نگاهی به گستردگی تروریسم جهانی القاعده

این روزها در ولا‌یت پیشاور (در افغانستان) جایی که القاعده ۲۰ سال پیش درآنجا ظهور کرد، تنها نشانه از اسامه بن لا‌دن رهبر آن را می‌توان بر روی قوطی‌های کبریتی مشاهده کردکه آمریکایی‌ها آن را در سراسر این ولا‌یت پخش کرده‌اند. بن لا‌دن مانند همین کبریت‌ها حملا‌ت ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ علیه آمریکا را شعله ور کرد و پس از این حملا‌ت به مانند دود ناپدید شد،‌اما رد پای وی را می‌توان از اندونزی گرفته تا افغانستان، عراق ،‌ شمال آفریقا و اروپا مشاهده کرد.
به رغم جایزه تعیین شده برای دستگیری بن لا‌دن که اکنون ۲۵ میلیون دلا‌ر است، هیچ کس هنوز به وی خیانت نکرده وگهگاهی اوبرروی اینترنت ظاهر می‌شود و هشدارهای خود را علیه غرب سر می‌دهد. تقریبا پس از گذشت ۷ سال از جنگ جهانی آمریکاعلیه تروریسم ،‌نتایج آن هنوز نتایجی قاطعانه نیست. القاعده جایگاه امن خود در افغانستان را از دست داد،‌اما در حال بازسازی آن در پاکستان است. بن لا‌دن هنوز آزاد است اما خالد شیخ محمد طراح حملا‌ت ۱۱ سپتامبر در زندان گوانتانامو محاکمه می‌شود. بسیاری از رهبران القاعده کشته و یا دستگیر شده‌اند، اما سایرین هنوز جایگاه خود را حـفـظ کـرده‌انـد. الـقـاعـده بـا یـک عقبگرد ایدئولوژیکی روبه‌روست اما جوانان بسیاری هنوز داوطلب عضویت در این گروه و اجرای حملا‌ت انتحاری هستند. درست است که پس از حملا‌ت سال ۲۰۰۱، آمریکا دیگر مورد حمله قرار نگرفت،‌اما پایتخت‌های کشورهای اروپایی مورد حمله بمب گذاران قرار گرفتند . بسیاری از حملا‌ت خنثی شده است . القاعده و گروه های وابسته و همفکر آن همچنان اصلی ترین تهدید برای امنیت کشورهای غربی و سایر کشورها مطرح می شوند .
آژانس های اطلا‌عاتی غربی متقاعد شده اند که القاعده همچنان خواستار توسعه سلا‌ح های غیر متعارف - چه شیمیایی و چه بمب هسته ای - است . شبکه القاعده اقدامات خود را با یک هدف دنبال می کند که < جهاد علیه آمریکا> خوانده می شود . اعضای جهادی القاعده به دنبال به حداکثر رساندن تلفات غیر نظامیان برای به جا گذاشتن حداکثر تاثیر در حملا‌ت خود هستند . حملا‌ت القاعده علیه شهروندان غربی کاهش یافته، اما استفاده معمول آن از بمب گذاران انتحاری، کشتارها که اکثراً قربانیان آن مسلمان هستند را افزایش داده است. ایدئولوژی القاعده با یک پیروزی بزرگ و دودهه شکست آمیخته شده است . شبه نظامیان عربی که به همتایان افغان خود در راستای بیرون راندن نیروهای شوروی از افغانستان در سال ۱۹۸۹ کمک کردند ، در ابتدا به موفقیت خوبی رسیدند اما سپس با وقوع جنگ داخلی و شکست در مبارزات خشونت بار خود در مصر ، الجزایر و سایر کشورها، رانده شدند . بسیاری از افراط گرایان تصمیم به توقف خشونت ها گرفتند، اما گروهی از جهادگران در افغانستان گرد هم آمدند و تحت نام طالبان سازماندهی شدند و تصمیم به تغییر استراتژی خود و هدف گیری دشمن خود از < دشمن نـزدیـک> بـه < دشـمـن دور> گرفتند. این منطق از سوی ایمن الظواهری مرد شماره دو القاعده هم در یادداشت هایش تشریح شده است که آمریکا را مستقیماً مورد حمله قرار می دهد. الظواهری می گوید: چنین تاکتیک هایی مزیت‌هایی را به دنبال دارد.
