نکاتی چند در خصوص حراست از طبیعت در سفر

شکوهی در جانم تنوره می کشد و
گویی
از پاک ترین هوای کوهستانی
لبالب قدحی در کشیده ام
انسان و طبیعت ترکیبی جدایی ناپذیرند. تمامی جلوه های طبیعت اعم از جنگل ها، پارک های ملی و حیات وحش ، رودخانه ها و طبیعت پیرامون آن ها به ویژه کوهستان ها و آبشارها، چشمه های طبیعی، چشمه های آبگرم ، ییلاق ها، دریاها و دریاچه ها و سواحل آن ها همه مکان هایی برای گردشگری و پالایش روح آدمی اند .
گردشگری جذاب ، شیرین ، دیدنی و حتی فعالیتی اقتصادی است . اما افسوس که گاه بر روی دیگر سکه واقعیاتی تلخ وناهنجار را می بینیم. اصولا هر مکانی تا آن هنگام از چشم و تهاجم گردشگران بی مبالات پنهان ومصون است که به همگان معرفی نشود. و دست و دلمان نلرزد که فردا سرنوشتی مانند تنگه واشی، کلاردشت، آهار ، زیارت و ... پیدا خواهد کرد. مثلا در اواسط مسیر تنگه ی واشی ، کتیبه ای مربوط به دوران سلطنت فتحعلی شاه به چشم می خورد که با اسپری روی آن نوشته اند : یادگاری از مملی و امین و ... حال فکر کنید در طول مسیر تنگه چه چیزهایی به چشم خود خواهید دید!
اما، نمی توان از گردش چشم پوشید ، به اعتباری زندگی شهری و دوری از طبیعت ما را وادار می کند هر وقت یا حتی هر لحظه که فرصت پیدا کنیم ، به دامن طبیعت بشتابیم، آیا می شود هم به عرصه ی طبیعت گام نهاد، و هم طبیعت را تخریب نکرد وحتی چه بسا به دوام و بقای آن کمک کرد؟
● دست کم می توان نکاتی را رعایت کرد. از جمله ی آن ها :
پیش از سفر اتومبیل خود را وارسی و آن را آماده کنیم. تا مجبور نشویم در طول مسیر برای ارایه برخی خدمات ماشین، وقت خود را هدر دهیم و برای تعمیر کردن آن طبیعت را با ریختن روغن ها ،گریس و امثال آن آلوده کنیم . ریختن هر قطره روغن ماشین می تواندصدها هزار لیتر آب رودخانه ها و منابع آبی زیرزمینی را آلوده کند.
اگر ناچاریم از باربند استفاده کنیم چیدمان باربندمان چنان باشد که شکل ایرودینامیکی آن حفظ شود. تا مصرف سوخت افزایش نیابد.
هنگام سوخت گیری در جایگاه های سوخت حتما دقت کنیم تا بنزین سرریز نشود، همیشه یکی دو لیتر کمتر از گنجایش باک سوخت گیری کنیم.
در بین راه هرگز از شیشه ماشین آشغال ، دستمال کاغذی و ... به بیرون پرتاپ نکنیم.
هرگاه بخواهیم در مکانی خوش آب و هوا توقف کنیم بکوشیم پوشش گیاهی (بوته های کوچک، درختچه ها، درخت ها و علف های خودرو) را نکنیم، زیر پا له نکنیم، نشکنیم تا نشیمنگاه مسطح تری برای خود مهیا کنیم.
به شاخه های درختان برای بازی ، طناب نبندیم و تاب بازی نکنیم.
برای تهیه آتش شاخ و برگ درختان را نشکنیم، ولو اینکه برگ سبزی نداشته باشند.
در کوهستان های پیرامون تهران که هر هفته پذیرای صدها هزار نفر گردشگر است، به علت وجود امکانات فراوان می توان به سادگی به بخش های گوناگون کوهستان دسترسی پیدا کرد. اگر حتی فقط چند درصد مردم به چیدن سبزی های صحرایی گل های کوهی (شقایق ، لاله و ...) بپردازند آسیب های جدی و جبران ناپذیر به پوشش های گیاهی وارد می آید. ممکن است بعضی ها فکر کنند با چیدن فقط چند برگ یا چند گل از گیاهان آسیبی به آن ها نمی رسد اما واقعیت این است که این کار موجب اختلال اساسی در تداوم حیات آن ها و تکثیرشان می شود، ما هر ساله شاهد کمتر شدن گل های وحشی هستیم.
