چشم انداز آرایش نیروهای سیاسی در انتخابات آینده خبرگان

«امیر محبیان» تحلیلگر اصولگرا هفته گذشته پیش بینی كرد كه انتخابات آینده مجلس خبرگان «سه قطبی» خواهد بود. وی قطب های این انتخابات را دو جناح اصلاح طلب و محافظه كار در كنار فهرستی تحت مدیریت «محمدتقی مصباح یزدی» معرفی كرد. این در حالی است كه به نظر می رسد در این سه قطبی، دو چهره شاخص سال های اخیر محوریت یافته اند، به گونه ای كه می توان پیش بینی كرد انتخابات آینده خبرگان یك دوقطبی میان دو قرائت روشن و متمایز از اسلام باشد. این دوقطبی را دو تن نمایندگی خواهند كرد: «محمدتقی مصباح یزدی» و «سیدمحمد خاتمی».نمایه های شكل گیری این دوقطبی از هفته گذشته آشكار شده است. انتشار اظهارات مصباح یزدی در همایش «هماهنگی نیروهای انقلاب در انتخابات خبرگان» در مشهد كه انتقاد وی از طیف سنتی جناح راست را نشان می داد از یك سو و سپرده شدن مسئولیت انتخابات كاندیداهای خبرگان در مجمع روحانیون مبارز به خاتمی از سوی دیگر، مهم ترین این نشانه ها بود. در پی این رخداد، تحلیل ها و واكنش هایی در میان جریانات سیاسی شكل گرفته كه تاییدكننده تحلیلی است كه مشكل اصلی دو جناح در انتخابات آینده خبرگان را پیش بینی می كند. بنابر این تحلیل مشكل اصلی محافظه كاران انتخاب میان دو بلوك جدا شده این جناح است، طیف میانه به رهبری هاشمی رفسنجانی و طیف رادیكال با مدیریت مصباح یزدی. دو بلوكی كه حتی خوشبین ترین فعالان جناح اصولگرا نمی توانند همگرایی و همكاری آن در انتخابات آینده را پیش بینی كنند. به ویژه آنكه اجلاس اخیر خبرگان رهبری و نیز اجلاس سالانه ائمه جمعه هم به نوعی صحنه تقابل این دو طیف بود، همچنان كه در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری نیز چنین فضایی میان دو طرف شكل گرفت. شاید از همین رو باشد كه در حالی كه سخنگوی جامعه روحانیت مبارز از حركت مصباح یزدی در چارچوب این جامعه و نیز جامعه مدرسین خبر می دهد، «علی ثقفی» از نزدیكان مصباح این مسئله را تایید نمی كند.ثقفی كه مدیریت موسسه ای با عنوان «مركز تحقیقات اسوه » را به عهده دارد، دیروز در پاسخ به این سئوال ایسنا كه «عده ای معتقدند در انتخابات خبرگان سه گروه عمده یعنی اتحاد جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مجمع روحانیون مبارز و گروه سومی زیر نظر آیت الله مصباح یزدی فعالیت خواهند كرد»، اظهار داشت: «در شرایط فعلی صف بندی ها خیلی مشخص و معلوم نیست كه چگونه شكل می گیرد تا این كه بگوییم گروه جدیدی در این راستا شكل می گیرد یا نه؟ باید منتظر شد و دید.»
