درایوهای ذخیره‌سازی SSD‌ را جدی‌تر بگیرید!

خوب که فکر می‌کنم،‌ می‌بینم چهار پنج سالی می‌شود که درباره حافظه‌های فلش صحبت می‌کنم. البته آشنایی نگارنده با این حافظه‌ها به حدود ده سال پیش می‌رسد. در آن روزگار کارت‌های حافظه CompactFlash تازه تولید شده بودند و فقط خبرش به گوش ما رسیده بود. به هر حال خواستم متذکر شوم که این حافظه‌ها قدمتی بیش از ده سال در بازار دارند و در حوزه علم قدمتشان به دو دهه و بیش‌تر می‌رسد. بگذریم از این حرف‌ها و بپردازیم به اصل ماجرا...
● گونه‌های مختلف حافظه‌های جامد!
نام حافظه SSD تخفیف‌یافته Solid-State Drive است. بیشتر مخاطبان این‌گونه فرض می‌کنند که منظور از SSD حافظه‌ای است که از قطعات ذخیره‌سازی فلش استفاده می‌کند. این گفته اشتباه نیست، اما کامل نیز به نظر نمی‌رسد. درایوهای SSD بر دو گونه هستند که گونه قدیمی‌تر آن، از چیپ‌های حافظه DRAM استفاده می‌کنند. این درایوهای SSD نیازمند باتری و عنصر ذخیره‌سازی دیگری مانند هارددیسک هستند تا در مواقع ضروری مانند امکان قطعی برق، بتوانند اطلاعات خود را به ‌محلی مطمئن منتقل کنند. اینکه چرا از این‌گونه درایوهای SSD استفاده می‌شود خود نیازمند طرح مبحثی جداگانه است، اما به‌ اختصار می‌گویم که در درایوهای SSD مبتنی بر حافظه‌های DRAM خبری از تاخیرهای معمول دیگر قطعات ذخیره‌سازی وجود ندارد. حتم دارم می‌دانید که هیچ‌یک از قطعات ذخیره‌سازی موجود در بازار نمی‌تواند از لحاظ سرعت با چیپ‌های DRAM برابری کند،‌ لذا استفاده از این موجودات در برخی کاربردهای حرفه‌ای ضروری است.
گونه دوم درایوهای SSD بر اساس چیپ‌های حافظه فلش NAND تولید می‌شوند و همان‌هایی هستند که می‌شناسید. اصطلاح Solid-State در اینجا اشاره به قطعاتی دارد که هیچ عضو متحرکی ندارند. اگر توجه کنید، به یاد خواهید آورد که این اصطلاح برای بیان نوع خازن‌های مورد استفاده در مادربردها نیز کاربرد دارد. خازن‌های معمولی بر اساس الکترولیت مایعی کار می‌کنند که در بخش مرکزی آن‌ها قرار گرفته و البته مشکلات بی‌شماری برای سازندگان مادربردهای درست و درمون ایجاد کرده است. جایگزینی این مایع (الکترولیت) با بخشی جامد که همان کار را انجام می‌دهد از عدم نشت مواد درونی خازن‌ها اطمینان خاطر ایجاد کرده است و به این نوع از خازن‌ها Solid-State گفته می‌شود. در ترجمه این واژه شاید لازم نباشد که معنی State‌ به‌ صراحت عنوان و گفته شود خازن‌های حالت‌ جامد، به ‌نظر می‌رسد ذکر خازن‌های جامد کفایت کند. اما بیشتر از این به حاشیه نرویم و بپردازیم به موضوع درایوهای SSD که اوضاع برای آن‌ها قدری متفاوت است،‌ زیرا هارددیسک‌ها نیز مانند حافظه‌های فلش، به طور کامل جامدند و استفاده از اصطلاح Solid-State به آن علت است که این حافظه‌ها هیچ قطعه متحرکی ندارند. پس تا اطلاع ثانوی از همین اصطلاح "درایو SSD" استفاده خواهیم کرد!
این را هم اضافه کنم که در درایوهای SSD فقط از حافظه‌های فلش NAND استفاده می‌شود و می‌دانم که می‌دانید که حافظه‌های فلش NOR کاربردهای دیگری دارند و به طور معمول در سیستم‌های ذخیره‌سازی مشابه هارددیسک‌ها استفاده نمی‌شوند!
● تک‌لایه یا چندلایه،‌ مسئله این است!
درایوهای SSD مبتنی بر حافظه‌های فلش بر دو گونه تقسیم می‌شوند. در واقع هیچ علامت ظاهری برای تشخیص این گونه‌ها وجود ندارد و تفاوت در نوع تولید چیپ‌ها مستتر است. شرکت‌های Samsung و Toshiba برای کاهش ابعاد، مصرف انرژی و البته قیمت حافظه‌های فلش NAND فکر بکری را دنبال کردند و در نهایت دریافتند که می‌توان حافظه‌های فلش را در چند لایه تولید کرد.
