ساختارگرایان در زمینه اقتصاد چگونه می اندیشند؟

یکی از مسایل مهمی که در نظام آموزشی علم اقتصاد در ایران و شاید در تمامی دنیا وجود دارد، آن است که آموزش های صورت گرفته در دانشکده های اقتصاد صرفا در چارچوب اقتصاد مرسوم بوده نگاههایی که (کم یا زیاد) منتقد رویه مرسوم میباشند کمتر به دانش آموختگان آموزش داده میشود . شاید (و تنها شاید) یکی از مسایل موجود در میان اقتصاد خوانده ها و حتی برخی اساتید آن است که هنگامیکه از رویکردهای رقیب در این علم سخن گفته میشود ، در بدایت امر نگاهها به سراغ نظام فکری سوسیالیستی و نظام فکری سرمایه داری معطوف میشود . درهمین شرایط نگاه طیفی به هر یک از نظام های ذکر شده مغفول مانده کمتر مورد توجه قرار میگیرد .واقعیت آن است که در دل نظام سرمایه داری ، طیف های مختلفی از اقتصاد دانان ظهور کرده اند که لزوما در مورد مسایل مختلفی از قبیل نقش دولت در اقتصاد، اهمیت توزیع درآمد ، اهمیت روش شناسی (از منظر های مختلف) و... لزوما با یکدیگر همنوایی نداشته آرای مختلفی دارند . به نظر میرسد که این نگاه طیفی در تفکر سوسیالیستی نیز وجود داشته باشد .
ساختارگرایان گروهی از اقتصاد دانان هستند که در سال های اخیر نکات قابل توجهی از مسایل اقتصادی را مطرح و تجزیه و تحلیل نموده اند . هر چند که از نظر کمی تعداد طرفداران (وشاید آشنایان با) این اندیشه در ایران اندک است و از سویی نظام آموزشی نیز چندان عنایتی به آن دارد، ولی طرح نمودن مجمل کلیدی ترین و بارزترین وجوه اندیشه ای این گروه خالی از لطف به نظر نمیرسد .
۱) ساختارگرایان مدل های خود را بر حسب اجزای حقیقی تشکیل نمیدهند –یعنی تنها با قیمت های نسبی سرو کار ندارند- بلکه بطور صریح آنها را بر اساس قیمت ها و جریانات درآمدی بر حسب مقادیر اسمی شکل میدهند. به تعبیر دیگر آنها با همان چیزی که عملا مردم ، بنگاهها و وزرای مالیه با آن مواجه هستند سروکار دارند مانند دستمزدهای اسمی ، نرخ ارز اسمی، بودجه اسمی و..
۲) ویژگی دیگر الگوی ساختارگرایان آن است که قیمت ها با درجات مختلف تحت کنترل عوامل اقتصادی هستند و در فرایند قیمت گذاری مجال اعمال قدرت شخصی وجود دارد. یعنی علاوه بر هزینه های تولید کالا و محصول ، وضع حاشیه های سود یا اضافه بهای دلخواه ( ( mark up در شکل گیری قیمت ها و تحریک پویایی ها نقش مهم دارد
۳) هر مجموعه از بازیگران اقتصادی که به نوعی به یک طبقه توزیعی (دستمزدها – سود شرکت ها و..) یا یک بخش تولیدی مرتبط میشوند، الگوهای رفتاری متفاوتی دارند و بطور جزیی بر روی نظام کنترل دارند . فضای مانور موجود برای رفتار افراد (و حتی دولت) به نهادها و تاریخ اقتصادی مورد بررسی بستگی دارد .
۴) ترسیم رفتار عوامل اقتصادی در الگوهای اقتصادی تابعی از نحوه توصیف خود از ارتباطات علی و معلولی در سیستم کلان اقتصادی است . از دید ساختارگرایان ، وقتی اقتصاد با یک اختلال تعادلی مواجه میشود ، به روش های بسیاری میتواند تعدیل شود . ممکن است سطوح محصول یا توزیع درآمد در میان طبقات تغییر کند و همچنین ممکن است نرخ بهره یا توزیع درآمد در میان طبقات تغییر نماید در عین حال ممکن است که ثروت افراد محدود شود یا گسترش یابد . بنابر این طراحان الگوهای اقتصادی در شرایط و محیط های مختلف باید آن سازوکارهای تعدیلی را در مدل خود تعبیه کند که با علل تجربی یا نهادهای مربوط به شرایط اقتصادی مورد بررسی ،سازگار و قابل توجیه باشد. از دید ساختارگرایان تا وقتی که روابط ساختاری گروهی و قدرت اقتصادی تعریف نشود چنین کاری امکان ندارد.
در نتیجه قواعدی که در مدل های کلان تعبیه میشوند بایستی بیشتر از ناحیه تاریخی ونهادی توجیه شوند تا از ناحیه تبعیت از قواعد بازی های بهینه یابی خانوارها و بنگاهها.

http://www.kelkesina.blogfa.com
نوشته شده توسط رسول رییس‌جعفری