آمارگیری بدون توجه به زیرساخت‌ها

در مطلب زیر، به نقد پروژه سرشماری کاربران اینترنت پرداخته‌است. بدیهی است که این نوشته لزوما نظر عصر ارتباط نبوده و نشریه آمادگی دارد نظرات مختلف درباره این طرح را منتشر کند.
در خبرها آمده است که شرکت فناوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران، پروژه سرشماری کاربران اینترنت را برای نخستین‌بار و براساس استانداردهای بین‌المللی با هدف استخراج آمار دقیقی از تعداد کاربران اینترنتی در کشور به انجام می‌رسانند و طبق اعلام معاون گسترش فناوری اطلاعات شرکت فناوری اطلاعات، پرسشنامه‌های آمارگیری را تا سی‌ام دی ماه تکمیل و بعد از آن گروه تخصصی برای آنالیز اطلاعات خام جمع‌آوری شده شروع به فعالیت می‌کند تا نتایج مورد نظر را استخراج و در مرداد ماه سال ۱۳۸۸ برای اطلاع عموم اعلام نهایی کند و بعد از آن نیز اطلاعات و نتایج جمع‌آوری شده برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برنامه‌ریزان و مدیران مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
فارغ از شیوه جمع‌آوری اطلاعات و یا استاندارد علمی مورد نظر و مورد استفاده مرکز آمار، در مورد پروژه فوق چند نکته قابل ذکر است:
۱) از سال‌های اولیه تولد اینترنت در کشورهای مترقی سرشماری کاربران اینترنت به‌طوری جدی و علمی انجام شده و سالانه گزارش آن نیز منتشر می‌شود اما باید اذعان داشت که در حال حاضر پدیده اینترنت به یک الزام مبدل شده و بنابراین یا باید کشورها در مسیر توسعه برای فراگیر کردن عمومی آن تلاش کنند و یا اینکه با حرکاتی لاک‌پشتی و کند در صدد بهره جستن از درصد ناچیزی از مزایای بی‌شمار آن باشند.
متاسفانه در کشور ما متولی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات هنوز به ضرورت فراگیر کردن اینترنت مطابق با استانداردهای بین‌المللی واقف نشده است. امروزه اینترنت در کشورهای توسعه یافته به شاخصی برای سنجش میزان توسعه کشورها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مبدل شده و رتبه کشورها در این مقوله برای تعیین رتبه یا میزان آمادگی الکترونیکی یا دیجیتالی به کار گرفته می‌شود. با توجه به زیرشاخص‌های زیرساخت‌های فناوری و ارتباطات، فضای کسب و کار، فضای اجتماعی و فرهنگی، فضای قانونی، چشم‌انداز و سیاست‌های دولتی و میزان دسترسی کاربران به فضای کسب و کار الکترونیکی، به نظر می‌رسد تکلیف سرشماری یاده شده معلوم بوده و عدد و رقم مناسبی به‌دست نخواهد آمد. زیرا ما برای استقرار تجارت الکترونیکی که در ششمین سالگرد ابلاغ قانون آن هستیم، توفیقی به دست نیاورده‌ایم و بنابراین اقدام شرکت یاد شده مبنی بر سرشماری کاربران اینترنت، کاری بی‌نتیجه تلقی می‌شود. امروزه استخراج آمار کاربران اینترنت بدون توجه به کاربردهای آن امری بی‌فایده است.
