پسوریازیس

پسوریازیس، نوعی بیماری شایع و مزمن پوستی با زمینه اتوایمن است که به‌صورت ژنتیکی انتقال می‌یابد. این بیماری با افزایش پرولیفراسیون کراتینوسیت‌ها و ارتشاح سلول‌های التهابی (به‌ویژه مونوسیت‌ها، لنفوسیت‌های T و نوتروفیل‌ها) در در درم و اپیدرم مشخص می‌شود و ایجاد تکه‌های پوستی خارش‌دار، پوسته‌پوسته و ملتهب می‌کند. پسوریازیس به‌طور متوسط، ۳درصد جمعیت را گرفتار می‌سازد و شیوع آن در نژادهای مختلف و در زن و مرد، تقریباً برابر است. سن متوسط گرفتاری در این بیماری ۲۷ سالگی است.
با وجود اینکه تکه‌های پوستی (تحت عنوان پلاک) ممکن است در همه قسمت‌های بدن دیده شوند، اما به‌طور شایع‌تر در نواحی زانو، آرنج، دست‌ها و پاها، کف سر و یا پشت وجود دارند. بر اساس گزارش‌های آکادمی پوست ایالات متحده آمریکا، در حدود ۵۰ درصد از موارد پسوریازیس با گرفتاری ناخن‌های دست و پا همراه است.
ژنتیک در ایجاد این بیماری نقش بسیار مهمی دارد. به‌طوری‌که براساس مطالعات انجام شده، انواع HLA نظیر B۱۷، B۳۷ و B۱۳ در بیماران، بیش از جمعیت طبیعی دیده شده است.
از نظر هیستوپاتولوژی در پسوریازیس، لایه‌های مختلف پوست دچار تغییرات بارزی می‌شوند. در لایه شاخی، هیپرکراتوزپاراکراتوتیک ناشی از افزایش سرعت تقسیم سلولی در اپیدرم دیده می‌شود. در لایه گرانولر نیز کاهش یا از بین رفتن ضخامت وجود دارد که این امر نیز ناشی از افزایش سرعت تکثیر سلول‌هاست.
در لایه خاردار (مالپیگی)، آکانتوز و طویل شدن RetRidgeها و نواحی نازک و ضخیم در اپیدرم دیده می‌شوند که در مجموع آکانتوز پسوریازیفرم را ایجاد می‌کنند. در درم، عروق کاپیلاتی در فضای زیرپائی‌ها، اتساع‌یافته و در اطراف عروق درم، ارتشاح سلول‌های التهابی، عمدتاً از نوع (T-helper (CD۴ مشاهده می‌شود که در پاتوژنز بیماری نقش مهمی را ایفا می‌کنند. وجود میکروآبسه Munro در زیر لایه شاخی که تجمعی از سلول‌های نوتروفیل است، در پاتوژنز پسوریازیس، از اهمیت به‌سزائی برخوردار است.
این بیماری، یک اختلال اتوایمون است و تغییرات التهابی در پوست، منجر به تکثیر سلول‌های اپیدرم و افزایش Regeneration سلول‌ها و کاهش زمان تجدید سلولی می‌شوند. این مدت زمان که برای لایه شاخصی در حدود ۱۴ روز است، به ۲ تا ۳ روز کاهش می‌یابد. این افزایش Regeneration سلولی، در اثر تغییرات التهابی زیر ایجاد می‌شود:
۱. ارتشاح سلول‌های لنفوسیت T-Helper همراه با حضور سلول‌های لانگرهانس در درم و ترشح سایتوکاین‌هاست که منجر به تغییرات اپیدر می‌شود.
۲. CAMP که نقش کنترل میتوز سلولی را برعهده دارد، کاهش‌یافته و cGMP افزایش می‌یابد.
۳. وجود مقادیر بالای HETES که از سیکل لیپواکسیژناژ است، سبب تضعیف سیکل سیکلواکسژناز می‌شود.
۴. افزایش LTB۴ نیز سبب کاهش فعالیت CAMP می‌شود.
۵. فاکتورهای کموتاکتیک نظیر پرتئازها و (Catepsine(l در نتیجه تجمع نوتروفیل‌ها در اپیدرم ایجاد می‌شوند. همچنین سایر فاکتورهای کموتاکتیک نظیر C۳a C۵a نیز در اپیدرم افزایش می‌یابند. علائم بیماری پسوریازیس براساس شدت بیماری از انواع خفیف تا انواع بسیار شدید و ناتوان‌کننده متفاوت است.
● چه عاملی سبب ایجاد پسوریازیس می‌شود؟
