تهران ۱۴۰۰؛ مهاجرت معکوس و جمعیت ۸ میلیونی

دست‌اندركاران تهیه طرح جامع، ایجاد زمینه‌های مهاجرت معكوس در پایتخت را از ابزارهایی می‌دانند كه به وسیله آن می‌توان در افق سال ۱۴۰۰ جمعیت پایتخت را در حدود ۶/۸ میلیون نفر ثابت نگاه داشت.
بر پایه پیش‌بینی‌های طرح جامع امكان افزایش بیش از یك میلیون نفر به جمعیت تهران، تا ۲۰ سال آینده وجود ندارد. به طور دقیق‌تر تهران تا سال ۱۴۰۴ فقط می‌تواند جمعیتی در حدود یك میلیون و ۲۰۰هزار نفر را به جمعیت ۵/۷ میلیونی كنونی خود اضافه كند.
برخی كارشناسان با انتقاد از این طرح شهری معتقدند، این رقم بسیار خوش‌بینانه است. زیرا به دلیل تجمع انواع امكانات و تمركز زمینه‌های اشتغال در پایتخت نمی‌توان جمعیت پایتخت را در این افق پیش‌بینی شده، ثابت نگاه داشت. مگر اینكه نخست زمینه‌های مهاجرت به مركز را از بین برد. در واقع با تمركز‌زدایی جمعیتی از پایتخت، امكان مهاجرت سرریز جمعیت تهران به شهرهای اطراف فراهم می‌شود.
حبیب الله زنجانی استاد دانشگاه و مسوول گروه مطالعات جمعیت‌شناسی طرح با وارد دانستن چنین انتقاداتی می‌گوید: این رقم به‌صورت تصادفی انتخاب نشده است. ما جمعیت تهران را در افق سال ۱۴۰۰ بر اساس گزینه‌های مختلفی كه مطرح بود ۶/۸ میلیون نفر پیش‌بینی كردیم. در این طرح نه تمام آمارهای موجود بلكه كارشناسانه‌ترین آن مورد استفاده قرار گرفت. گزینه‌هایی از ۱/۸ تا ۱۱ میلیون در این میان مطرح بود، اما رقم ۶/۸ میلیون نفر بر اساس شواهد فنی و تحقیقات عمیق انجام شده، انتخاب شد.
این كارشناس برخی پیش‌شرط‌ها را برای تحقق این پیش‌بینی ضروری دانست. به‌ویژه برخی مواردی را كه تا كنون در برنامه‌ریزی شهری چندان مورد توجه نبوده و موجب رشد غیر طبیعی جمعیت در پایتخت شده است.
وی ادامه داد: در سال‌های گذشته تراكم فروشی یكی از مسائل عمده‌ای بود كه رشد غیر‌طبیعی جمعیت را در پایتخت تشدید می‌كرد. در صورتی كه این روند تحت كنترل در بیاید، زمینه‌های اشتغال در خارج از شهر تهران فراهم شده، صنایع I Tec در پایتخت فعال می‌شود و زمینه مهاجرت معكوس ضعیف در تهران به وجود می‌آید. در این هنگام است كه می‌توان به عملیاتی شدن این رقم امیدوار بود. البته شهرهای جدید اطراف پایتخت زیرساخت‌هایش در حال تكمیل است و ما به تجمع جمعیت در این نقاط امیدواریم.
اگرچه برنامه‌ریزان شهر تهران به تحقق این آمار امیدوار هستند اما برخی كارشناسان معتقدند، در حال حاضر امكان تحقق زمینه آن در پایتخت فراهم نشده است.
محمد شیخی، استاد برنامه‌ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه می‌گوید: البته این تحقیق توسط یك تیم قوی انجام شده است اما در این پیش‌بینی‌ها باید به مبانی اقتصادی، تمركز این امكانات و خدمات عالی در تهران و روند افزایش آن توجه شود. ضمن اینكه سوبسیدهایی‌ كه دولت در حال حاضر در اختیار پایتخت قرار می‌دهد را نیز نباید از نظر دور داشت. زیرا تمام این عوامل موجب افزایش جمعیت پایتخت است.
وی می‌افزاید: علاوه براین، سكونت‌های غیر‌رسمی را نیز باید مورد توجه قرار داد. زیرا در چنین محله‌هایی ضابطه‌ای حاكم نیست و به سرعت بر جمعیت آن محله‌ها افزوده می‌شود.
اگرچه جلیل حبیب الهیان، معاون شهرسازی شهرداری تهران پیش از این اعلام كرده بود تمام دستگاه‌ها باید به‌گونه‌ای عمل كنند كه انفجار جمعیت در تهران رخ ندهد اما این احتمال وجود دارد كه تهران نتواند جمعیت خود را در رقم
۶/ ۸ میلیون نفر ثابت نگاه دارد اما برنامه‌ریزی‌ها بر این اساس انجام شود.
به گفته شیخی باید برنامه‌ریزان شهری به این نكته توجه كنند كه با تصمیم‌گیری‌های اداری و سیاسی نمی‌توان رشد جمعیت را متوقف كرد. در واقع در تمامی سطوح تصمیم‌گیری این خطر وجود دارد كه تصمیم‌گیری‌ها مدیریتی باشد و نه بر مبنای بررسی‌های كارشناسی. برای رفع این مشكل باید با توزیع امكانات در تمام سطح مجموعه شهری و حتی تمام كشور روند مهاجرت به تهران را كاهش داد.

منبع : روزنامه تهران امروز