به برکت بارش های خوش بهاری انواع گیاهان در کوه ها می رویند؛ آن ها را نچینیم؛دیگران را هم از این کار باز داریم. از خریدن سبزی صحرایی خودداری کنیم تا انگیزه چیدن آن ها برای فروشنده از بین برود. البته بعد از تولید مثل وگرده افشانی ،چیدن بعضی از گیاهان آن هم از محل رستنگاه نه از ریشه مانعی ندارد. ولی ساقه هایی که روی آن ها گل یاغنچه تشکیل شده، نکنیم تا امکان تولید مثل گیاه سلب نشود.
برای شستن ظروف و ... در کنار رودخانه هاو چشمه ها از مواد غیر شیمیایی (بهترین ماده چوبک است که در عطاری ها یافت می شود) به جای مایع ظرفشویی استفاده کنیم تا آب رودخانه که حیات آبزیان وگیاهان آبی و درختان مجاور، به آن بستگی دارد، آلوده نشود.
محل مناسبی را برای برپایی اجاق انتخاب کنیم و مطمئن شویم که حرارت آن به سرشاخه ها صدمه نمی زند. حتی المقدور از چراغ های گازی پیک نیکی استفاده کنیم.
بعد از اتمام کار از خاموشی آتش مطمئن شویم.
● پسماندهایی که در گردشگری ها تولیدمی شوند، عموما مشتمل اند بر :
۱- پوست میوه ها و سبزی ها، پوست آجیل ، نان خشک و برنج، تفاله چای و ... : درمحل مناسبی قرار دهیم و روی آن را هم با خاک بپوشانیم تا هم از پراکندگی آن ها در باد جلوگیری کنیم و هم منظر گردشگران بعد از ما چشم آزار نباشد ، و نیز از تجمع مگس و پشه جلوگیری شود. به این ترتیب کودمناسبی هم برای خاک تامین می شود.
۲- مواد پلاستیکی مانند ظروف یکبار مطرف، کیسه های نایلونی ، بطری های نوشابه، کیسه های بسته بندی مواد غذایی و تنقلات (پفک و چیپس) قوطی کنسرو، بطری های شیشه ای و بسته بندی های شیشه ای و ... :حتما تمامی این ها را با خود به شهر باز گردانیم و این مواد را در طبیعت جا نگذاریم و بدانیم که تمامی این مواد هزاران سال به شکل اولیه خودشان در طبیعت باقی می مانند. گاهی دور انداختن این مواد زاید در کنار ساحل یا در دریا می تواند باعث مرگ ماهیانی که به امید غذا آن ها را می بلعند ، شود .
۳- پوشک بچه، دستمال های توالت و ... :آن ها را به امان خود در محل رها نکنیم، زیرا این پسماند ها که در ابتدا مرطوب است، پس از خشک شدن به صورت ذرات معلق (که عموما باکتری ها و عوامل بیماری زا هستند) درفضا پراکنده می شوند. آن ها را هم جداگانه نگه داری کنیم و با خود به شهر بیاوریم.
روی تنه ی درختان یادگاری به اشکال گوناگون نکنیم.
تفکر و حساسیت حفظ منابع طبیعی و آثار تاریخی- فرهنگی را در خود و کودکانمان نهادینه کنیم.
شاید رعایت این چند نکته ساده کمترین سپاسی باشد که می توانیم از این میزبان سخاوتمند و این مادر مهربان به عمل آوریم.
تو را چه سود از باغ و درخت
که با یاس ها به داس سخن گفته ای
آن جا که قدم نهاده باشی
گیاه از رستن تن می زند
چرا که تو تقوای خاک و آب را
هرگز باور نداشتی
شاملو

مهین زندیه
از گروه محیط زیست موسسه مادران امروز (مام)

منبع : موسسه مادران امروز