وی در مورد جریان سوم گفت: «در مورد جریان سوم كه می گویند زیر نظر آیت الله مصباح یزدی شكل می گیرد، این تصویر ناشی از نوعی تصورات جریان های سیاسی است كه انگیزه های آنها معلوم نیست. حضرت آیت الله مصباح در این زمینه بیشتر كارشان روشنگری است؛ چنان كه در گذشته نیز این چنین بوده است. تاكنون چیزی كه نشان دهد بناست خط جدید و یا جریان جدیدی در انتخابات خبرگان ایجاد شود، مشاهده نشده است.»وی با اشاره به همایشی كه چندی پیش در مشهد برگزار شد و آیت الله مصباح یزدی در آنجا در مورد انتخابات خبرگان سخنرانی كرد، گفت: «این همایش رویكردی علمی و روشنگرانه نسبت به اهمیت خبرگان داشته است و كسانی كه در محتوای این مباحث حضور داشتند این صحبت را تایید می كنند؛ اما مطبوعات و رسانه ها با توجه به این كه حساسیت های سیاسی خود را دنبال می كنند، تصورات خاصی از این همایش داشتند.»ثقفی در ادامه گفت: «در مورد مبحث آیت الله مصباح یزدی می توان حدس زد كه چه انگیزه هایی پشت بعضی از این تحلیل ها و گمانه زنی ها وجود دارد. شاید این تحلیل ها و گمانه زنی ها به قصد حساس كردن جریان هایی در حوزه و دور و نزدیك كردن افرادی نسبت به هم از طریق ایجاد حساسیت هایی نسبت به جریان سوم در انتخابات مجلس خبرگان باشد.»این در حالی است كه «محسن غرویان» از شاگردان مصباح یزدی نیز موضع ثقفی را تایید نمی كند. وی به ایسنا گفت: «افق فكری آیت الله مصباح یزدی جامعه مدرسین و روحانیت مبارز تهران یكی است و اظهار این مطلب كه گروهی به مدیریت مصباح یزدی در انتخابات خبرگان شركت می كند، درست نیست.»این عضو موسسه آموزشی امام خمینی(ره) در قم افزود: «آغاز دور چهارم خبرگان از سال آینده باعث شده كه این انتخابات از اهمیت خاصی برخوردار شود. تركیب جدید خبرگان می تواند تاثیر مهمی در سرنوشت كشور داشته باشد. در این انتخابات هم باید كل اعضا از نو انتخاب شوند و ممكن است كل تركیب خبرگان تغییر كند.»غرویان در ارتباط با اظهارنظرهایی مبنی بر اینكه در انتخابات خبرگان شاهد رقابت سه گروه با محوریت اتحاد جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز، مجمع روحانیون مبارز و سومین گروه تحت مدیریت آیت الله مصباح یزدی هستیم، گفت: «من این گروه سوم را قبول ندارم، چون خود آیت الله مصباح و تعدادی از شاگردان شان عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم محسوب می شوند. آیت الله مصباح و شاگردان شان در عرض جامعه روحانیت و جامعه مدرسین حركت نمی كنند، اینها شایعه سازی است.»«غلامرضا مصباحی مقدم» هم شكل گیری قطبی مجزا توسط مصباح یزدی در انتخابات آینده خبرگان را رد می كند.وی با اعتقاد بر اینكه «مصباح یزدی گرایشی جدا از جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نیست»، به عضویت مصباح در جامعه مدرسین اشاره كرد و افزود: «فعالیت وی در چارچوب جامعه روحانیت و مدرسین در انتخابات آتی پیگیری می شود و فعالیت یا گروه مستقلی برای شركت در انتخابات خبرگان آتی ندارد.»وی طیف مقابل ائتلاف تشكل متبوعش با جامعه مدرسین و محققین حوزه علمیه قم را «مجمع روحانیون مبارز و مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم» خواند.مصباحی مقدم همچنین در واكنش به اظهاراتی كه قائل به اهمیت این دوره از انتخابات خبرگان نسبت به دوره های گذشته هستند، اظهار داشت: «من چنین تصوری ندارم. انتخابات خبرگان انتخابات مهمی است كه در دفعات پیشین نیز از همین درجه اهمیت برخوردار بوده و گروه هایی كه الان به دنبال فراهم آوری مقدمات انتخابات خبرگان هستند در دوره های گذشته نیز چنین فعالیتی داشته اند.»سخنگوی جامعه روحانیت مبارز تهران در پاسخ به اینكه چه كسانی از سوی این تشكل برای انتخابات خبرگان كاندیدا خواهند شد، گفت: «تاكنون در جلسات شورای مركزی جامعه روحانیت بحثی درخصوص كاندیداتوری افراد صورت نگرفته و تنها درخصوص معیار ها و ملاك های كاندیداها به بررسی پرداخته ایم.»• حركت با چراغ خاموش
اما «حمید رضا ترقی» عضو ارشد حزب موتلفه تصویر مشخص تری از برنامه اصولگرایان در انتخابات آینده خبرگان ارائه می كند. برنامه ای كه او اعلام كرده «حركت با چراغ خاموش» است. حركتی كه مستلزم شروع نشدن زود هنگام بحث های انتخابات خبرگان در سطح محافل سیاسی و رسانه های گروهی است. ترقی در مصاحبه ای كه با سایت «ایرانیوز» انجام داده در این باره گفت: «به دلیل این كه اولاً وضعیت قانون انتخابات هنوز روشن نیست و ممكن است زمان برگزاری انتخابات در صورت تصویب قانون تجمیع انتخابات تغییر كند ترجیح می دهیم تا با سیاست چراغ خاموش حركت كرده و از بیان شفاف و روشن سیاست ها فعلاً پرهیز كنیم. سیاست اصولگرایان فعلاً رصد كردن فعالیت های جناح های مختلف و اهداف آنان است.»