تولید حافظه‌های فلش چند لایه (MLC) را می‌توان به انبوه‌سازی مسکن تشبیه کرد. اندازه واحدهای مسکونی کوچک‌تر، شلوغی و سر و صدا بیشتر، استفاده از محیط سبز کمتر، تضادهای فرهنگی و بسیاری مشکلات دیگر را به ‌همراه خواهد داشت که با آن آشنایی کامل دارید. در نقطه مقابل؛ حافظه‌های فلش تک‌لایه (SLC) مشابه خانه‌های ویلایی یک طبقه هستند که حوض وسط حیاط و چهل پنجاه اصله درخت چنار و گلابی و آلبالو و خرمالو در آن‌ها کاشته شده است و برای رفتن از این سر به آن سوی خانه، باید دربست گرفت. طبیعی است که مزایای این خانه نسبت به آن قوطی کبریت فشرده غیرقابل چشم‌پوشی است و از این‌روست که قیمت آن‌ها به ‌میزان قابل تأملی توفیر دارد.
مهم‌ترین فرق چیپ‌های چندلایه در این نکته است که امکان تصحیح خطا در تشخیص موقعیت و احتمال ذخیره‌سازی صحیح داده‌ها کاهش یافته. هرچند از نرم‌افزار برای جبران این نقیصه سخت‌افزاری طلب یاری شده است.
به طور معمول چیپ‌های حافظه فلش تک‌لایه در تولید درایوهای SSD حرفه‌ای مانند سرورها استفاده می‌شوند و برای تولید مدل‌هایی که مطلوب مصرف‌کننده عام باشد باید از چیپ‌های چندلایه (MLC) استفاده شود که ارزان‌تر است و کارایی کلی آن‌ها برای مصارف عمومی کفایت می‌کند. از این‌رو بدانید و آگاه باشید که اگر با یکی از این درایوهای SSD ارزان‌قیمت مواجه شدید،‌ شرکت تولیدکننده خیرات نکرده و فقط از چیپ‌های چند لایه فلش در تولید آن استفاده کرده است!
● کاربردهای عام
به ‌خاطر دارم که همان چند سال پیش چه قدر دلیل و برهان پشت سر هم ردیف می‌کردم تا ملت را به سوی استفاده از حافظه‌های فلش USB ترغیب کنم که شکر خدا وضعیت کلی بازار به آن‌‌سو تمایل پیدا کرد. به دنبال این اقدام در کمتر از دو سه سال چنان غوغایی به پا شده است که هر فردی که حافظه فلش نداشته باشد باید کلی خفت و خواری اطرافیان را تحمل کند!
درایوهای SSD خیلی زودتر از آنچه فکر ‌کنید به بازار وارد و استفاده از آن‌ها شایع خواهد شد. تغییر سبک کاربران در ذخیره‌سازی اطلاعات به این روند سرعت خواهد بخشید. خداوکیلی چند درصد از حجم هارددیسک شما را اطلاعات درست و درمون شامل شده و بین خودمان باشد،‌ متوسط میزان استفاده شما از این اطلاعات چه قدر است؟
این را به ضرس قاطع می‌گویم که بیش از شصت هفتاد درصد ظرفیت هارددیسک‌ها در اختیار فایل‌های موسیقی و فیلم است که به ‌ندرت استفاده می‌شود. به ‌بیان دیگر این فایل‌های نازنین، کنگر خورده و لنگر اندخته‌اند و استفاده مفیدی از آن‌ها نمی‌شود. پس اگر از فایل‌های موسیقی و فیلم صرف‌نظر کنیم، شرط می‌بندم که نیمی از یک هارددیسک ۸۰ گیگابایتی خالی خواهد ماند. البته این را نیز به ‌خوبی می‌دانم که برخی دوستان از کامپیوتر فقط برای دیدن فیلم و گوش دادن به موسیقی استفاده می‌کنند که تا اطلاع ثانوی مرا با ایشان کاری نیست. اصل مخاطبان این بحث را افرادی تشکیل می‌دهند که کامپیوتر،‌ در مرتبه اول ابزاری برای انجام کار و در مرتبه دوم وسیله‌ای برای تفریح و هدر دادن عمرشان است.
اینها را گفتم تا به این‌جا برسم که برای این دسته از ابنای بشر،‌ استفاده از درایوهای کم‌ظرفیت، SSD از نان شب واجب‌‌تر است. به‌ تصورم در کمتر از شش هفت ماه آینده افت قیمت زیادی را در بازار ذخیره‌سازهای فلش شاهد خواهیم بود. اوضاع و احوال اقتصاد جهانی با مذاق سازندگان چندان سازگار نیست و شاید کاهش قیمت قطعات بتواند گرمای بازار را حفظ کند. از این‌رو فوق‌العاده خواهد بود اگر قیمت درایو ۳۲ گیگابایتی SSD به حوالی صد هزار تومان برسد که شک نکنید خواهد رسید، درنگ را جایز نشمارید و برای خرید بشتابید. از هارددیسک‌ها می‌توانید به ‌عنوان ذخیره‌ساز دوم استفاده کنید. به ‌خاطر دارم گفته بودم که جعبه‌های فلزی ویژه‌ای در بازار به‌ فروش می‌رسد که به راحتی یکی از این هارددیسک‌‌های معمولی را در خود جای می‌دهد و امکان اتصال به کامپیوتر را از طریق رابط USB۲ فراهم می‌کند.

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری