۲۰ درصد دانش‌آموزان آلرژی دارند

تعداد کودکان مبتلا به آلرژی در سراسر جهان روبه‌ افزایش است. در مطالعه‌ای که اخیرا صورت گرفته است، بیش از ۲۰ درصد از دانش‌آموزان مدارس آلرژی دارند یعنی از هر ۵ دانش‌آموز یک نفر علایم آلرژی را دارد و از هر ۱۰ نفر، یک نفر ممکن است تنفس صدادار (خس‌خس) داشته باشد. ارتباط و همکاری بین پزشک، آموزگار و خانواده برای مراقبت از دانش‌آموز مبتلا به آسم و یا هر نوع آلرژی و پیشگیری از لطمه وارد آمدن به سلامتی و یا تحصیل او لازم است...
آلرژی یک واکنش غیرطبیعی است که نسبت به مواد خاصی بروز می‌کند و به همان اندازه که عوامل متفاوت هستند، واکنش‌ها نیز متفاوت‌اند. آلرژی یک واکنش مضر است که سیستم ایمنی بدن را درگیر می‌کند. به نظر می‌رسد زمینه واکنش بیش از اندازه به آلرژی‌زا‌ها ارثی است و آتوپی نام دارد. افرادی که آلرژی ندارند، عوامل آلرژی‌زا را تحمل می‌کنند و علامتی ندارند ولی بدن افراد مبتلا به آلرژی ممکن است در اثر تماس مکرر با عوامل آلرژی‌زا حساس شود و پادتن تولید کند. تولید پادتن‌ها به آزادسازی مواد شیمیایی مانند هیستامین و بروز علایم بالینی آلرژی منجر می‌شود. معمولا واکنش به یک اندام مانند پوست، دستگاه تنفسی و یا دستگاه گوارشی محدود می‌شود اما در موارد نادر تمام اندام‌ها ممکن است درگیر شوند و به یک فوریت پزشکی خطرناک به نام آنافیلاکسی منجر شود.
● عمده‌ترین آلرژی‌ها
عمده‌ترین آلرژی کودکان عبارت‌اند از: آسم، آلرژی بینی (تب یونجه و رینیت آلرژیک)، آلرژی غذایی، آلرژی‌های پوستی شامل اگزما، کهیر (با قرمزی و خارش پوست)، کهیر غول‌آسا یا آنژیوادم (صورت، لب‌ها و پلک‌های پف‌آلود)، آلرژی به حشرات مانند زنبور عسل و زنبور معمولی و البته باید بدانید ورزش یک عامل آغازگر مهم در آسم و کهیر محسوب می‌شود و ضروری است که همه اولیای مدرسه و والدین نسبت به این موضوع آگاهی داشته باشند.
● آلرژی‌های شایع تنفسی
گرفتگی بینی و سرفه از جمله علایم آلرژی تنفسی به عنوان شایع‌ترین نوع آلرژی است. آلرژی بینی (رینیت) و آسم از شایع‌ترین انواع آلرژی‌ها هستند. آلرژی راه‌های تنفسی فوقانی را رینیت و آلرژی راه‌های تنفسی تحتانی را آسم می‌نامند. اکنون به بررسی علایم آنها می‌پردازیم.
● آلرژی بینی
این آلرژی باعث بروز عطسه، خارش بینی، آب‌ریزش و گرفتگی بینی می‌شود. این علایم می‌تواند فصلی باشد یعنی زمانی که میزان گرده‌های گیاهان افزایش می‌یابد (آلرژی بینی فصلی، تب یونجه)، این علایم همچنین می‌توانند به علت وجود حشرات ذره بینی که هیره یا مایت نام دارند و در ذرات گرد و غبار منزل وجود دارند، در تمام طول سال ادامه داشته باشند (آلرژی بینی غیرفصلی). کودک اغلب بینی‌‌اش را در جهت روبه بالا می‌مالد که به این حالت اصطلاحا «سلام آلرژی» گفته می‌شود. برخلاف سرماخوردگی، آلرژی واگیر نیست و کودک تب ندارد. آسم در اثر التهاب و تنگ شدن را‌ه‌های هوایی در ریه عارض می‌شود. در نتیجه، درجات متفاوتی از اشکال در نفس کشیدن به علت عدم تخلیه هوای ذخیره شده، در ریه‌ها بروز می‌کند. در هنگام یک حمله آسم، کودک مضطرب می‌شود و احساس تنگی نفس می‌کند و حتی ممکن است احساس خفگی به وی دست دهد. یک علامت خفیف‌تر ولی آزار دهنده آسم، سرفه‌های آزاردهنده‌ای است که روی اعصاب تمام افراد کلاس اثر می‌کند. شکایات چشمی نیز به همراه آلرژی‌های تنفسی وجود دارد و این امر خصوصا در تب یونجه دیده می‌شود و به آن آلرژی چشمی گفته می‌شود. چشمان قرمز و اشک‌آلود خواهند شد. کودک از سوزش چشم و آزاردهنده بودن نور شکایت می‌کند. اغلب هر دو چشم کودک درگیر می‌شود و کودک چشمانش را به علت خارش فراوان مرتب مالش می‌دهد.
● آلرژی و ورزش