وی تصریح كرد: «اصولگرایان فعلاً هیچ بحثی ندارند به دلیل این كه قرار نیست سیاست های خود را مشخص كنند.»
وی درخصوص طیف جدیدی كه با هدایت مصباح یزدی فعالیت می كنند اظهار داشت: «طیف آیت الله مصباح و مجموعه نیرو های وی به دنبال جوان سازی مجلس خبرگان هستند، اما گروه اصلاح طلب به دنبال این است كه مجلس را به سمت تخصصی شدن سوق دهد و به جای تركیب بهترین فقها از این پس تركیب متخصصان یا همان مجلس متخصصان را به جای خبرگان شكل دهد.»ترقی در عین حال هشدار داد: «گروهی هم به دنبال این هستند كه با نفوذ عناصر مخالف با ساختار فعلی قدرت در مجلس خبرگان به سمت كاهش اختیارات ولی فقیه یا محدود كردن این اختیارات حركت كنند.»به گفته وی «آنها كسانی هستند كه از شورای نگهبان به عنوان مانعی در جهت تلاش های خود یاد می كنند و سعی دارند بررسی صلاحیت كاندیدای خبرگان را به سمت مراجع و فقهای قم منتقل كنند تا از این طریق امكان نفوذ خود را در خبرگان و دستگاه حكومتی بیشتر كنند.»
• اصلاح طلبان و مشكل رد صلاحیت
اما گروهی كه به گفته ترقی «شورای نگهبان را مانع تلاش های خود می بینند» عملاً در اردوگاه اصلاح طلبان جای می گیرند. اصلاح طلبان كه در سه انتخابات شوراها، مجلس هفتم و ریاست جمهوری نهم به انحای مختلف دچار تفرقه (اعم از تاكتیكی یا استراتژیك) بوده اند، در انتخابات خبرگان با چنین مشكلی مواجه نیستند. اما نگران از آن هستند كه همچون انتخابات پیشین خبرگان، چهره های شاخص این طیف رد صلاحیت شوند. در انتخابات دوره دوم خبرگان، نه تنها خواست اصلاح طلبان برای حضور چهره های غیرروحانی و رجالی غیر فقها در انتخابات برآورده نشد، بلكه روحانیونی چون «عبدالله نوری» و «محمد موسوی خوئینی ها» رد صلاحیت شدند تا عملاً گروه های عمده اصلاح طلب در عرصه انتخابات خبرگان شركت نكنند. این وضعیت با توجه به موقعیت ضعیف اصلاح طلبان در ساختار كنونی قدرت، به احتمال بالا تكرار می شود و به همین خاطر جریان های مختلف اصلاح طلب به دنبال راهكاری هستند تا بتوانند با كسب درصدی از كرسی های خبرگان مانع از تسلط كامل محافظه كاران و به ویژه طیف مصباح یزدی در انتخابات آینده شوند.