این تاکتیک ها ضربه مهلکی به دشمن بزرگ وارد می کند، احساسات ضد آمریکایی در سراسر جهان اسلا‌م را تحریک می‌کند و نفاق را میان کشورهای غربی و هم پیمانان آنها ایجاد کرده و آمریکا را بر سر دو راهی عدم حمایت از دوستانش و یا حضور مستقیم در خاورمیانه قرار می دهد. الظواهری بر این عقیده است که اگر آمریکا به اقدام نظامی متوسل شود، این مبارزه به جهادی تمام عیار علیه کافران مبدل خواهد شد. در همین راستا یکی از اهداف حملا‌ت ۱۱ سپتامبر تحریک آمریکایی‌ها برای حمله به سرزمین های مسلمانان بود. اما اگر القاعده قصد داشت که آمریکا را وارد دام افغانستان کند، این طرح دست کم در ابتدا با شکست مواجه شد. طالبان در سال ۲۰۰۱ سریعا سرنگون شد و حامیان القاعده مجبور شدند تا خود را پنهان کنند. آمریکای گستاخ سپس وارد دامی شد که خود آن را در عراق ایجاد کرد و آن آغاز جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ بود. آمریکا از شرّ یک دیکتاتور خلا‌ص شد، اما به جهادگران القاعده این فرصت را داد تا علیه اشغالگران آمریکایی در یک سرزمین مسلمان نشین وارد عمل شوند. برای مدتی، جهادگران فکر می کردند که می‌توانند پایگاهی در عراق برای بی ثبات سازی منطقه ایجاد کنند. این خطر اکنون برطرف شده است.
اکنون به نظر می‌رسد آمریکا در حال خروج از مشکلا‌ت و خشونت هایی است که برای خود ایجاد کرده بود. کارشناسان تروریسم در حال بررسی این موضوع هستند که آیا القاعده در حال نابودی است؟ مایکل هایدن مدیر سازمان اطلا‌عات مرکزی آمریکا در ماه می به روزنامه واشنگتن پست گفته بود، القاعده در عراق و عربستان به شکست استراتژیک خود نزدیک شده است و ما به خوبی عمل کرده ایم. بسیاری بر این عقیده‌اند که هایدن بسیار خوشبین است .آیا مایکل هایدن خود ۲ ماه پیش نسبت به بازگشت القاعده به مناطق قبیله‌نشین در پاکستان هشدار نداده بود؟ او این مسئله را یک خطر آشکار برای غرب خوانده بود. شمار اعضای کلیدی القاعده شاید تنها به صدها نفر برسد، اما این گروه با گروه‌های شبه نظامی دیگر که هزاران شبه نظامی را شامل می‌شود ا‌رتباط دارد. القاعده یک سازمان تروریستی و یک شبکه شورش است. برخی این گروه را شرکتی توصیف می‌کنند که برپروژه‌های تروریستی سرمایه‌گذاری می‌کند. برخی دیگر القاعده را یک گروه جهانی می‌‌دانند که توسط رهبران خود واز طریق تبلیغات حفظ شده است. در حال حاضر تهدید جدی جهانی القاعده از مناطق غیر قابل اداره وکنترل ناشی می‌شود، از جمله مرز افغانستان - پاکستان ، بخش‌هایی از عراق، نواحی در یمن، سومالی ، صحرای غربی و سلسله جزایر میان اندونزی و فیلیپین. القاعده در این کشورها از یک حکومت مجازی بهره می‌برد. اینترنت، گروه‌های جهادی القاعده را به یکدیگر متصل می‌کند و ایدئولوژی آن را گسترش می‌دهد. به دلیل آنکه القاعده بسیار پراکنده است، جنگ علیه آن به یک نظم بین‌المللی از سوی کشورها نیاز دارد.

منبع‌: اکونومیست

منبع : روزنامه آفتاب یزد