مقدسات از دیدگاه اسلام، از وظایف انحصاری دولت اسلامی است یا اشخاص حقیقی دیگر نیز مجاز به اجرای این مجازات هستند. در نهایت این نتیجه گرفته شده كه اجرای مجازات ارتداد و توهین به مقدسات در زمان تشكیل حكومت اسلامی از وظایف انحصاری حاكم اسلامی است.
سرانجام آنكه فصل چهارم كتاب به «فلسفه ارتداد و توهین به مقدسات» پرداخته و در آن ضمن بحث در مورد فلسفه فوق، این مساله مورد بررسی قرار گرفته است كه اگرچه ارتداد با صرف انكار محقق می‌شود ولی بررسی مصادیق آن در سیره معصومین این فرضیه را تقویت می‌كند كه در عمل، فقط ارتدادی كه از طریق اهانت به مقدسات محقق شود مورد حساسیت بوده است یا مواردی كه مجرمین با انكار ضروری دین در یك برنامه از پیش طراحی شده، قصد تبلیغ بر ضد دین را داشتند.
در نهایت نویسنده نتیجه‌گیری می‌كند كه فلسفه ارتداد عبارت است از تبلیغ علیه دین و در نتیجه تهدید نظم و اخلاق عمومی جامعه اسلامی.
ارتداد در لغت به معنای رجوع كردن و بازگشتن است اما از نظر فقهی تعریف دقیق‌تری نیاز دارد. كوتاه‌ترین تعریف فقهای شیعه در رابطه با ارتداد این است: ارتداد عبارت است از كفر بعد از ایمان.
علامه حلی البته تعریف دقیق‌تر و جزیی‌تری هم در این باره دارد: «مرتد كسی است كه پس از مسلمان بودن، كافر شود... و ارتداد به یكی از این راه‌ها محقق می‌شود: یا از طریق انجام عملی مانند سجده در مقابل بت، پرستش خورشید، انداختن قرآن در زباله‌ها و هر عملی كه به صراحت تمسخر تلقی شود. یا از طریق گفتار مانند به زبان‌آوردن كلمه‌یی كه به صراحت بر انكار واجب یا حرامی دلالت داشته باشد كه از ضروریات دین به شمار می‌رود، خواه این گفتار از سر ستیز باشد یا از روی باور و اعتقاد یا به منظور تمسخر».
در همین حال نویسنده كتاب ارتداد و آزادی در ادامه بحث خود به موضوع توهین به مقدسات اشاره كرده كه این روزها حرف و حدیث‌های زیادی را ایجاد كرده است. براین اساس از دیدگاه فقهای شیعه، جرم توهین به مقدسات آنگاه محقق می‌شود كه پیامبر گرامی اسلام یا ائمه معصومین مورد اهانت و استهزا قرار گیرند. در یك ضابطه كلی می‌توان گفت هر آنچه از دیدگاه اسلام در شمار مسائل ضروری و قطعی قرار گیرد توهین به آن جرم است، مانند توهین به قرآن، مسجدالحرام، كعبه و سایر شعایر الهی و مقدسات ضروری اسلام، اگرچه از نظر میزان مجازات با هم تفاوت دارند.
كتابی كه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر كرده در ادامه بحث، قلمرو ارتداد و توهین به مقدسات در حقوق كشورهای غربی را بررسی كرده و با اشاره به اینكه در دین یهود و مسیحیت، ارتداد جرم شناخته شده و برای آن مجازات اعدام مقرر گردیده اضافه كرده: در حقوق امریكا نیز تا سال ۱۹۷۰ توهین به مقدسات جرم شناخته می‌شد.
فصل پایانی این اثر، فلسفه ارتداد و توهین به مقدسات را مورد بررسی قرار داده و تعریفی از نظم و اخلاق عمومی ارایه می‌دهد.
سامان سعادت
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست