چطور بر ترس از دندانپزشکی غلبه کنیم؟

ترس رفتن به دیدار دندانپزشک برای برخی از افراد از دندان درد هم بدتر است. اگر از رفتن به مطب دندانپزشک می ترسید، خیال نکنید تنها شما این گونه هستید.
بسیاری از افراد فقط به همین خاطر از درمان منظم دندانپزشکی اجتناب می‌کنند. اما نرفتن به مطب دندانپزشک به خاطر ترس اثر متضادی به دنبال دارد. پوسیدگی دندان پیشرفت می‌کند و مشکلات شدیدتری به وجود می‌آید که نیاز به عمل های پیچیده‌تر دارد.
اغلب بزرگسالانی که دچار هراس از دندانپزشک هستند، می‌توانند رد این عواطف را در تجربیات منفی دوران کودکی پیدا کنند. خوشبختانه پیشرفت تکنیک‌های دندانپزشکی و تولید دارو ها و ابزار های جدید در ۳۰ سال گذشته این امکان را فراهم آورده است که به اغلب چنین بیمارانی اطمینان دهیم که ویزیت دندانپزشکی بسیار آسوده تر از روزگار کودکی آنهاست.
● دارو هایی برای درد و اضطراب
دارو های بسیاری می توانند درد و اضطراب ناشی از اعمال دندانپزشکی را تخفیف دهند. از این دارو‌ها می توان به تنهایی یا همراه با تکنیک های آرامش بخشی استفاده کرد.
▪ دارو های بی‌حسی موضعی:
دندانپزشکان با سوزنی ظریف این داروهای مهار کننده درد را در محل عمل تزریق می‌کنند. در اغلب موارد دارو در طول چند دقیقه موثر واقع می‌شود و برای حدود سه ساعت درد را از بین می‌برد.
امروزه دارو های لیدوکائین و مپیوکائین رایج ترین دارو های مورد استفاده برای این مقصود هستند. بسیاری از دندانپزشکان مقدار کمی اپی‌نفرین (آدرنالین) را نیز به این دارو‌ها می‌افزایند، آدرنالین عروق خونی را منقبض می‌کند و باعث می‌شود اثر داروی ضددرد مدت بیشتر ادامه یابد.
البته در بیماران مبتلا به فشارخون بالا یا سایر اشکال بیماری قلبی _ عروقی این مخلوط را نباید به کار برد.
▪ دارو های ضداضطراب:
دندانپزشک ممکن است پیش از انجام یک عمل بر روی دندان داروهایی برای کاهش اضطراب و آرام کردنتان به شما بدهد. در صورتی که قرار باشد چنین کاری انجام شود لازم است یک ساعت زودتر از زمان موعود به مطب دندانپزشک بروید تا زمان کافی برای تاثیر داروی ضداضطراب وجود داشته باشد.
ضمناً با توجه به اثر خواب آلوده کننده این دارو ها نباید پس از ویزیت دکتر پشت رل بنشینید.
▪ تسکین هوشیارانه:
داروهایی که در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند هوشیاری شما را کاهش می‌دهند تا درد را حس نکنید، بدون آنکه مانند بیهوشی عمومی تاثیری بر کارکرد های دیگر بدنی مانند تنفس و بلع داشته باشند.
دارو هایی از این نوع معمولاً برای تسکین اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما می‌توان آنها را با دارو های دیگر تخفیف‌دهنده درد ترکیب کرد. یکی از شایع‌ترین دارو ها از این نوع "اکسید نیترو" است که گاهی آن را "گاز خنده آور" هم می‌نامند،
این داروی گازی شکل مخلوط با اکسیژن را از طریق ماسک استنشاق می‌کنید. اکسید نیترو باعث ایجاد حالتی از آرامش و شلی عضلانی می‌شود که فوراً آغاز می‌شود و هنگامی که تنفس گاز را متوقف کنید به پایان می‌رسد.
این دارو عوارض جانبی اندکی دارد و برای اکثر افراد بی‌خطر است. البته برای اعمال دندانی طولانی تر دارو هایی که به صورت داخل وریدی تزریق می‌شوند، انتخاب‌های بهتری هستند.
