البلدان

نویسنده : یعقوبی - احمدبن‌اسحاق
مترجم : آیتی - محمدابراهیم
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۱/۰۸/۲۸
رده دیویی : ۹۱۰.۹۱۷۶۷۱
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۱۷۴
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : G۹۳/ی۷ب۸۴
نوبت چاپ : ۴
تیراژ : ۱۵۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۴۵-۳۱۲-۳

'البلدان 'تالیف 'ابن واضح یعقوبی 'قدیم‌ترین کتاب جغرافیایی عربی است که در قرن سوم هجری تالیف شده است .یعقوبی در این کتاب پس از توصیف کامل 'بغداد 'و 'سر من رای', سه بخش از سرزمین‌های معروف زمان خودش را توصیف نموده که عبارت‌اند از1 :ـ بخش مشرق, 2ـ بخش قبله, 3ـ جربی = بخش شمال .سپس در ملحقات کتاب به ذکر مطالب مختلف جغرافیایی روی می‌آورد . در این کتاب ابتدا ذکری از منازل و فواصل آمده, سپس از آب و هوا, محصولات, نژاد مردمان, مقدار خراج و والیان شهرها اطلاعاتی درج شده است .بخش مهمی از کتاب که در تعریف شهرها و دیه‌های ایران است از نظر جغرافیای تاریخی ایران و شناخت ریشه نام‌های جغرافیایی حایز اهمیت است .مواضعی که در این کتاب از آنها سخن رفته عبارت‌اند از1 :ـ بخش مشرق :عراق عجم, کمره, حلوان, دینور, قزوین و زنجان, آذربایجان, همدان, نهاوند, کرج, قم, اصفهان, ری, قومس, طبرستان, گرگان, طوس, نیشابور, مرو, بوشنج, بادغیس, سیستان, والیان سیستان, کرمان, طالقان, جوزجان, بلخ, مرورود, ختل, بخارا, صغد, سمرقند, فرغانه, تاشکند, چاچ, والیان خراسان2 .ـ بخش قبله :خطه‌های کوفه, منزل‌های از کوفه تا مدینه و مکه, مدینه, مکه, جزیره‌های یمن3 .ـ بخش شمال :بصره, جندحمص, جند دمشق, جند اردن, جند فلسطین, مصر, بلاد نوبه, بلاد بجه, مغرب, برقه, سرت, ودان زویله, فزان, اطرابلس, قیروان, اندلس, تاهرت, سجلماسه, سوس اقصی .لازم به ذکر است کتاب البلدان کامل و تمام به دست ما نرسیده بلکه قسمت مهمی از آن ـ مربوط به بصره و عربستان مرکزی و هندوچین و بیزانس و ارمنستان و عواصم ـ از میان رفته است .ترجمه فارسی کتاب نخستین بار در سال 1343به چاپ رسیده و اینک به چاپ چهارم می‌رسد .صفحات پایانی به ملحقات, کتاب‌نامه و فهرست‌ها و نمایه‌ها اختصاص دارد .