چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
مجله ویستا
نگاهی به تاریخ موسیقی ایران
از آثاری كه باقی مانده به ویژه نقش‌برجسته‌ها، گواه این نكته مهم است كه هنرموسیقی‌در آداب و رسوم مذهبی آنان دارای جایگاه‌خاصی بوده است.
برروی یكی از این نقش برجسته‌ها، یك اركستر۲۶ نفری را نشان داده شده است كه ۱۱ نفر آنان‌نوازنده چنگ، عود، طبال و نی‌لبك بودند و ۹ نفرآنان كودكان شش تا دوازده ساله كه شش نفر زن،آنان را هدایت می‌كردند و این دسته راخوانندگان تشكیل می‌دادند به جرات می‌توانیم‌به موسیقی ایران زمین ببالیم، ایران ما مهد تمدن‌و فرهنگ بوده است.
آریایی‌ها پس از آمدن به ایران با مشكلات‌زیادی روبه‌رو شدند. مبارزه با طبیعت بكر، اما مگرمی‌توان با طبیعت مبارزه كرد و پیروز شد؟ آنان‌شیفته خورشید، ماه، آب و آتش شدند و موسیقی‌بهترین وسیله برای ستایش آواز و دعا بود و این‌شد كه آواز و موسیقی جایگاه خود را به‌دست‌آورد و بعدها بهترین تفریح آنان را، آواز،موسیقی و تئاتر تشكیل داد.
موسیقی آن‌قدر در زندگی آنها ریشه می‌دواندكه موقع جنگ با دشمنان بانگ طبل و شیپوراحساس‌های میهن دوستی آنان را تحریك‌می‌كرد و در زمان صلح كوشش بر آن داشتند كه‌ذوق موسیقی كودكان را به‌وسیله آواز به‌ویژه باآموختن سرودهایی كه در ستایش سروده شده‌است توسعه بخشند.
زمانی كه در امپراتوری مادها و هخامنشیان‌جشنی به پا می‌شود، در دربار آنان موسیقی‌دانان‌و نغمه سرایان با آواز عود، چنگ و نی مجالس‌جشن را هیجان می‌بخشیدند و شادی‌می‌آفریدند...
حضور دائمی آنان در دربار باعث می‌شد،كم‌كم قدرت‌شان رو به افزایش نهد و جز دسته‌امینان و مشاوران پادشاهان ایرانی شوند.«اوگارس» (Augares) سرود خوان معروف‌ایرانی به جایی رسید كه جاه‌طلبی و نیات بزرگ«سیروس» را در مقابل «آستیاژ»، آخرین پادشاه‌ماد پیشگویی كرد. اما پس از آن كه سیروس‌خاندان ماد را واژگون كرد، آستیاژ خیلی پشیمان‌شد كه چرا به نصیحت مشاور خود عمل نكرده‌است.
● رشد موسیقی در زمان ساسانیان
در زمان ساسانی موسیقی ایرانی نیز رشدچشمگیری می‌كند. اصول و فلسفه «مانویان» بانغمه‌ها و موسیقی همراه شد و در سایر نقاط دنیاانتشار یافت.
در زمان خسرو پرویز ارتباط نزدیكی بین‌موسیقی ایرانی و هندی وجود داشت. ضمن این‌كه موسیقی‌دانان و نوازندگان در جشن‌ها پس ازدارندگان منصب افتخاری، در ردیف دوم قرارداشتند. این نشان دهنده توجه پادشاهان به قشر وجایگاه موسیقی و تاثیر آنان در كشور بوده است.در این دوره حتی علاقه‌مندان به موسیقی ازكشورهای دیگر به ایران می‌آمدند تا موسیقی رانزد هنرمندان ایرانی فرا بگیرند.
▪ سازهایی كه در این زمان نواخته می‌شدعبارتند از: رباب ایرانی كه آن را «دار»می‌نامیدند، رباب هندی، بر بط، چنگ، عود،نی‌لبك، قره نی و آلتی مانند تار موسوم به«زنگ»، همچنین «سركس» و «باربد» دو تن ازآهنگسازان برجسته آن دوره بودند. شهرت باربداز زمانی آغاز شد، كه او در جشنی شروع به‌نواختن كرد و سه قطعه از آثار خود را اجرا نمود.تاریخ نویسان آورده‌اند كه، او تمام شنوندگان راشیفته اصوات شكوه‌آمیز ساز و آواز لطیف وتاثیرآور خود نمود.