در این مورد دندانپزشک شما یک داروی تسکین بخش یا ضداضطراب را با یک داروی ضددرد شبه افیونی و گاهی یک داروی باربیتوراتی مخلوط می‌کند. البته تنها دندانپزشکانی که به طور خاص برای این کار آموزش دیده‌اند و پروانه لازم را دارند مجاز به انجام این نوع تسکین بخشی اند.
▪ بیهوشی عمومی:
در این نوع تسکین بخشی شما هوشیار نیستند و نمی توانید به طور مستقل تنفس کنید یا بلع انجام دهید. بیهوشی عمومی معمولاً برای اعمال جراحی دهان و فک به کار می‌رود.
همچنین در مواردی که اضطراب فرد آنقدر شدید است که انجام اعمال دندانپزشکی معمول را غیر ممکن می‌کند ممکن است از این روش استفاده شود.
گرچه بیهوشی عمومی برای اغلب افراد خطری ایجاد نمی کند، اما به هر حال خطر بیشتری نسبت به سایر اشکال تسکین بخشی دارد. تنها متخصصان بیهوشی می‌توانند این روش را به کار ببندند.
● راه های جایگزین
برای برخی افراد اضطراب به علت دیدن صندلی دندانپزشکی، تحریک کنندگی صدای مته دندانپزشکی، یا ترس از استفراغ یا خفگی ممکن است به همان اندازه نگرانی درباره درد مهم باشد.
هیپنوتیسم و تخیل هدایت شده تمرینات آرامش بخشی و مشاوره می تواند به برطرف شدن اضطراب و ترس کمک کند، برای افرادی که از اعمال دندانپزشکی مضطرب نمی شوند، اما به دلایل مختلف نمی توانند دارو های ضددرد را تحمل کنند، رویکرد های زیرمی‌توانند به کنترل درد هم کمک کنند.
تخیل هدایت شده (Guided Imagery): شما می توانید با تصور درآوردن صحنه‌های خوشایند و آرام بخش ذهن تان را از آنچه در دهانتان رخ می‌دهد، جدا کنید؛
به مکانی فکر کنید که خاطراتی خوش از آن دارید و خودتان را به تصور درآورید که به آنجا رفته اید، بر جزییات حسی تمرکز کنید _ برای مثال گرمای شن، صدای ملایم آبی که به ساحل برخورد می کند، آبی درخشان آسمان، یا نوازش باد بر روی صورت تان. خودتان را رها کنید تا تصوراتی که خلق کرده اید شما را با خود ببرد. هنگامی که آن مکان خوشایند را به خیال درمی آورید آهسته و عمیق نفس بکشید.
اگر افکار دیگری با این تصورات تداخل کرد، آنها را بپذیرید و سپس سعی کنید دوباره به بهشت ذهنی که ساخته اید بازگردید.
اگر در روز های آینده وقت دندانپزشکی گرفته اید بهتر است چند باری این کار را تمرین کنید تا موقع انجام اعمال دندانی به راحتی بتوانید صحنه های آرامش بخش را به تخیل درآورید.
▪ در زیر دو تمرین آرامش بخشی ساده آورده می شود که می توانید آنها را امتحان کنید:
- تا جایی که ممکن است بر روی صندلی دندانپزشکی وضعیت راحتی به خود بگیرید. در حالی که چشم هایتان بسته و عضلاتتان را شل کرده اید، آهسته و عمیق تنفس کنید. یک کلمه کانونی مثلاً «آرام باش» یا «اوم» یا «آرامش» و مانند اینها انتخاب کنید و ضمن انجام تنفس آن کلمه را تکرار کنید، ذهنتان را تا جایی که ممکن است روشن نگه دارید. اگر افکار مزاحمی وارد ذهنتان شد، تمرکزتان را دوباره به تنفس تان و کلمه کانونی معطوف کنید.