۲) در حال حاضر با ظهور پدیده اینترنت همراه، تمامی کشورهای توسعه یافته در صدد استفاده از ظرفیت‌های موجود برای بهره‌برداری از شکل جدید اینترنت در حوزه‌های تجارت و دولت الکترونیکی هستند. اطلاعات واصله دلالت بر این دارد که این پروژه توسعه فناوی اطلاعات و ارتباطات مبتنی بر فناوری‌های جدید، در کشور افغانستان پیاده‌سازی شده و در آن کشور دیگر مردم هیچ رغبتی برای بهره جستن از امکانات فناورانه قدیمی مثل تلفن ثابت ندارند و در صددند تا از شبکه تلفن‌همراه برای کلیه ارتباطات اینترنتی و موبایلی بهره جویند. فارغ از مبحث تجارت سیار ، دولت سیار و ... امروزه برای توسعه کاربردهای مفید اینترنت، توسعه اینترنت پهن باند در کشور یک ضرورت است؛ در حالیکه در کشورهای همسایه تلاش‌ها برای اینترنت موبایل با سرعت ۱۱۵ کیلوبیت به ثمر نشسته، پروژه GPRS در ایران هنوز در دست‌انداز است و با این وجود، عجیب است که چرا شرکت فناوری اطلاعات در صدد استخراج آمار کاربران اینترنت با سرعت ناچیز موجود در کشور است. آیا به جای همت گماردن بر پروژه سرشماری، تلاش بر ارتقای کیفیت اینترنت در کشور برازنده نیست؟
۳) در سیستم‌های مبتنی بر IT، دریایی از اطلاعات مورد نیاز مدیران در پایگاه‌های داده برای داده‌کاوی بعدی ذخیره و در دسترس مدیران و برنامه‌ریزان قرار می‌گیرد. آیا با وجود دانش و تجربه فعلی، هر دو سال در میان باید برنامه‌ریزان و طراحان شبکه کشور، منتظر استخراج اطلاعات لازم در مورد عادات ترافیکی کاربرها از پرسشنامه‌های متنوع مربوط به خانوارها باشند تا با صرف هزینه به اطلاعاتی دست یابند که برای برنامه‌ریزی در دنیای توسعه یافته امروزی فاقد ارزش و اعتبار لازم است؟
۴) کاربران اینترنت مطلع‌اند که وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها، روزانه اطلاعات جامعی از عادات مختلف کاربران و مراجعه‌کنندگان به وب‌گاه‌ها و پورتال‌ها را به صورت آنی یا برخط در اختیار علاقه‌مندان می‌گذارند. به نظر می‌رسد این اطلاعات آن‌قدر جامع باشد که ضروتی به توسل به شیوه‌های سنتی جمع‌آوری اطلاعات نباشد. همچنین نرم‌افزارهای بسیار قدرتمندی در حال حاضر موجود است که اطلاعات جامعی از کلیه فعالیت‌های افراد در اینترنت را در اختیار متولیان قرار می‌دهد و بنابراین وقتی این فناوری خود امکانات بالقوه سرشماری را در اختیار می‌گذارد، چه ضروتی به انجام این پروژه است.
۵) در قانون چهارم توسعه و قانون تجارت الکترونیکی، تکالیفی برای متولیان امور اعم از وزارت ICT و وزارت بازرگانی و سایر دستگاه‌ها تعیین شده بود. آیا بهتر نیست به‌جای این آمارگیری، به بررسی و تحلیل عملکرد سازمان‌های یاد شده می‌پرداختیم تا مشخص شود متولیان چقدر در توسعه زیرساخت‌ها و فرهنگ‌سازی توفیق داشته‌اند که حالا بنا دارند دنبال بازخوردهای اجتماعی آن در قالب سنجش میزان افزایش ضریب نفوذ اینترنت در بین مردم باشند؟
هرچند انجام پروژه یاد شده به‌عنوان فعالیتی پژوهشی و تحقیقی عاری از هرگونه شبهه و ایراد است، ولی انجام آن به‌عنوان پروژه‌ای ملی، موضوعیتی برای طرح ندارد و بهتر است وزارت ICT و شرکت‌های اقماری آن تمرکز خود را برای رشد و توسعه هرچه مناسب‌تر و به روزتر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور معطوف کنند تا شاهد توسعه کشور بر محور دانایی باشیم.

نوشته: عیسی نجفی (رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان خراسان رضوی)
منبع: عصرارتباط

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا