با زباله های هسته ای بوشهر چه باید کرد

گرچه هنوز در ایران نیروگاه اتمی با مقیاس اقتصادی راه‌اندازی شده و به طبع زباله‌ای نیز برای دفن وجود ندارد، اما کارشناسان نیروگاه بوشهر تمامی پیش‌بینی‌های لازم را برای دفن پسمانده‌ها کرده‌اند.
پسمانده‌ها و زباله‌های هسته‌ای نیروگاه اتمی بوشهر براساس برنامه‌های مدون، مطابق استانداردهای جهانی و معیارهای ایمنی دفن می‌شوند. سوخت مصرف شده سالانه تمام راکتورهای جهان را می‌توان درون یک ساختمان دوطبقه‌ای که در محوطه یک زمین بسکتبال ساخته شده جای داد.
در حال حاضر یکی از مهمترین نگرانی های موجود در میان مردم عادی چگونگی دفن زباله‌های اتمی است. همواره ناشناخته بودن پدیده‌ای جدید علمی در هر کشوری موجب می‌شود فضای علمی و عملی با شایعات بیالاید و موجب رشد نگرانی در میان مردم شود. گرچه هنوز در ایران نیروگاه اتمی با مقیاس اقتصادی راه‌اندازی شده و به طبع زباله‌ای نیز برای دفن وجود ندارد، اما کارشناسان نیروگاه بوشهر تمامی پیش‌بینی‌های لازم را برای دفن پسمانده‌ها کرده‌اند. به‌طوری که کارشناس پسمانداری معاونت نیروگاه‌های سازمان انرژی اتمی ضمن اعلام استاندارد بودن دفن زباله‌های اتمی نیروگاه بوشهر در آینده می‌گوید: «چون نیروگاه اتمی بوشهر هنوز سوخت مصرف نکرده، زباله‌ای برجا نگذاشته است اما شرایط ایمنی کامل برای مراحل راه‌اندازی تدوین شده است.
زهرا صابونی می‌افزاید: زباله‌های هسته ای در این نیروگاه به سطوح کم، متوسط و زیاد مطابق استانداردهای کشور روسیه طبقه‌بندی شده و هرکدام مراحل لازم و ایمن خود را تا دفن می‌گذرانند.
او اطمینان می‌دهد که در آینده تمامی زباله‌ها از نظر ایمنی و محیط‌زیست بررسی و کنترل می‌شوند و جای نگرانی نیست. قسمتی از آب استفاده شده در نیروگاه اتمی بوشهر هم که دوباره به دریا باز می‌گردد تحت کنترل تمام موازین بهداشتی خواهد بود.
سایت‌های دفن زباله نیز مطابق با استانداردهای نظام ایمنی طراحی و پیش‌بینی شده که پسمانده‌های حد متوسط در این سایت نگهداری می‌شوند.
● هدیه طبیعت پاکیزه
جادوی نیروی هسته‌ای آن است که می‌توان از یک مشت عنصر اورانیوم که با غلظت‌های بسیار بالا در زیرزمین یافت می‌شود، مقدار زیادی نیرو به‌دست آورد. پسمانده‌های هسته‌ای نیز همین ارزش را به میزان کمتری دارند و می‌توان آن را با اطمینان و بدون خطر با ذخیره کردن در زمین به کره زمین باز گرداند.
از آنجا که این مقدار عظیم انرژی تنها پسمانده محدودی را که قابل کنترل نیز هست برجا می‌گذارد، اورانیوم را هدیه طبیعت برای توسعه پاکیزه اقتصادی می‌نامند. در عوض ضایعات ناشی از سوخت‌های فسیلی زیاد و غیرقابل کنترل است و نمی‌توان آن را نگهداری کرد بلکه باید ضایعات سوخت‌های فسیلی را در محیط رها کرد.
براساس سیاست‌های کنونی، سوخت‌های فسیلی و نیروی هسته‌ای براساس اصول متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یعنی دولت‌ها که به دلیل تأمین «نیروی ارزان» از سوی مردم تحت فشار هستند، از محیط زیست به‌عنوان زباله‌دانی برای ضایعات سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند. در عین حال در بیشتر کشورها هزینه نیروی هسته‌ای در بردارنده سهمی است که برای نگهداری و نابودی دایمی و بدون خطر پسمانده‌های آن کنار گذاشته می‌شود.