- دست تان روی شکم‌تان - درست زیر ناف- بگذارید تا بتوانید بالا و پایین رفتن ملایم شکم‌تان را هنگام تنفس احساس کنید. هوا را به درون ریه هایتان بفرستید. نفس تان را تا سه شماره حبس کنید. سپس هوا را بیرون بدهید. به اندازه سه شماره مکث کنید. به تنفس عمیق برای چند دقیقه ادامه دهید و بعد از هر دم و بازدم به اندازه سه شماره مکث کنید.
● هیپنوتیسم:
هیپنوتیسم برای بسیاری از افراد می تواند جای همه اشکال دیگر کنترل درد حین اعمال دندانپزشکی را بگیرد. این شیوه را می توان برای افرادی که به علت بیماری های مختلف نمی توانند بیهوشی را تحمل کنند هم به کار برد. هیپنوتیسم همچنین برای برطرف شدن ترس از سوزن های تزریقی دندانپزشکی موثر است. خود- هپینوتیسم ممکن است شیوه ای عملی باشد: یک درمانگر متبحر در هیپنوتیسم می تواند به شما آموزش دهد چگونه خود را وارد یک حالت هیپنوتیسمی کنید.
● نکاتی برای رفع اضطراب ناشی از اعمال دندانپزشکی
▪ دندانپزشکی را پیدا کنید با کمک به شما برای کاهش اضطرابتان متعهد باشد. در مورد ترس‌هایتان با دندانپزشک صحبت کنید تا در مورد انتخا ب های درمانی برای درد و اضطراب اطلاع حاصل کنید.
▪ با دندانپزشک تان در مورد یک پیام «توقف» توافق کنید تا در صورتی که لازم بود دندانپزشک انجام عمل دندان را ادامه ندهد و به شما استراحت بدهد.
▪ از نوشیدن نوشابه های کافئین دار پیش از رفتن به دندانپزشکی اجتناب کنید. این نوشابه ها ممکن است باعث تحریک پذیری و عصبی شدن شما شوند.
▪ حتی المقدور قرار دندانپزشکی را در اول روز بگذارید و شب پیش از آن به اندازه کافی بخوابید .
یک عضو خانواده یا یکی از دوستان تان را برای قوت قلب همراه خود ببرید.
▪ یک دستگاه پخش نوار یا سی دی قابل حمل همراه با هدفون به مطب ببرید و با گوش دادن به موسیقی مورد پسندتان پیش و در حین درمان ذهن خودتان را از عمل دندان دور کنید.
▪ از تمرینات آرامش بخشی و تکنیک های تخیل هدایت شده استفاده کنید.
▪ به طور منظم برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید، ویزیت های مکرر از چند طریق به شما کمک می کند: رابطه خوبی با دندانپزشک برقرار می کنید، با مواد و تجهیزات دندانپزشکی و اقدامات معمول در مطب آشنا می شوید، امکان تشخیص زودرس مشکلات دندانی فراهم و بالقوه نیاز به اعمال دندانی گسترده تر برطرف می شود.
● راه‌هایی برای تسکین درد
▪ امروز، با وجود تکنیک های پیچیده بی حسی می توان تقریباً اطمینان داشت که در مطب دندانپزشکی دردی به سراغ تان نخواهد آمد.
گرچه پس از یک عمل دندانی دهان و دندان‌های شما از چند ساعت تا چند روز ممکن است بی‌حس بماند. اما شاید با درد و تورم در محل عمل دندانی هم روبه رو شوید در زیر به چند نکته برای رفع این ناراحتی ها اشاره می کنیم:
▪ تورم را با به کار بردن یخ پیچیده شده در یک پارچه مرطوب کاهش دهید.
▪ سوزش و درد به دنبال درمان های لثه را با قرقره کردن با محلول رقیق نمک یا سودا و آب تسکین دهید.
از دار و های مسکن معمول مثل آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید (آسپیرین نباید پس از اعمال جراحی مورد استفاده قرار گیرد.) دندانپرشک شما ممکن است دارو های ضددرد قوی تر را به دنبال اعمالی که دردشدیدتری ایجاد می‌کنند مانند کشیدن دندان، جاگذاری ایمپلنت و درمان کانال ریشه دندان، تجویز کند.

منبع : ایرانیان انگلستان