بامیه

● ارزش غذایی:
همانطورکه با توجه به افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح امری مهم و الزامی به شمار می رود، روش بهره گیری، استفاده بهینه، نحوه ی ترکیب مواد، تهیه رژیم غذایی مفید و مناسب و برنامه ریزی مصرف براساس امکانات موجود درهر منطقه نیز حائز اهمیت است.
امروزه به منظور جلوگیری از مشکلات گوارشی ناشی از غذاهای فانتزی و پروتئینی خالص و بدون فیبرو عدم رعایت بهداشت سیستم گوارشی، نقش بعضی از محصولات از جمله بامیه، به عنوان یک ماده غذایی قابل هضم و ارزشمند مورد توجه قرار گرفته است.
اهمیت این گیاه به سبب کاربردهای وسیع آن و تاثیری که در تناوب زراعی دارد انکار ناپذیر است و لازم است توجه خاصی به آن شود. علی رغم مزایا و خواص بی نظیری که این محصول دارد متاسفانه کشت آن در ایران مورد توجه قرار نگرفته و شناخت جامعی از همه ویژگی ها و کاربردهای آن به عمل نیامده است. بدون تردید خواص دارویی و ویژگی های منحصر به فرد این محصول در بهداشت مواد غذایی و سلامت افراد موثر خواهد بود. دلیل اصلی این است که این سبزی دارای ماده لزجی است که کمک فوق العاده ای به دفع مواد زائد در سیستم گوارشی می کند.
● خواص و ارزش غذایی بامیه:
میوه بامیه با داشتن مواد غذایی با ارزشی مانند ویتامین های گروه آ – ث – ب ۵- ب۶ و عناصر کبالت، منگنز، کلسیم، فسفر، پتاسیم و همچنین پروتئین و فیبر و ماده لزج، اثر مثبت در جیره غذایی انسان دارد. بامیه در تنظیم دفع سیستم گوارش بدن و تندرستی بسیار سودمند می باشد، لعاب و الیاف سلولزی موجود در جداره میوه، علاوه بر کمک در پاک کردن دستگاه گوارش موجب هضم غذا در بدن می شود. کلسترول و قند خون را تنظم می نماید.
▪ ترکیبات موجود در ۱۰۰گرم ماده خام بامیه شامل :
آب ۸۸/۹% - انرژی ۲۲ کالری – پروتئین ۸۶۹/۱ گرم – چربی ۳/۰- ۱۷۵/۰ گرم – کلسیم ۳/۶۳ میلی گرم – فسفر۵۶ میلی گرم – آهن ۴۵/۰ میلی گرم – روی ۵۵/۰ میلی گرم – پتاسیم ۹/۳۲۱ میلی گرم – سدیم ۵میلی گرم – کربوهیدرات ۱۸۸/۷ گرم – فیبرخوراکی ۲۵/۱ گرم می باشد.
● خواص دارویی بامیه:
۱) پوسته فوقانی بامیه، قند خون را تثبیت و آن را در حد غیرقابل جذب از طریق روده نگه می دارد.
۲) تعداد کثیری ازمتخصصین بهداشت عقیده دارند که منشاء اکثر بیماریها از روده آغاز می شود، بافت بامیه باعث جذب آب و جمع شدن مواد قابل دفع داخل روده شده و عمل دفع را سرعت می بخشد. فیبرها عمدتاً بر دفع مواد زائد از روده مفید هستند و فیبرهای موجود در بامیه یکی از بهترین آنهاست. بامیه به دلیل خاصیت لزج بودن و لغزندگی موجب تسهیل و راحتی دفع می شود و یکی از ملین های بسیار مفید به شمار می آید.
به عبارت دیگر این گیاه فوق العاده با ارزش نه تنها از بالا رفتن کلسترول و توکسین ها در اسیدهای صفراوی جلوگیری می کند بلکه موجب عبور آنها نیز می شود و بدن به آن عادت نمی کند، عوارض سوء و جانبی ندارد و مملو از مواد غذایی می باشد و از نظر اقتصادی نیز ارزان و در دسترس همگان قرار دارد.
۳) به منظور کمک در هضم غذا، در بین مسهل ها و روانسازهای گیاهی، بافت بامیه بهترین مواد غذایی برای باکتری های مفید روده می باشد.
۴) بامیه سرشار از آنزیم های هضم کننده مواد غذایی می باشد.