● پسمانده‌های تمدن جدید
تمدن جدید مقادیر متنابهی پسمان صنعتی تولید می کند که باید تحت کنترل و یا نابود شوند. در میان این پسمان‌ها، پسمان‌های هسته‌ای - که تعداد آنها در مقایسه با سایر زباله‌ها بسیار ناچیز است – قابل کنترل هستند. در حالی که پسمانده‌های اتمی مورد بمباران تبلیغاتی و خبری قرار گرفته، در حال حاضر با روش‌های جدید ۹۰ درصد پسمانده‌های هسته‌ای قابل بازیافت است و تنها ۱۰ درصد آن غیرقابل مصرف و البته قابل کنترل است. در عوض زباله‌های شیمیایی هزاران بار از نظر حجمی بیشترند، می‌توانند برای همیشه سمی باقی بمانند و مسأله نابودی آنها بسیار دشوار است. این در حالی است که بنابر تحقیقات انجمن جهانی هسته‌ای (WNA) پسمان‌های هسته‌ای غیرنظامی در صورتی که به‌طور مؤثر و مفید مورد حفاظت قرار گیرند، هیچ‌گاه برای انسان و محیط‌زیست زیبانبار نخواهند بود.
پسمان‌های هسته‌ای که به شدت رادیو اکتیو هستند، نیاز به انبار کردن طولانی با طراحی مناسب دارند تا شدت رادیو اکتیویته آنها به سطوح طبیعی تنزل کند. به هر حال سوخت مصرف شده سالانه تمام راکتورهای جهان را می‌توان درون یک ساختمان دوطبقه‌ای که در محوطه یک زمین بسکتبال ساخته شده، جای داد.
● زلزله هم خطرساز نیست
آیا در پهنه جغرافیایی اماکنی هست که بتواند پسمان‌های هسته‌ای را بدون خطر برای کره زمین، در خود حفظ و قرنطینه کند؟
چنانچه تردیدی در این مورد وجود دارد، کافی است به یادآوریم میلیون‌ها سال است، تریلیون تریلیون لیتر از گاز طبیعی در زیر زمین و در یک جای ثابت قرار دارد. در مقایسه با این حجم، مقدار پسمان هسته‌ای که نیاز به انبارشدن دایمی دارد بسیار ناچیز است.
دیگر اینکه این پسمان‌ها مایع و فرار نیستند بلکه به صورت سرامیک‌های پایدار دفن می‌شوند.
طبیعت نمونه خوبی از «انبار کردن» پسمان‌های هسته‌ای را دراختیار ما قرار داده است. حدود دو میلیارد سال پیش در جایی که اکنون کشور آفریقایی گابن قرار دارد، ذخایر طبیعی و غنی اورانیوم موجب شد تا فعالیت‌های خود به‌خودی از واکنش‌های عظیم هسته‌ای ایجاد شود. از آن زمان با وجود بارش هزاران ساله باران‌های استوایی و وجود سفره‌های آب زیرزمینی «پسمان» حاوی رادیو اکتیویته ناشی از «راکتورهای طبیعی» تنها کمتر از ۱۰ متر جابجا شده است.
دانشمندان هسته‌ای، زمین شناسان و مهندسان، طرح‌های مفصلی برای انبار کردن بدون خطر و زیرزمینی پسمان‌های هسته‌ای ارائه کرده‌اند.
یک سازه زمین‌شناختی پایدار با حصارهای بسیار مطمئن ساخته می‌شود.
لایه‌های اضافی حفاظتی آن از «حصارهای متعدد مهندسی‌ساز» تشکیل شده است که سرامیک سوخت و کانتینرهای بزرگ را با طول عمر زیاد در خود جای می‌دهد. این مخازن زیر زمینی با این تضمین که تشعشع زیانبار حتی براثر زلزله‌های شدید یا گذشت زمان نیز به سطح زمین نفوذ نکند، طراحی شده‌اند.
در صورتی که فناوری‌های جدید راه‌هایی را برای استفاده مجدد از مواد یا تسریع زوال رادیواکتیویته ارائه دهند، پسمان‌های هسته‌ای را نیز می‌توان بازیافت کرد.

نویسنده:امیر حکیمی

منبع : خبرگزاری فارس