• نقش ویژه خاتمی
در این زمینه عملاً مسئولیت انتخاباتی اصلاح طلبان به مجمع روحانیون مبارز سپرده شده تا با توجه به ابزارهای اندكی كه اصلاح طلبان در اختیار دارند، بیشترین ظرفیت سازی برای كسب كرسی ها از سوی این جناح صورت گیرد. در این جهت مجمع روحانیون مبارز هم تهیه برنامه انتخاباتی خود را به «سیدمحمد خاتمی» واگذار كرده است. خاتمی كه در هفته های اخیر به چهره ای فعال در عرصه سیاسی تبدیل شده و با احزاب و گروه های مختلف عضو جبهه اصلاحات دیدار می كند، با پذیرش این مسئولیت عملاً طراح و لیدر سیاسی اصلاح طلبان در انتخابات خبرگان شده است. در این زمینه «محمد موسوی بجنوردی» عضو شورای مركزی مجمع روحانیون مبارز طی سخنانی در ایرنا توضیح داده است: «خاتمی تا سه هفته آینده این برنامه جامع را به شورای عالی مجمع می آورد تا درباره آن تصمیم گیری شود. مقرر شده در این برنامه مشخص شود كه آیا تنها مجتهدان می توانند نامزد انتخابات خبرگان شوند یا متخصصان سایر رشته ها هم می توانند حضور یابند.» به گفته وی «خاتمی این برنامه را با مشورت نخبگان جامعه تهیه خواهد كرد.»
• اتحاد حول محور اندیشه های امام
موسوی بجنوردی همچنین با مهم خواندن مجلس خبرگان رهبری در نظام جمهوری اسلامی یادآور شد: «به علت جایگاه والای رهبری در نظام ما خبرگان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و باید كسانی برگزیده شوند كه بتوانند از عهده مسئولیت شان برآیند.»به گفته وی «تقویت خبرگان رهبری، تقویت رهبری است و بایستی افرادی در انتخابات حضور یابند كه دارای صلاحیت باشند.» به گزارش ایرنا وی با رد طرح مسئله جوانی و پیری درباره نامزدهای انتخابات خبرگان افزود: «نامزدهای این انتخابات باید مجتهد باشند و لازمه اجتهاد نیز گذران عمر و سال ها تلاش است.»وی افزود: «در این انتخابات باید به دنبال شایسته سالاری و انتخاب افراد واجد شرایط باشیم.»موسوی بجنوردی با بیان اینكه «افرادی كه امام را صددرصد قبول ندارند نمی توانند نامزد خبرگان رهبری شوند»، یادآور شد: «اندیشه امام همان انقلاب است و كسانی كه با تمام وجود امام را قبول ندارند صلاحیت نامزدی در انتخابات را ندارند.»عضو برجسته مجمع روحانیون مبارز با بیان اینكه استراتژی اصلاح طلبان در انتخابات خبرگان باید «اتحاد و یكدلی» باشد، افزود: «اصلاح طلبان و جریان دوم خرداد اعم از مجمع، اعتماد ملی، مشاركت و مجاهدین انقلاب باید در خبرگان وحدت نظر داشته باشند. همه این جریانات جزء خط امام بوده و باید حول محور اندیشه های تابناك امام متحد باشند.»«عبدالواحد موسوی لاری» عضو دیگر شورای مركزی مجمع روحانیون مبارز هم كه در دولت خاتمی مسئولیت وزارت كشور را برعهده داشت مسئله اصلی در انتخابات آینده را چگونگی برخورد با صلاحیت داوطلبان دانست.وی در پیش بینی وضعیت انتخابات آتی مجلس خبرگان اظهار داشت: «این امر بسته به این است كه چگونه با حضور كاندیداها برخورد می شود؛ چرا كه در گذشته به ویژه در یكی دو دوره گذشته شاهد این واقعیت بودیم كه برای كاندیداهای خبرگان فیلترهایی گذاشته بودند.»موسو ی لاری در گفت و گو با ایسنا ادامه داد: «در دوره های قبل در برخی استان ها تنها به عدد نمایندگان مورد نیاز كاندیدا وجود داشت، یعنی اگر استان یك نفر لازم داشت یك كاندیدا بیشتر در عرصه نبود؛ لذا اگر در این دوره با همان سبك و سیاق عمل شود، تكلیف انتخابات از هم اكنون روشن است و بسیار بعید است كه بحث جریان های اول، دوم و سوم دیگر جایی داشته باشد اما اگر در نحوه رسیدگی به صلاحیت ها بازتر عمل شود و میدان حقیقتاً رقابتی باشد باید گفت كه هم مشاركت بالا می رود و هم احتمال اینكه تركیب مجلس خبرگان تغییر كند، وجود خواهد داشت.»

منبع : روزنامه شرق