با داشتن توصیه‌های کتبی پزشک و میزان مصرفی داروها، معلمان ورزش می‌توانند در آموزش کودکان آسمی کمک کنند. به‌طور کلی وقتی بیماری آسم تحت کنترل باشد باید دانش‌آموز را به ورزش تشویق کرد حتی افرادی از قهرمانان مسابقات المپیک به آسم مبتلا هستند ولی چون بیماری آنها به خوبی درمان شده است، می‌توانند در آن رقابت‌های سنگین پیروز شوند و داشتن روحیه مقاوم مقدمه موفقیت است. خطر عمده در هنگام ورزش وفعالیت بدنی بروز حمله آسم است. مسایل دیگری هم مانند کهیر و آنافیلاکسی به علت فعالیت بدنی ممکن است بروز کند که در هر مورد باید آنها را مداوا نمود.
● پیشگیری ‌از حمله آسم
آسم باید درمان شود و داروها به طور دقیقر و منظم مصرف شود. قبل از فعالیت‌های ورزشی پزشک خانواده یا متخصص کودکان کارکرد تنفسی کودک را تعیین می‌کند و باعث می‌شود معلمان و پدر و مادر بیمار نسبت به وضعیت سلامتی او آگاهی یابند حتی اگر تنفس کودک طبیعی باشد فعالیت بدنی و ورزش می‌تواند باعث شروع حمله آسم شود. این کودکان باید به منظور یافتن آستانه‌ای که باعث شروع می‌شود، معاینه شوند. پزشک ممکن است برای دادن اجازه ورزش، میزان داروهای پیشگیری‌کننده از حمله آسم را افزایش دهد. منطقی است که به افراد دچار تب یونجه و آنهایی که از گرده‌ها رنج می‌برند توصیه ‌کنیم از فعالیت‌های خارج از خانه طی فصل گرده‌افشانی اجتناب‌کنند. بازگشت موفق کودک به ورزش به میزان زیادی به آگاهی، شکیبایی و بستگی دارد.
● نکته‌های مهم
مطمئن باشید که کودک داروی پیشگیری کننده تجویز شده را ۱۵ دقیقه قبل از ورزش دریافت کرده است. هر کودکی که به پزشک یا متخصص آلرژی مراجعه می‌کند باید داروهایش را به همراه داشته باشد و در آب و هوای سرد باید هوشیاری بیشتری مبذول نماید. هوای سرد یک عامل قوی برای شروع حمله آسم است. قبل از شروع ورزش، بیماران مبتلا به آسم باید خود را با نرمش گرم کنند. آنها باید از طریق بینی نفس عمیق بکشند و از راه دهان هوا را خارج نمایند. هر کودک درباره وضعیتی که در آن راحت باشد خود تصمیم خواهد گرفت. در شروع اجازه دهید کودک آن‌گونه که دوست دارد بدود. اگر شروع به دویدن به مشکلات تنفسی منجر شود (که با نیاز مبرم به تنفس از راه دهان نشان داده می‌شود) و یا نفس او قطع شود به او توصیه کنید که ورزش را قطع نماید و از طریق استفاده از روش کنترل بازدم نفس خودش را تثبیت کند. باید ابتدا با دهان نیمه‌باز به صورت نفس‌های کوتاه، نفسش را بیروند دهد که به تدریج با برطرف شدن انقباض راه‌های هوایی به نفس‌های بلندتری تبدیل شود و هوا را بیرون دهد. این عمل تا زمانی که کودک میزان تنفس راحت خود را به دست آورد باید تکرار شود.
● ورزش و دانش‌آموزان آسمی
ورزش برای رشد کودکان و رشد عصبی و روانی آنها ضروری است. کودکان نباید به علت آسم از انجام ورزش منع شوند و باید با دارو و درمان صحیح بیماری آنها را کنترل کرد. اما این نکته‌ها را در مورد ورزش آنها به خاطر بسپارید:
▪ در صورت حمله آسم ورزش را قطع کنید.
▪ کودک را در یک وضعیت راحت قرار دهید که در آن تنفس آسان باشد. خیلی از کودکان ترجیح می‌دهند که بنشینند و به سمت جلو متمایل شوند.
● معلم و استفاده از افشانه
به محض آنکه کودک بتواند دارو مصرف کند از طریق افشانه یک یا دو پاف از داروی باز کننده برونش را به او بدهید. این مقدار می‌تواند در صورتی که کودک هنوز ناراحتی تنفس داشته باشد ظرف ۱۵ دقیقه تکرار شود. معلمان باید طریقه صحیح استفاده از این افشانه‌ها را بدانند. اگر شک دارید از والدین کودک، پزشک یا مربیان بهداشت مدارس بخواهید که نحوه مصرف صحیح افشانه‌ها را به شما نشان دهند.
● عوامل آلرژی‌زای شایع
ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که عوامل آلرژی‌زای شایع منزل در تمام کلاس‌های درس نیز پیدا می‌شوند.
در مدرسه همچنین ممکن است بوهای تند مانند بوی رنگ و یا شوینده‌ها، دودآتش و بخاری نفتی یا گازی باعث حمله آسم در دانش‌آموزان مبتلا شود.
● نکته‌های فراموش‌نشدنی
به کودکان مبتلا به آسم خاطرنشان کنید:
۱) داروهایشان را فراموش نکنند.
۲) محدودیت‌های خودشان را بدانند.
۳) بدانند که چه زمانی باید فعالیت را قطع کنند. همیشه خودشان را قبل از ورزش گرم کنند.

سیده شهین موسوی

منبع : روزنامه سلامت