«نظامی» در وصف باربد گفته است:
«درآمد باربد چون بلبل مست
گرفته بر بطی چون آب در دست
زصد دستان كه او را بود در ساز
گزیده كرد سی لحن خوش آواز»
● نزول و صعود موسیقی
پس از حمله اعراب به ایران، موسیقی ایرانی‌به فراموشی سپرده شد اما كم‌كم فلاسفه ودانشمندان دوباره متوجه این هنر شدند. بزرگانی‌چون زكریای رازی، ابوعلی سینا، عمر خیام،فارابی و... موسیقی را دنبال كردند و آثاری نیز دراین زمینه به رشته تحریر درآوردند.
كتب موسیقی یونانیان ترجمه شد و حتی‌بخش‌های علمی‌تری به آن افزوده گردید.
یكی از شاخص‌ترین موسیقی‌دانان پس ازاسلام، ابونصر فارابی یا معلم ثانی است. این‌فیلسوف، آهنگساز، ریاضی‌دان و طبیعی‌دان‌ایرانی در سال ۹۵۰ میلادی متولد شد. او«اسلوب» موسیقی‌دان و فیلسوف عرب «الكندی»را تكمیل نمود. تعداد زه‌های رباب را زیاد كرد.در كتاب مهم خود كه درباره موسیقی نگاشته شده،اهمیت زیادی به علم و تحقیق‌های مفصل راجع‌به سازهای موسیقی داد. امروزه در بعضی از نقاطدنیا، درویش‌های مولوی بعضی از آهنگ‌های‌فارابی را در كوچه و بازار می‌خوانند.
حمله مغول‌ها به ایران، باز هم باعث ركودموسیقی شد. چرا كه تفكر آنان بیشتر متوجه‌عیاشی، فسق و فجور بوده تا كارهای تامل برانگیز.
«عبد القادر» یكی دیگر از بزرگان موسیقی‌كشورمان است كه در قرن ۱۵ میلادی زندگی‌می‌كرده است. دو كتاب خطی از او درباره‌موسیقی برجای مانده است ولی مهمترین كتاب‌وی به نام «كنزالالحان» كه شامل موسیقی نت‌داربود، از بین رفته است.
● تلاش برای احیای موسیقی
آقای حسینقلی، میرزا عبدا... (پدر استاد احمدعبادی)، عارف قزوینی، درویش‌خان، علینقی‌وزیری، روح‌ا... خالقی، مرتضی نی داود،معزالدین و... از جمله كسانی هستند كه از اواخرسلطنت قاجاریه برای احیای موسیقی ایرانی‌تلاش بسیاری كرده‌اند.
موسیقی امروز ایرانی هفت دستگاه دارد كه‌این هفت دستگاه مدیون تلاش میرزا عبدا... درعرصه موسیقی است. ردیف موسیقی ایرانی معرف‌به ردیف میرزا عبدا... است. یعنی او روایت كرده‌است و توسط شاگردان او ماندگار باقی مانده‌است.
موسیقی امروز ایران قبلا دارای دوازده مقام‌اصفهان، بزرگ، بوسلیك، حجازی، حسینی،راست، راهوی، زنگوله، زیرافكند، عراق، عشاق ونوا بوده است. اما امروزه تنها به هفت دستگاه‌تقسیم شده كه عبارتند از: چهار گاه، راست‌پنجگاه، سه‌گاه، شور، ماهور، نوا و همایون.
هركدام از این دستگاه‌ها دارای گوشه‌های‌فرعی نیز هستند مانند: ابوعطا، افشاری، بیات‌ترك، بیات كرد، دشتی و بیات اصفهان.
امروزه موسیقی اصیل ایرانی، در جهان دارای‌جایگاه بسیار ارزنده‌ای است و هر ساله هنرمندان‌ایرانی در جشنواره‌های بزرگ جهان به اجرای‌برنامه می‌پردازند.
منبع : مجله خانواده سبز
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست