چگونه فرزند منظمی داشته باشیم

والدین به سه گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول مستبد و اقتدارطلب هستند و قوانین بی‌انعطاف وضع می‌کنند و اگر مقررات اجراء نشود خاطی را مجازات می‌کنند. گروه دوم پدر و مادران آسان‌گیر که به کودک اجازه می‌دهند هر کاری را انجام دهد زیرا آن‌ها معتقدند ”محدودیت به روان کودک آسیب می‌رساند“. دسته سوم پدر و مادر آگاه نام دارند که به اقتضاء سن و سال و شرایط فرزند، از او توقعاتی دارند که فرزند به‌راحتی از عهده انجام آن‌ها برمی‌آید و تحت این شرایط هماهنگی در خانه ایجاد می‌شود.
● کودک و نظم
بهتر است یک سبد کوچک یا جعبه مناسب برای اسباب‌بازی بچه‌ها تهیه کنید و بعد از اتمام بازی ابتدا خودتان آن‌ها را جمع کنید و در داخل سبد بریزید و فردای آن روز همین کار را با همکاری کودکتان انجام دهید تا سرانجام کودک خودش به تنهائی این‌کار را انجام دهد. به‌زودی او یاد خواهد گرفت که اشیاء و وسایل خود را در جائی‌که برای این منظور تعیین شده، قرار دهد. کم‌کم می‌توانید این نظم‌دهی را در بقیه کارها، به کودک آموزش دهید.
در چیدمان اتاق کودک به سلیقه شخصی او اهمیت دهید. گاهی نحوه نظم‌دهی و مرتب کردن وسایل اتاق کودک از نظر والدین بی‌نظمی محسوب می‌شود، در حالی‌که سلیقه شخصی کودک، چنین چیدمانی را برگزیده است.
اگر کودکتان علاوه بر بی‌نظمی، خرابکاری هم می‌کند به وضع جسمی و روحی او بیشتر توجه کنید و بفهمید که چرا خرابکاری می‌کند. مخرب بودن می‌تواند ناشی از بیماری‌های جسمانی باشد و یا ممکن است کودک، ناراحتی روحی داشته باشد و یا این عمل فقط یک واکنش نسبت به محیط است مثلاً ناشی از محدودیت‌هائی که شما برای او قائل می‌شوید یا ناشی از شکست و ناتوانی‌های خود او می‌تواند باشد که در این موارد بهتر است به او اجازه بدهید تا دست به تجربه بزند و موفقیت بیشتری را بیازماید. البته این امکان هم وجود دارد که رفتار خرابکارانهٔ فرزند شما یک واکنش آلرژیک باشد و ریشه در مواد غذائی مصرفی او داشته باشد که در این‌صورت بهتر است لیستی از غذاهائی که کودک در سه وعده مصرف می‌کند را به پزشک معالج کودک نشان دهید.
در مورد کودکانی که خرابکاری می‌کنند توصیه می‌شود:
۱) وسایل دردسر آفرین را از دسترس کودک دور کنید.
۲) درهای کمد و قفسه‌ها را قفل کنید و کشو یا قفسه‌ای را به او اختصاص بدهید تا وسایل خود را در آن نگه دارد.
۳) مکان امن و محصور شده‌ای برای کودک تدارک ببینید تا بتواند با خیال راحت در آن بازی کند و موادی شامل آب، خاک، چکش، اره مخصوص کودکان و توپ را در آن محل حتماً قرار دهید.
۴) وسایلی را که ایجاد حادثه می‌کند از دسترس او دور نگه‌دارید، مانند توپی که باعث شکسته شدن لوستر و شیشه می‌شود.
۵) یک تنه مراقبت کردن از کودک باعث خستگی می‌شود بهتر است هرکدام از والدین به نوبت مدتی، حرکات یا بازی کردن او را تحت نظر بگیرند.
۶) این ذهنیت را داشته باشید که ممکن است بسیاری از وسایل منزل در اثر بازی کودک خراب شود و از بین برود.
اگر احساس می‌کنید که بی‌انضباطی و خرابکاری کودک عمدی است می‌توانید از روش‌های زیر بهره بگیرید:
۱) چنانچه فرزند شما روزنامه و مجلات شما را پاره می‌کند، به او کاغذ و روزنامه‌ای بدهید که مال خودش باشد و هر کاری را مایل است با آن انجام دهد.
۲) اگر کتاب‌های خودش را پاره می‌کند، به او کتاب‌هائی از جنس پارچه بدهید، تا زمانی‌که بینشش به‌حدی برسد که دیگر این کار را انجام ندهد.
۳) اگر روی دیوار نقاشی می‌کشد، در اتاق خودش دیواری را به این کار اختصاص دهید، و روی آن مقوای سفید یا چیزی که روی آن بتواند خط بکشد بچسبانید. (کودک از نقاشی روی دیوار به‌دلیل اینکه سفت است و مثل کاغذ زیر دستش حرکت نمی‌کند لذت می‌برد)
۴) اگر از قیچی شما استفاده می‌کند به او قیچی مخصوص کودک بدهید تا با آن کار کند.
۵) اگر از کثیف‌کاری لذت می‌برد به او گل و ماسه یا رنگ بدهید تا با آن بازی کند.
۶) یکی از کارهای مورد علاقه این قبیل کودکان این است که موادی در اختیار داشته باشند که بتوانند به‌راحتی آن‌ها را پاره یا از هم جدا کند.
برای ایجاد انضباط در خانواده سعی کنید روی حرف خود بایستید اگر در موارد استثنائی نقطه‌نظرتان را تغییر دادید بهتر است حتماً علت آن را به کودک بگوئید. در برنامه‌های انضباطی اگر پدر و مادر با یکدیگر همسو نباشند و از نظرات یکدیگر حمایت نکنند با شکست روبه‌رو می‌شوند. اختلاف پدر و مادر هر چقدر هم که زیاد باشد، بهتر است که به‌طور خصوصی حرف بزنند، تا کودک متوجه نشود. در آموختن انضباط یادتان باشد مجازات جسمانی را حذف کنید زیرا کودک می‌پندارد که چون بزرگ‌تر و قوی‌تر هستید حق تنبیه را دارید. هرگز اجازه ندهید یکی از فرزندان شما به دیگری حمله کند. در این موارد بهتر است کودک مهاجم را از پشت بگیرید. تا حد امکان در مجادله‌های لفظی فرزندانتان دخالت نکنید. ولی قبل از اینکه مشاجره به اوج خود رسید و موجب درگیری شد آن‌ها را از هم جدا کنید و تا زمانی‌که به صلح و دوستی نرسیدند به آن‌ها اجازه بازی با یکدیگر را ندهید. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و با صدای آرام با آن‌ها حرف بزنید و تا حد امکان از رفتارهای مثبت فرزندتان تعریف کنید.

پروین نوری (علوی)

منبع : ماهنامه طمطراق