تغذیه نامناسب کودکان کوتاه قد و چاق

سال‌هاست شاهد خبرهای جسته‌گریخته‌ای از روند رو به رشد استفاده از چیپس، پفك، نوشابه و خلاصه انواع خوراكی‌های بی‌خاصیت و مضر هستیم. خبرهایی كه اغلب در پاراگراف بعدی خود با یك هشدار جدی ما را از خطر افزایش وزن و كاهش قد كودكانمان آگاه می‌كنند. این در حالی است كه ما بی‌توجه به تمام هشدارها هر روز قفسه‌های سوپرماركت‌ها را پر از این مواد می‌بینیم و شركت‌های تبلیغاتی و رسانه‌های عمومی بیش از پیش مردم را به خوردن این مواد تشویق كرده و حتی علی‌رغم تمام شعارها شاهد فروش این خوراكی‌ها در بوفه مدارس هستیم.
هر روز با به صدا درآمدن هر زنگ تفریح در مدارس شاهد باز شدن بسته‌های پفك و چیپس و ساندویچ‌های سوسیس و كالباس هستیم. ساندویچ‌هایی كه گاه در محیط نه‌چندان بهداشتی و استاندارد بوفه‌ها با دست‌هایی كه هیچ دستكشی آنها را پوشش نمی‌دهد، تهیه و تولید می‌شوند. درصد قابل توجهی از مواد خوراكی در حال عرضه در بوفه مدارس غیرمجاز هستند.
فقط در بوفه‌های معدودی مواد ارزشمندی نظیر خشكبار و میوه به بچه‌ها عرضه می‌شود. این در حالی است كه اغلب این دانش‌آموزان (حدود ۴۰ درصد) بدون خوردن صبحانه روز خود را آغاز كرده‌اند و تغذیه زنگ‌های تفریح آنها به نوعی صبحانه یا غذای اصلی قبل از ناهارشان محسوب می‌شود. براساس آمار ۱۴ درصد از مجموع انرژی دریافتی نوجوانان پسر و ۱۵ درصد از كل انرژی دریافتی نوجوانان دختر از نوشابه‌های گازدار و آب‌میوه‌های آماده و تنقلات بی‌ارزش غذایی تامین می‌شود. كودكان یك سوم روز را در مدرسه به سر می‌برند و وعده‌های مهمی مانند صبحانه و میان‌وعده‌های صبحگاهی را در كنار دوستانشان می‌خورند. تغذیه نادرست در این دوران می‌تواند عوارض جانبی مانند كوتاهی قد را به همراه داشته باشد و باید به‌خاطر داشته باشیم قد از جمله معیارهایی است كه وضعیت تغذیه افراد را در درازمدت نشان می‌دهد.
چیپس یكی از پرطرفدارترین خوراكی‌های بوفه‌هاست كه به دلیل حجم كم بدون احساس سیری فرد را وادار به خوردن می‌كند. چیپس حاوی نمك، چربی و كالری زیادی است كه باعث جمع شدن آب اضافه در بدن و متورم شدن بافت‌ها می‌شود و در مواردی به بالا رفتن فشار خون كمك می‌كند و به دلیل شرایط و نوع طبخ آن اغلب ویتامین‌های خود را در روند پخت از دست می‌دهد. پفك نیز نه تنها تخریب دندان، ناراحتی‌های معده و چاقی مفرط را به همراه دارد، بلكه باعث چسبندگی روده نیز می‌شود. براساس تحقیقات شدت یافتن این نوع تغذیه نامناسب به معنای آینده‌ای با مشكلات جسمی و روحی فراوان است. به اعتقاد گروهی از معلمان، تعداد زیادی از دانش‌آموزان از همان ساعت‌های اولیه، روز خود را با خمیازه‌های كش‌دار آغاز می‌كنند و تا لحظات پایانی كلاس درس نیز نه تنها متوجه موضوع درس نمی‌شوند، بلكه فقط در انتظار فرا رسیدن زنگ تفریح هستند. به عقیده كارشناسان، یكی از عوامل مؤثر در این بی‌قراری‌ها و كسالت‌ها و یادگیری پایین دانش‌آموزان سوءتغذیه، تغذیه نادرست و مصرف نكردن صبحانه و میان‌وعده‌های مناسب است.
با به‌كارگیری یك كارشناس تغذیه در كنار كارشناسان بهداشت مدارس در جهت فرهنگ‌سازی صحیح در مورد تغذیه متعادل از جمله رعایت وعده‌های سه‌گانه مصرف صبحانه مناسب در زنگ‌های تفریح می‌توان در برابر هجوم بیماری‌های قرن مانند چاقی، افزایش فشار خون، بیماری‌های عروقی، افسردگی ناشی از مصرف مواد غذایی نامناسب و ... مقاومت و سالانه هزاران میلیارد تومان صرفه‌جویی كرد. از انواع خوراكی‌های غیرمجاز و مضری كه در بوفه مدارس عرضه می‌شوند كه بگذریم، ‌نوبت به فضای نامناسب این بوفه‌ها می‌رسد. متأسفانه بیشتر بوفه‌های ما یك اتاقك و یا حتی دخمه‌ای است كه یك و یا دو نفر از بچه‌ها و یا حتی سرایدار و خدمه مدرسه متولی اداره آن هستند. این در حالی است كه اصول استاندارد برای بوفه مدارس به شرح زیر است. دیوار و سقف بوفه باید با دوام و قابل شست‌وشو بوده و دارای تهویه مناسب (هواكش)، یخچال، دستشویی، صابون مایع،‌ سطل‌های زباله قابل شست‌وشو و نیز قفسه‌بندی كافی برای چیدن مواد غذایی باشد. ظروف بوفه باید از جنس استیل بوده و پیشخوان آن باید سنگی و قابل شست‌وشو باشد. لازم است ارتفاع پیشخوان به اندازه‌ای باشد كه بچه‌ها بتوانند به راحتی روی آن را ببینند و خرید كنند. فروشنده باید كارت معتبر سلامت از مراكز بهداشتی وابسته به وزارت بهداشت داشته باشد. همچنین او باید در هنگام كار از دستكش‌های یك‌بار مصرف استفاده كند و بهداشت فردی را به‌طور كامل رعایت كند.
البته متاسفانه با توجه به شواهد موجود به نظر می‌رسد مجموعه این بایدها و نبایدها فقط به صورت دستورالعمل‌هایی مكتوب و نه اجرایی موجود هستند كه كمترین توجهی به آنها نمی‌شود و با سهل‌انگاری سلامت آینده فرزندان و جامعه ما به خطر می‌افتد. بنابراین لازم است والدین بیش از پیش نسبت به نوع تغذیه فرزندان خود در مدارس حساسیت داشته باشند و با تهیه ساندویچ‌های خانگی مانند ساندویچ كوكو، تخم‌مرغ و غیره برای زنگ‌های تفریح، سلامت فرزندان خود را تضمین كنند.

منبع : روزنامه تهران امروز