به‌طور طبیعی، سلول‌های پوست دائماً در اعمال لایه‌های پوستی در حال تشکیل هستند. در طی مدت بیش از یک‌ماه، این سلول‌ها به سطح پوست رانده می‌شوند. این پدیده را Tum over سلولی می‌نامند. این سلول‌ها در نهایت از بین رفته و جای خود را به سلول‌های جدید پوستی می‌دهند.
در بیماران ابتلاء به پسوریازیس، Tum over سلولی افزایش می‌یابد. لایه‌هائی از پوست به شکل پوسته‌های سفیدرنگ در می‌آیند. میزان جریان خون در عروق خونی برای تغذیه پوست افزایش می‌یابد و همین مسئله، خود منجر به ایجاد قرمزی و تورم می‌شود. علائم کلاسیک پسوریازیس عبارتند از: قرمز شدن و التهاب پوست همراه با یک لایه سفید ورقه‌شده از سلول‌های مرده در سطوح فوقانی پوست. با وجود اینکه پسوریازیس، اغلب به شکل یک بیماری پوستی تظاهر می‌یابد، تحقیقات جدید نشان می‌دهند که عامل اصلی بیماری مشکلی در سیستم ایمنی است. فعالیت سیستم ایمنی، به دلایلی نامشخص در بیماری پسوریازیس مختل می‌شود. این مسئله سبب افزایش تولید آنتی‌بادی‌های تخریب کننده سلول‌های پوستی نرمال از سلول‌های لنفوسیت B و افزایش تولید سایتوکاین‌ها از لنفوسیت‌های T شده و رشد سلول‌های پوستی، افزایش می‌یابد.
●انواع پسوریازیس:
انواع مختلفی از فرم‌های بیماری وجود دارد. در حدود ۹۰ درصد از تمامی موارد پسوریازیس شامل پسوریازیس Plaque type یا psoriasis vulgaris است. سایر انواع آن عبارتند از:
▪ پسوریازیس قطره‌ای (Guttate psoriasis): این فرم اغلب در کودکان، نوجوانان و بالغین جوان دیده می‌شود. این بیماری اغلب در کودکان، نوجوانان و بالغین جوان دیده می‌شود. این بیماری اغلب به شکل یک نوع عفونت باکتریال نظیر گلودرد استرپتوکوکی آغاز می‌شود. علائم تیپیک آن عبارتند از: دانه‌های قرمز پوسته‌پوسته قطره‌ای شکل که اغلب در نواحی شکم، بازوها، پاها و پوسته‌سر دیده می‌شوند. این ضایعات اغلب به‌صورت پاپول هستند. این فرم پسوریازیس بهترین پیش‌آگهی را داشته و طی چندین هفته و حداکثر چند ماه بهبود می‌یابد.
▪ پسوریازیس Postular: علائم شایع این بیماری شامل تاول‌های پر از چرک بر روی سطح پوست است، این تاول‌ها اغلب خشک و سپس قهوه‌ای شده و در نهایت دچار پوسته‌ریزی می‌شوند. این ضایعات اغلب در کف دست و پا دیده شده، مقاومت به درمان و سیر مزمن‌تری دارند.
▪ پسوریازیس Erythrodermic: با درگیری بیش از ۹۰ درصد پوست همراه است. علائم آن عبارتند از: قرمز شدن و پوسته‌پوسته شدن پوست در نواحی وسیعی از بدن. این بیماری ممکن است فرمی از سایر انواع پسوریازیس باشد و یا به‌دنبال درمان پسوریازیس و یا قطع داروهائی نظیر کورتیکواستروئیدها دیده می‌شود. این نوع پسوریازیس، خطرناک بوده و عوارض ثانویه ناشی از وازودیلاتاسیون منتشر عروق پوستی، سبب ایجاد تب، هیپوترمی مرکزی، نارسائی قلبی و اختلالات الکترولیتی می‌شود.
▪ پسوریازیس معکوس (Inverse): در این بیماران، تکه‌های پوستی قرمز رنگ و خشک در محل چین‌های پوستی، برای مثال در زیر پستان‌ها، زیربغل و یا در نواحی ژنیتال ایجاد می‌شوند. این نوع از پسوریازیس، ممکن است توسط چاقی شدت یابد.

منابع: Pubmed ،Webmd و medscape
دکتر سارا آرین‌مهر

منبع : مجله درد