● خاصیت صنعتی بامیه
▪ (مصرف بامیه در صنعت):
بامیه به عنوان ماده ضد زنگ درصنعت مصارف زیادی دارد، آب بامیه نیز در صنعت کاغذ سازی مصارف و اهمیت بسیاری دارد بطوری که برای تهیه کاغذ از کلش برنج (ساقه برتج باقی مانده پس از خرمن دانه ها)به نسبت ترکیب زیر برای ورقه کردن خمیر استفاده می شود:
خمیرکلش برنج ۱کیلوگرم – آب ۵۰ لیتر (تهیه کاغذ ضخیم به آب کمتر و تهیه کاغذ نازک به آب بیشتری نیاز دارد) – آب بامیه یک لیوان – نشاسته ۱۰۰گرم – صمغ جامد ۱۰۰گرم – پودرزاج سفید ۴۰ گرم .
▪ (مصرف بامیه در صنایع دستی و تزئینی):
منابع علمی و مآخذ بیانگر این واقعیت است که میوه ی بامیه علاوه بر مغزی بودن و داشتن خواص داروئی و شیمیایی ، در صتایع دستی و تزئینی هم کاربرد دارد. برای تهیه صنایع دستی ابتدا بامیه را داخل ژلاتین سیلیسیوم، در کوره خشک کرده و آنرا رنگ آمیزی می کنند و به اشکال مختلف در می آورند.
به منظور استفاده از حداکثر خواص بامیه لازم است به نکات زیر توجه شود:
۱) مصرف بامیه بصورت تازه
۲) از بامیه های با سایز کوچک و متوسط استفاده گردد (حداکثر طول ۸ سانتی متر)
۳) به دلیل آلودگی فلزات سنگین، از پختن بامیه در ظروف فلزی، برنجی، مسی اجتناب شود چون ظروف فلزی باعث تغییر رنگ بامیه شده و آن را تیره می کنند.
● نحوه مصرف
۱) مصرف خام :
بامیه خام در تهیه سالاد با سایر محصولات گیاهی نظیر نخودفرنگی، هویج، کاهو، خیار، کلم، گوجه فرنگی، پیاز و غیره مصرف می شود. بامیه هایی که برای سالاد انتخاب می شوند بهتر است ریز و به طول ۳-۲ سانتی متر و از ارقام بدون کرک باشند.
۲) مصرف پخته و سرخ شده :
میوه تازه بامیه را ب سایر سبزیها به خصوص بادمجان – کدو – گوجه فرنگی – نخودفرنگی – لوبیا – هویج – سیب زمینی، پخته و یا بصورت خورش همراه با برنج مصرف می کنند و یا به عنوان تزئین اطراف دیس غذاهای گوشتی سرو می کنند.
در سایر کشورها منطقه از جمله مراکش، لیبی، مصر، هندوستان، سوریه و حتی ایالات متحده و همچنین استانهای مختلف ایران از جمله کردستان، ایلام، سیستان و بلوچستان، خوزستان، هرمزگان، بوشهر و غیره روش مصرف با توجه به سلیقه، ذائقه و عادت و رسوم محلی با هم فرق دارد. بر اساس تحقیق انجام شده بامیه را می توان با مواد غذایی دیگری مصرف کرد که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است:
۱) بامیه با سیب زمینی
۲) گیپای بامیه
۳) سالاد ماست و بامیه
۴) آبگوشت بامیه
۵) خورش بامیه
۶) بامیه باجوجه
۷) بامیه با میگو
۸) بامیه سرخ شده با کدو و گوجه فرنگی سرخ شده (بصورت خوراک)
۹) سوپ بامیه
● روشهای نگهداری از بامیه
درفصل برداشت و هنگامی که بامیه به وفور یافت می شود و قیمت مناسبی دارد تبدیل و ذخیره سازی آن برای مصرف در غیر فصل مقرون به صرفه است. نکات مهمی که باید حتماً مدنظر قرار گیرد مرغوب و تازه بودن میوه بامیه است که به کیفیت آن ارزش می بخشد. روشهای مختلفی برای نگهداری موادغذایی بامیه وجود دارد که به اختصار شرح داده می شود:
۱) روش شور:
بامیه ها را انتخاب و آنها را شسته، ته آنها را بصورت خیلی جزئی بریده و در ظرف در شرایط غیرهوازی نگه می داریم.
۲) روش ترشی:
در این روش باید به چند نکته توجه داشت:
۱) انتخاب بامیه مناسب از نظر رنگ و اندازه.
۲) انتخاب سرکه خالص و مرغوب، اگر می توانید از سرکه انگور خالص استفاده کنید در صورتی که به خلوص سرکه اطمینان ندارید آن را برای مدت کوتاهی بجوشانید و بعد از سرد شدن مصرف کنید.
۳) انتخاب ظرف مناسب و شفاف.
۴) انتخاب محل مناسب نگهداری، بهترین محل طبقات زیرین یخچال است.

سجاد بدیعی