چگونه سلامت بینایی کودکان را حفظ کنیم

برای پدر و مادرها لذتی بالاتر از چشم دوختن به چهره معصومانه فرزندشان نیست، اما در حین این خیره شدن دلچسب، به بینایی وی نیز توجه کنید چرا که ردیابی و درمان به موقع مشکلات چشمی برای حفظ سلامت دیداری کودکتان از اهمیت حیاتی برخوردار است.
● زمان مناسب برای آغاز معاینات
کودکان نیازی نیست که برای انجام معاینات چشم حتما به حرف آمده باشند زیرا اکثر چشم پزشکان اطفال از ابزاری همچون عروسک‌های دستی برای ارزیابی توان بینایی کودکان خردسال بهره می‌برند.
برای این مهم هم می‌توان به چشم پزشک و هم اپتومتریست مراجعه کرد زیرا هر دو در معاینه، تشخیص و درمان بیماری‌های چشم مهارت دارند با این تفاوت که اپتومتریست از عهده انجام معالجات همراه با جراحی بر نمی‌آید.
حتما این پرسش در ذهن‌تان شکل می‌گیرد که کودک چه زمان نیازمند اولین معاینه چشم است؟ آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا در این خصوص چنین توصیه می‌کند: نوزادان تازه متولد شده باید توسط پزشک اطفال در زایشگاه برای بررسی سلامت عمومی چشم مورد معاینه قرار گیرند. در این میان نوزادان در معرض ریسک بالا همچون زودرس‌ها و یا آنهایی که سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات چشمی دارند و همچنین نوزادان دارای ناهمخوانی‌ها و اختلالات آشکار چشم باید توسط یک پزشک متخصص چشم معاینه شوند.
در سال نخست حیات تمامی نوزادان باید به طور منظم در کلیه مراجعات معمول به پزشک، از نظر سلامت چشم کنترل شوند. حدود سن ۵/۳ سالگی کودکان باید تحت تست‌های سنجش تیزی حس بینایی قرار گیرند و سن ۵ سالگی نیز موعد انجام تست تخصصی چشم و ارزیابی (eye alignment) می‌باشد. پس از ۵ سالگی کنترل‌های منظم بینایی در مدرسه یا مطب پزشک کفایت می‌کند البته ظهور علائمی همچون لوچی یا سردردهای مکرر نیز به معنای ضرورت مراجعه سریع به پزشک می‌باشد. جدای از این موارد کودکانی که از عینک یا لنز استفاده می‌کنند، نیازمند معاینات سالانه برای بررسی تغییرات بینایی هستند.
نشانه‌های بیانگر مشکلات بینایی در اطفال خردسال عبارتند از: حساسیت شدید به نور، مالیدن مداوم چشم‌ها، قدرت تمرکز پایین، ضعف توان ردیابی اشیاء، حرکات غیرعادی چشم‌ها ( پس از ۶ ماهگی)، قرمزی مزمن چشم‌ها، اشک آمدن‌های مکرر و سفیدی مردمک.
در کودکان سن دبستان باید نشانه‌های دیگری را نیز مد نظر داشته باشید همچون ناتوانی در دیدن اشیاء واقع در یک مسافت، نشستن در فاصله خیلی نزدیک به تلویزیون، لوچی و ناتوانی در خواندن کلمات درج شده بر روی تخته سیاه.
والدین باید به دقت رفتارها و حرکات کودک‌شان را به لحاظ شناسایی به موقع علائم ذکر شده مورد توجه قرار دهند تا در صورت ردیابی هرگونه نشانه‌ای مبنی بر وجود بیماری‌های چشم، کودک بلافاصله مورد معاینه و درمان قرار گیرد تا مشکل حالت دائمی پیدا نکند چرا که امراض چشمی در صورت شناسایی به موقع غالبا برگشت‌پذیر هستند.
● بینایی نوزادان تازه متولد شده
ارزیابی نحوه دید و قوت بینایی یک نوزاد کار دشواری است البته به لحاظ علمی ثابت شده که بینایی تا سن ۶ ماهگی نسبتا مبهم و تیره و تار است. پس از آن سطح دید به سرعت بهبود پیدا می‌کند. در مرحله بعدی نوزاد به «دید استریو» مجهز می‌شود بدین شکل که تصویر مشاهده شده با یک چشم را با تصویری که با چشم دیگرش می‌بیند، تلفیق می‌کند. کودکان به تدریج از طریق انجام رفتارهایی همچون نگاه کردن مستقیم به چهره والدین، به ادراک و استنباط عمقی دست پیدا می‌کنند.
● مشکلات معمول چشم
چندین بیماری چشمی وجود دارد که می‌تواند کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اکثر این اختلالات از طریق یک تکنیک معاینه چشم و استفاده از «چارت تیزی» در جریان سال‌های پیش از دبستان قابل ردیابی هستند. عارضه (Amblyopia) (تنبلی چشم) به ضعف بینایی در یک چشم که به نظر می‌رسد ظاهری نرمال دارد، اطلاق می‌شود. دو علت معمول این بیماری عبارتند از لوچی و تفاوت در خطای انکسار بین دو چشم. عارضه مزبور در صورت عدم درمان، می‌تواند به از بین رفتن غیرقابل برگشت بینایی در چشم تحت تاثیر قرار گرفته بینجامد. در این حالت مکانیسم برنامه‌ریزی مغز سیگنال‌های ارسالی از چشم مزبور را نادیده می‌گیرد. بهترین دوره برای درمان این بیماری سال‌های پیش از دبستان است.
عارضه (strabismus) به عمل ناهماهنگ دو کره چشم اطلاق می‌شود به طوری که محورهای دید در چشم نتوانند در محل شئی مورد دید به هم برسند.
با ردیابی به موقع می‌توان از طریق بستن چشم سالم، چشم دچار انحراف را وادار به فعالیت و در نتیجه بازگرداندن بینایی کرد. جراحی و یا عینک‌های خاص نیز می‌توانند به چشم‌ها در ردیف شدن محور بینایی‌شان کمک کنند.
در اینجا بد نیست با اصطلاح خطاهای انکسار نیز آشنا شوید. این عارضه بدان معناست که ساختار چشم به نحو صحیح نور را نمی شکسند و یا خم نمی‌کند بنابراین تصاویر مبهم و تیره و تار به نظر می‌آیند. خطاهای انکسار همچنین می‌توانند به خستگی چشم و یا (amblyopia) منجر شوند. معمول‌ترین شکل خطای انکسار نزدیک‌بینی است. سایر موارد نیز عبارتند از دوربینی و آستیگماتیسم.
نیازی نیست که کودکان برای انجام معاینات چشم حتما به حرف آمده باشند، زیرا اکثر چشم پزشکان اطفال از ابزاری همچون عروسک‌های دستی برای ارزیابی توان بینایی کودکان خردسال بهره می‌برند
نشانه‌های بیانگر مشکلات بینایی در خردسالان عبارتند از:
حساسیت شدید به نور، مالیدن مدام چشم‌ها، قدرت تمرکز پایین، ضعف توان ردیابی اشیاء، حرکات غیرعادی چشم‌ها، قرمزی مزمن چشم‌ها، اشک آمدن‌های مکرر و سفیدی مردمک

منبع: خراسان

منبع : سایت انجمن اپتومتری خراسان