موقعیت مستحکم ایران در بحرانی‌ترین منطقه جهانی

به رغم تلاش‌های دولت آمریكا برای منزوی كردن ایران در سطح بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران به پیروزی‌های دیپلماتیك یكی پس از دیگری دست می‌یابد . یك ماه پس از برگزاری انتخابات موفق ریاست جمهوری و انتخاب محمود احمدی نژاد، ایران موقعیت خود را در مقاومت در برابر فشارهای آمریكا برای انزوای آن كه در راستای »استراتژی تغییر رژیم» در ایران صورت می‌گیرد، مستحكم‌تر می‌بینید.
دیدار هفته گذشته نخست وزیر عراق از تهران كه با استقبال گرم مقامات بلند پایه ایرانی مواجه شد، آخرین مورد از سلسله تحولاتی بود كه قدرت چانه زنی ایران را تقویت می‌كند. این سفر كه منجر به عقد قراردادهای همكاری نظامی و اقتصادی بین دو كشور شد، دهن كجی بزرگی به نومحافظه‌كاران و سایر جنگ‌طلبان آمریكایی است كه مدت‌ها تصور می‌كردند یك عراق «آزاد» در سرنگون كردن حكومت روحانیون ایران با آنان همكاری خواهد كرد. جنگ‌طلبان واشینگتن از پیروزی احمدی‌نژاد خرسند شدند با این استدلال كه با انتخاب یك رییس جمهور میانه‌رو، كشورهای غربی امیدشان به تعامل با آن از بین نمی‌رفت و گزینه تغییر رژیم را بایگانی می‌كردند. آنها به رغم مشاركت چشمگیر و پرشمار مردم در انتخابات همچنان به ادعاهای خود مبنی بر این كه «ایران مستعد انقلاب است» ادامه می‌دهند همانطور كه جفری گدمین، مدیر نومحافظه‌كار مؤسسه آسپن برلین در آخرین مقاله خود در مجله ویكلی استاندارد نوشت. ]این مقاله تحت نام «طرحB برای ایران» به علاوه نقدی بر آن در سایت عملیات روانی منتشر شده است[. اما حتا اگر نارضایتی داخلی از دولت ایران به بالاترین سطح خود رسیده باشد – گرچه اكثر كارشناسان مسایل ایران نظر گدمین را رد می‌كنند – احتمال طرفداری جامعه بین‌المللی از ایران در مواجهه بین ایران و آمریكا بیشتر ازگذشته شده است.
به باور اغلب ناظران منطقه‌ای در حالی كه جنگ افروزی آمریكا در افغانستان و عراق تا حدی با هدف مرعوب كردن ایران صورت گرفت اما تهران به برنده بزرگ این جنگ‌ها تبدیل شد. همانطور كه آناتول لیون تحلیلگر مؤسسه آمریكای جدید اظهار می‌كند: «دو دشمن بزرگ ایران یعنی رژیم بعث عراق و رژیم افراط‌گرای سنی افغانستان سرنگون شدند بدون این كه ایران یك تیر شلیك كند.» همچنین حضور ۱۶۰ هزار نیروی نظامی آمریكا پشت مرزهای ایران، آنچنان كه جنگ‌طلبان آمریكایی تصور می‌كردند، ایران را مرعوب نكرد. گذشته از اینها، توان ناگفته ایران در مشكل كردن اوضاع برای بسیاری از همسایگان خود همواره اهرم فشاری در اختیار آن قرار می‌دهد.
اما در هفته‌های اخیر ایران موقعیت خود را – در بعضی مواقع با مساعدت ناخواسته بوش – مستحكم‌تر از قبل می‌بیند. برای مثال قرارداد دولت بوش با هند برای فروش فناوری هسته‌ای پیشرفته به این كشور به رغم عدم پذیرش پیمان عدم تكثیر تسلیحاتی (NPT) از سوی هند، می‌تواند منجر به این نتیجه‌گیری از سوی ایران شود كه می‌تواند از این امر در مذاكرات هسته‌ای با سه كشور اروپایی و خنثی كردن تلاش‌های آمریكا در اعمال تحریم‌های شورای امنیت علیه آن به دلیل نقض NPT بهره‌برداری كند.
جوزف كرسیون، كارشناس تسلیحاتی در مؤسسه كارنگی در این زمینه اظهار نظر می‌كند: «چطور پس از این قرارداد می‌توانید ادعا كنید كه روسیه نمی‌تواند راكتور هسته‌ای به ایران بفروشد؟ این همان چیزی است كه ایران از آن استفاده می‌كند.»
