گل لوتوس

گل لوتوس یکی از نمادهای مهم تمدن هخامنشی است. این گل دوازده برگی در تخت جمشید و شوش از اصیل ترین نشانه های این تمدن ۲۵۰۰ ساله است. سیر تحول گل لوتوس در طراحی گرافیک از هخامنشی تا دوره اسلامی یکی از راههای پی بردن به تاریخ هنر و معماری و بررسی نقش گیاهان مقدس است که در هر دوره و زمان مورد توجه هنرمندان بوده است.تداوم حضور گل لوتوس در فرهنگ تصویری کشورمان را می توان اززمان حجاری بر روی سنگ در کاخ های هخامنشی تا تزئینات معماری قاجاریه ردیابی کرد. گل لوتوس کنده کاری شده بر روی چوب درها وارسی های خانه ها و بافت های شهرها از جمله بوشهر دیده شده است. طرح دیگری از لوتوس به صورت فرم گلدانی است در پایه تخت روان داریوش. نمونه دیگر نقشی است از ترکیب لوتوس و درخت نخل که بر دیواره های تخت جمشید دیده می شود و برخی آن را گل آفتابگردان هم می نامند.و نهایتا" نقشی از لوتوس وجود دارد که بر روی دشنه داریوش شاه مشاهده می شود، ظرافت و زیبائی این طرح به حدی چشم نواز است که می توان روح هنر معماری را در آن مشاهده کرد.
در دین زردتشت این گل سمبل اهورا مزداست. سمبل انسانی اهورمزدا نیم تنه مردی است که شاخه ای از گل لوتوس را در میان انگشتان خود گرفته است. از آنجائیکه این گل مظهر سه خدای دین هخامنشیان یعنی میترا یا مهر، آناهیتا و اهورامزدا است، بارزترین و زیباترین نقوش آن در تخت جمشید به تصویر کشیده شده است. بیشترین تحول لوتوس در دوره صفویه شکل می گیرد. در دوران زندیه و قاجاریه تحول چندانی در این گل بوجود نیامد. در آخر چنین می توان نتیجه گیری کرد که نقش لوتوس: همانند سایر هنرهای کاربردی و تجسمی دارای یک روند تحول و سیر تکاملی در طول دوره های مختلف باستان به خصوص در دوره اسلامی بوده است. این نقش تحت تاثیر اشکال و تزئینات معماری قرارگرفته و معماری نیز متقابلا" تحت تاثیر این طرح بوده است. سیر تحول نقش این گل ، تحول آن را از یک هنر آئینی به یک هنر کاربردی نشان می دهد.

حدیث گنج پور
لیلا شالچی زاده

منبع : روزنامه آفرینش