البته بوش این قرارداد را در راستای تلاش‌های دیپلماتیك برای تقویت قدرت هند در برابر تهدید چین منعقد كرده است. با وجود این، رد درخواست‌های مكرر آمریكا از سوی هند در مورد تجدیدنظر در پروژه «خط لوله صلح» برای انتقال گاز ایران به این كشور از طریق پاكستان حاوی این پیام است كه هند نمی‌خواهد در صحنه جهانی به آلت دست آمریكا تبدیل شود. راجان منون، كارشناس مسایل خارجی در دانشگاه لهای می‌گوید: «هند به هیچ عنوان در سیاست مهار چین و ایران – به خصوص ایران – وارد نمی‌شود. با در نظر گرفتن روابط مستحكم بین دولت ایران و ملت مسلمان آن، آمریكا در صورت حمله به ایران، از حمایت هند برخوردار نخواهد بود.»
واقعیت این است كه اهمیت ایران به عنوان یك صادركننده مهم نفت و گاز در این برهه زمانی كه با افزایش بی‌سابقه قیمت نفت مواجهیم، عامل مهمی درنفوذ و قدرت این كشور به شمار می‌رود. علاوه بر هند، چین نیز كه سال گذشته قراردادی ۲۵ ساله به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار با ایران امضا كرد، منافع خود را در ثبات ایران می‌بیند. گری سیك، كارشناس مسایل ایران در دانشگاه كلمبیا كه مشاور امنیت ملی جیمی كارتر بود، اعتقاد دارد ایران نقش مهمی در استراتژی انرژی چین دارد و در صورت نیاز ایران به حمایت در شورای امنیت سازمان ملل، چین چنین قدرتی را دارد. به همین دلیل چین برای ایران متحدی ارزشمند به شمار می‌رود.
همچنین به گفته وین وایت، مدیر مؤسسه خاورمیانه و كارشناس اسبق وزارت امور خارجه آمریكا در امور خلیج فارس علاوه بر چین، روسیه نیز كه در برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران مشاركت می‌كند، در شورای امنیت احتمالاً از ایران حمایت خواهد كرد البته نه به دلیل دوستی با تهران بلكه به دلیل دوری كردن فزاینده آن از واشینگتن طی دهه گذشته. این دوری جستن اوایل ماه جاری زمانی كه روسیه و چین، چهار كشور آسیای مركزی عضو سازمان همكاری شانگهای (SCO) را ترغیب به فشار بر واشینگتن برای برچیدن پایگاه‌های نظامی آن در قرقیزستان و ازبكستان كردند، كاملاً نمود پیدا كرد. این پایگاه‌ها كه آمریكا از آنها برای پشتیبانی عملیات نظامی و جاسوسی در افغانستان و عراق استفاده می‌كند و به اعتقاد برخی ممكن است به همین منظور علیه ایران نیز مورد استفاده قرار گیرند، از دیدگاه مسكو و پكن نقطه آغازی برای خنثی كردن دستاوردهای استراتژیك واشینگتن در آسیای مركزی پس از حملات ۱۱سپتامبر محسوب می‌شود. منون كه در سال ۱۹۹۴ خواستار میانجیگری روسیه و ایران برای پایان دادن به جنگ داخلی تاجیكستان شده بود، اظهار می‌دارد: «ایران درحال حاضر جای پای محكمی در آسیای مركزی دارد و قدرتی چندقطبی است. این واقعیت كه ما با بسیاری از كشورهای منطقه مشكل داریم، فضای مانور بیشتری به ایرانی‌ها می‌دهد.»
علاوه بر این، تضعیف احتمال پذیرش تركیه در اتحادیه اروپا به دنبال رد قانون اساسی این اتحادیه از سوی مردم فرانسه و هلند و نیز افزایش نگرانی آنكارا در مورد ناآرامی‌های كردها در سوریه و منطقه كردنشین خود این كشور، انگیزه‌ای به آن داده تا توجه همسایه مهمش یعنی ایران را جلب كند.
این موفقیت‌های دیپلماتیك تا حد زیادی ناشی از افزایش اعتماد به نفس در داخل ایران به ویژه در بین نسل جدیدی از رهبران از جمله احمدی‌نژاد شده است كه به گفته گری سیك «با این باور رشدكرده‌اندكه ایران می‌تواند سرنوشت خود را رقم بزند و بدون توجه به آنچه دیگران فكر می‌كنند راه خود را انتخاب كند. پیامی از داخل ایران شنیده می‌شود كه می‌گوید همه چیز علیه ماست.» سیك ادامه می‌دهد: «نگرانی من این است كه ایرانی‌ها به این نتیجه برسند كه لازم نیست چندان نگران باشند و این بسیار خطرناك است. آنها باید همچنان نگران همسایگان خود كه در حال حاضر آمریكا نیز جزو آنها محسوب می‌شود، باشند.»
نویسنده:جیم لوب

منبع : خبرگزاری فارس